Ο Τζούλιαν Ασάνζ, ιδρυτής και εκδότης των Wikileaks, κρατείται αυτή τη στιγμή στις φυλακές υψίστης ασφαλείας του Belmarsh, στο ΗΒ, και αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της απέλασης στις ΗΠΑ και της ποινικής δίωξης με βάση τον νόμο για την Αντικατασκοπεία. Κινδυνεύει με φυλάκιση έως 175 ετών για τον ρόλο του στη δημοσιοποίηση αμερικανικών στρατιωτικών εγγράφων από το Αφγανιστάν και το Ιράκ καθώς και πλήθος εσωτερικών εγγράφων του Υπουργείου Εξωτερικών. Τα «ημερολόγια πολέμου» περιέχουν αποδείξεις ότι η αμερικανική κυβέρνηση παραπλάνησε την κοινή γνώμη για τις δραστηριότητες της στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, και διέπραξε εγκλήματα πολέμου. Τα WikiLeaks συνεργάστηκαν ευρύτατα με ενημερωτικούς οργανισμούς παγκοσμίως αναδημοσιεύοντας τα «Ημερολόγια Πολέμου» και τα απόρρητα της πρεσβείας. Η τρέχουσα ποινική δίωξη εναντίον του κ. Ασάνζ δημιουργεί ένα εξαιρετικά επικίνδυνο προηγούμενο για δημοσιογράφους, ενημερωτικούς οργανισμούς και την ελευθερία του Τύπου.
Εμείς, δημοσιογράφοι και δημοσιογραφικοί οργανισμοί από όλον τον κόσμο, εκφράζουμε τη βαθύτατη ανησυχία μας για την υγεία του κ. Ασάνζ, για τη συνεχιζόμενη κράτησή του και για τις τρομακτικές κατηγορίες για κατασκοπεία.
Αυτή η υπόθεση αγγίζει τον πυρήνα της αρχής της ελευθερίας του λόγου. Εάν η αμερικανική κυβέρνηση μπορεί να ασκήσει δίωξη κατά του κ. Ασάνζ για τη δημοσίευση απόρρητων εγγράφων, θα ανοίξει ο δρόμος και για άλλες κυβερνήσεις να καταδιώξουν δημοσιογράφους οπουδήποτε στον κόσμο, και αυτό θα είναι ένα ανησυχητικό προηγούμενο για την ελευθερία του Τύπου σε όλον τον κόσμο. Επιπροσθέτως, κατηγορώντας για κατασκοπεία τους εκδότες ενημερωτικών μέσων που δημοσιεύουν απόρρητο υλικό από πληροφοριοδότες θα πρέπει να ανησυχεί κάθε δημοσιογράφο και εκδότη.
Σε μια δημοκρατία, οι δημοσιογράφοι πρέπει να είναι ελεύθεροι να αποκαλύπτουν εγκλήματα πολέμου και υποθέσεις βασανισμών και κακοποίησης χωρίς να διακινδυνεύουν να βρεθούν στη φυλακή. Αυτός είναι άλλωστε ο ρόλος του Τύπου σε μια δημοκρατία. Εάν οι κυβερνήσεις μπορούν να κάνουν χρήση της νομοθεσίας για τη κατασκοπεία εναντίον δημοσιογράφων και εκδοτών, τότε στερούμαστε της σημαντικότερης και κλασικότερης υπερασπιστικής γραμμής – ότι ενεργούμε με βάση το δημόσιο συμφέρον – η οποία δεν αναγνωρίζεται από τον Νόμο περί Κατασκοπείας.
Πριν την μεταφορά του στη φυλακή Μπέλμαρς, ο κ. Ασάνζ πέρασε πάνω από ένα χρόνο υπό κατοίκον περιορισμό και μετέπειτα εφτά χρόνια αποκλεισμένος στην πρεσβεία του Ισημερινού στο Λονδίνο, όπου είχε λάβει πολιτικό άσυλο. Κατά τη διάρκεια του άτυπου εγκλεισμού του εκεί, υπέστη σοβαρές παραβιάσεις των δικαιωμάτων του, όπως η υποκλοπή των προστατευμένων από τον νόμο συνομιλιών του από οργανισμούς που λάμβαναν εντολές απευθείας από αμερικανικές υπηρεσίες. Επισκέπτες δημοσιογράφοι υποβλήθηκαν σε παραβιαστική παρακολούθηση. Του επιτρεπόταν μόνο μια περιορισμένη επαφή με τους δικηγόρους του και ιατρική παρακολούθηση ενώ στερήθηκε τον ήλιο και την καθημερινή άσκηση. Τον Απρίλιο του 2019, η κυβέρνηση του προέδρου του Ισημερινού Lenin Moreno έδωσε το πράσινο φως στην βρετανική αστυνομία να εισέλθουν στην πρεσβεία και να συλλάβουν τον κ. Ασάνζ. Από εκείνη τη μέρα, κρατείται σε απομόνωση μέχρι και 23 ώρες το 24ωρο και σύμφωνα με επισκέπτες λαμβάνει «βαριά φαρμακευτική αγωγή». Η σωματική και ψυχική του κατάσταση έχουν επιδεινωθεί σημαντικά.
Ήδη από το 2015 η Ομάδα Εργασίας για Παράνομη Κράτηση των Ηνωμένων Εθνών κατέληξε στο συμπέρασμα πως ο κ. Ασάνζ κρατείται παρανόμως στερούμενος την ελευθερίας του, και ζήτησε την απελευθέρωσή του και την καταβολή αποζημίωσης. Τον Μάιο του 2019, η Ομάδα επανέλαβε τις ανησυχίες της και απαίτησε την αποκατάσταση της προσωπικής ελευθερίας του.
Θεωρούμε συνένοχες τις κυβερνήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών, του Ηνωμένου Βασιλείου, του Ισημερινού και της Σουηδίας για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχει υποστεί ο κ. Ασάνζ.
Ο Τζούλια Ασάνζ έχει μια μοναδική συνεισφορά στη δημοσιογραφία υπέρ του δημοσίου συμφέροντος, τη διαφάνεια και τη λογοδοσία της κυβέρνησης, σε ολόκληρο τον κόσμο. Έχει απομονωθεί και διώκεται για τη δημοσίευση πληροφοριών που ποτέ δεν θα έπρεπε να έχουν αποκρυφθεί από το κοινό. Η δράση του έχει αναγνωριστεί από το βραβείο Walkley Award for Most Outstanding Contribution to Journalism in 2011, το Index on Censorship prize, το βραβείο του Economist’s New Media, το New Media Award της Διεθνούς Αμνηστίας, το βραβείο 2019 Gavin MacFadyen και πολλά ακόμη. Τα Wikileaks επίσης έχουν προταθεί για βραβείο Mandela των ΗΕ το 2015 και το Νόμπελ Ειρήνης επτά φορές (2010-15, 2019).
Οι δημοσιεύσεις του κ. Ασάνζ για τις παραβιάσεις και τα εγκλήματα είναι ιστορικής σημασίας, όπως είναι και οι αποκαλύψεις των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος Edward Snowden, Chelsea Manning και Reality Winner, που βρίσκονται τώρα είτε εξόριστοι είτε κρατούμενοι. Έχουν όλοι τους αντιμετωπίσει ανελέητες εκστρατείες σπίλωσης του ονόματός τους από τους αντιπάλους τους, εκστρατείες που έχουν συχνά οδηγήσει σε εσφαλμένες δημοσιογραφικές παρουσιάσεις και μια απρόσεκτη ή μειωμένη δημοσιογραφική κάλυψη της κατάστασής τους. Η συστηματική καταπάτηση των δικαιωμάτων του κ. Ασάνζ τα τελευταία εννιά χρόνια έχει γίνει αντιληπτή και καταγγέλθηκε από την Επιτροπή Υπεράσπισης Δημοσιογράφων, τη Διεθνή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων και τους κυριότερους οργανισμούς που ασχολούνται με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Όμως στη δημόσια συζήτηση υπάρχει μια ύπουλη διαδικασία κανονικοποίησης του πώς έχει αντιμετωπιστεί.
Ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για τα βασανιστήρια, Nils Melzer ερεύνησε την υπόθεσή του και τον Ιούνιο του 2019 έγραψε:
«Έφτασα στο συμπέρασμα ότι είχα τυφλωθεί από την προπαγάνδα, και ότι ο Ασάνζ είχε συστηματικά σπιλωθεί προκειμένου να αποπροσανατολιστεί η προσοχή από τα εγκλήματα που είχε αποκαλύψει. Αφού είχε απανθρωποποιηθεί από την απομόνωση, τη γελοιοποίηση και τη ντροπή, όπως οι μάγισσες που καίγαμε στην πυρά, ήταν εύκολο να του στερήσουμε τα πιο θεμελιώδη δικαιώματά του χωρίς να προκληθεί διεθνής δημόσια κατακραυγή. Κι έτσι, ένα νομικό προηγούμενο θεσπίζεται, από την πίσω πόρτα του εφησυχασμού μας, που στο μέλλον μπορεί και πρόκειται να χρησιμοποιηθεί κάλλιστα για αποκαλύψεις του Guardian, των New York Times και των ABC News.
Επιδεικνύοντας μια στάση εφησυχασμού στην καλύτερη περίπτωση, και συνενοχής στη χειρότερη, οι κυβερνήσεις της Σουηδίας, του Ισημερινού, του ΗΒ και των ΗΠΑ έχουν δημιουργήσει ένα περιβάλλον ατιμωρησίας, που ενθαρρύνει τον απρόσκοπτο διασυρμό και την κακοποίηση του κ. Ασάνζ. Μετά από 20 χρόνια εργασίας με θύματα πολέμου, βίας και πολιτικών διώξεων, δεν έχω δει ποτέ μια ομάδα δημοκρατικών κρατών να συνασπιζονται προκειμένου συνειδητά να απομονώσουν, να δαιμονοποιήσουν και να κακοποιήσουν ένα άτομο για τόσον καιρό και με τέτοια αδιαφορία για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και το κράτος δικαίου».
Τον Νοέμβριο του 2019 ο Melzer πρότεινε να εμποδιστεί η έκδοση του κ. Ασάνζ στις ΗΠΑ και την άμεση απελευθέρωσή του. «Εξακολουθεί να κρατείται σε καταχρηστικές συνθήκες απομόνωσης και παρακολούθησης, που δεν δικαιολογούνται από το καθεστώς της κράτησής του (…) Η συνεχιζόμενη έκθεσή του στην ασυδοσία και την κακοποίηση μπορεί να του στοιχίσει τη ζωή του, δήλωσε ο Melzer.
Το 1989, ο Γάλλος συγγραφέας Εμίλ Ζολά έγραψε την ανοικτή επιστολή Κατηγορώ!, για να προειδοποιήσει για την άδικη καταδίκη σε ισόβια κάθειρξη ενός αξιωματικού του στρατού ονόματι Alfred Dreyfus με την κατηγορία της κατασκοπείας. Η στάση που κράτησε ο Ζολά γράφτηκε στα βιβλία της ιστορίας και εξακολουθεί να συμβολίζει το καθήκον μας να αντιμαχόμαστε τις καταχρήσεις της εξουσίας και να απαιτούμε από τους ισχυρούς να λογοδοτούν. Αυτό το καθήκον είναι σήμερα πιο αναγκαίο όσο ποτέ, όταν ο Τζούλιαν Ασάνζ γίνεται το θύμα κυβερνήσεων και αντιμετωπίζει 17 κατηγορίες με βάση τον αμερικανικό νόμο περί κατασκοπείας, έναν νόμο που επίσης είναι πάνω από εκατό ετών.
Ως δημοσιογράφοι και δημοσιογραφικοί οργανισμοί που πιστεύουμε στα ανθρώπινα δικαιώματα, την ελευθερία στη διακίνηση πληροφοριών και στο δικαίωμα του κοινού να γνωρίζει, απαιτούμε την άμεση απελευθέρωση του Τζούλιαν Ασάνζ.
Ζητούμε από την κυβέρνησή μας, όλους εθνικούς και διεθνείς φορείς και συναδέλφους δημοσιογράφους να ζητήσουν να μπει ένα τέλος στη νομική εκστρατεία που γίνεται εναντίον του για το έγκλημα να έχει αποκαλύψει εγκλήματα πολέμου.
Ζητούμε από τους συναδέλφους δημοσιογράφους να ενημερώνουν το κοινό με ακρίβεια για την καταπάτηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων του.
Ζητούμε από όλους τους δημοσιογράφους να μη σιωπήσουν και να υπερασπιστούν τον Ασάνζ σε αυτή την κρίσιμη στιγμή.
Οι επικίνδυνοι καιροί απαιτούν ατρόμητη δημοσιογραφία.
Υπογράψτε εδώ τη διεθνή δήλωση υπεράσπισης του Τζούλιαν Ασάνζ.
(Μόνο δημοσιογράφοι και άτομα σε θέσεις που σχετίζονται με τη δημοσιογραφία – αρθρογράφοι, σχολιαστές, φωτογράφοι, εικονολήπτες, παραγωγοί και εκδότες ΜΜΕ, ντοκιμαντερίστες, πληροφοριοδότες δημοσίου συμφέροντος, καθηγητές δημοσιογραφίας / εκπαιδευτές ή πανεπιστημιακοί που ασχολούνται με τη δημοσιογραφία και τα ΜΜΕ, εκπρόσωποι δημοσιογραφικών οργανισμών, όπως επαγγελματικών ενώσεων δημοσιογράφων και ΜΚΟ που ασχολούνται με την υπεράσπιση της ελευθερίας του Τύπου και σε παρόμοιους ρόλους – μπορούν να υπογράψουν.)