Της Ελίζας Τριανταφύλλου
26 Φεβρουαρίου 2025
«Σημαντικές πληροφορίες ασφαλείας
Αυτό είναι ένα μήνυμα από την WhatsApp […].
Τον Δεκέμβριο η WhatsApp διέκοψε τη λειτουργία ενός κατασκοπευτικού λογισμικού που κατά την εκτίμησή μας επιτέθηκε στη συσκευή σου».
Έτσι ξεκινούσε η ειδοποίηση που έστειλε πρόσφατα σε περίπου 90 χρήστες της η πλατφόρμα κρυπτογραφημένων μηνυμάτων. Ένας από τους παραλήπτες που έλαβε αυτό το μήνυμα στις 31 Ιανουαρίου 2025 ήταν και ο Ιταλός δημοσιογράφος Φραντσέσκο Καντσελάτο (Francesco Cancellato) και διευθυντής της ιδιαίτερα δημοφιλούς στην Ιταλία διαδικτυακής εφημερίδας Fanpage.
Στη συνομιλία που είχαμε στις 12 Φεβρουαρίου, μου είπε ότι δεν γνωρίζει ποιος διέταξε τη στόχευσή του, αλλά «ακολουθούμε όλες τις δυνατές οδούς για να βρούμε ποιος με παρακολουθούσε». Σύμφωνα με τον ίδιο «αντιμετωπίσαμε το περιστατικό ως παραβίαση ασφαλείας. Ήμουν ο δίαυλος για το fanpage», εννοώντας επί της ουσίας ότι στόχος δεν ήταν αυτός προσωπικά, αλλά η εφημερίδα που διευθύνει, η οποία θεωρείται αντικυβερνητική από την ιταλική κυβέρνηση.
Ο Φραντσέσκο δεν ήταν ο μόνος στην Ιταλία που γνωστοποίησε στις αρχές Φεβρουαρίου ότι υπήρξε στόχος παρακολούθησης. Ο δεύτερος ήταν ο ακτιβιστής Λούκα Κασαρίνι (Luca Casarini), συνιδρυτής της ΜΚΟ Mediterranea Saving Humans, η οποία πραγματοποιεί διασώσεις προσφύγων και μεταναστών στη Μεσόγειο.
Η ιταλική κυβέρνηση παραδέχτηκε πως έχει σύμβαση επί χρόνια με την Paragon Solutions, την εταιρεία που διαθέτει το συγκεκριμένο λογισμικό (Graphite) με το οποίο μολύνθηκε η συσκευή του Φραντσέσκο Καντσελάτο, του Λούκα Κασαρίνι και τουλάχιστον ακόμη πέντε ατόμων στην Ιταλία, ωστόσο αρνείται κατηγορηματικά οποιαδήποτε ανάμειξή στις παρακολουθήσεις δημοσιογράφων και απειλεί με νομικές ενέργειες όποιον ισχυριστεί το αντίθετο. Να σημειωθεί ότι οι πελάτες της Paragon Solutions είναι αποκλειστικά κρατικές οντότητες.
Μετά τον σάλο που ξέσπασε στην Ιταλία, οι εφημερίδες Guardian και Haaretz σε ξεχωριστά ρεπορτάζ στις 6 Φεβρουαρίου αποκάλυψαν ότι η Paragon Solutions τερμάτισε τη σύμβασή της με την ιταλική κυβέρνηση, εξαιτίας παραβίασης συμβατικής ρήτρας που απαγορεύει τη στόχευση δημοσιογράφων και μελών της Κοινωνίας των Πολιτών. Η ιταλική κυβέρνηση αρχικά διέψευσε τα δημοσιεύματα, αλλά στην πορεία πηγές στην ιταλική υπηρεσία πληροφοριών AISE, που μίλησαν στο ιταλικό πρακτορείο ειδήσεων Ansa, παραδέχθηκαν ότι η σύμβαση με την Paragon Solutions έχει παγώσει μέχρι να ολοκληρωθεί εσωτερική έρευνα γύρω από το ζήτημα.
Παράλληλα ο πρόεδρος του ιταλικού κοινοβουλίου ενεργοποίησε έναν κανονισμό που επιτρέπει στην κυβέρνηση να μην απαντά σε ερωτήσεις της αντιπολίτευσης για το θέμα, με το σκεπτικό ότι «όλες οι μη διαβαθμισμένες πληροφορίες έχουν ήδη δημοσιοποιηθεί». Αυτή η ενέργεια ήταν που πυροδότησε την ιταλική Ένωση Δημοσιογράφων να υποβάλει μήνυση κατά αγνώστων στην Εισαγγελία της Ρώμης, σε μια προσπάθεια να διαλευκανθεί η υπόθεση την οποία η ιταλική κυβέρνηση φαίνεται ότι επιχειρεί να συσκοτίσει.
«Ήταν ο Φραντσέσκο Καντσελάτο ο μόνος δημοσιογράφος στην Ιταλία που στοχεύτηκε; Αμφιβάλλουμε», ανέφερε η Αλεσάντρα Κοστάντε, γενική γραμματέας της ιταλικής Ένωσης Δημοσιογράφων. «Ζητάμε σαφήνεια, θέλουμε οι δημοσιογράφοι να μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους χωρίς να διατρέχουν κίνδυνο υποκλοπής. Είμαστε αντιμέτωποι με γεγονότα που όχι μόνο παραβιάζουν τον ποινικό κώδικα, αλλά και το ίδιο το Σύνταγμα. Επίσης είναι ιδιαίτερα σοβαρό ότι η κυβέρνηση αποφάσισε να μην λογοδοτεί στο κοινοβούλιο».
Στόχοι και στην Ελλάδα
Όπως και σε παρελθόν με το κατασκοπευτικό λογισμικό Pegasus της NSO και το γνώριμο στην Ελλάδα Predator της Intellexa, το ανησυχητικό και σε αυτήν την υπόθεση παρακολουθήσεων με spyware είναι ότι μέσα στους περίπου 90 στόχους που εντόπισε η γνωστή πλατφόρμα μηνυμάτων της Μeta συγκαταλέγονται δημοσιογράφοι και μέλη της Κοινωνίας των Πολιτών (όχι μόνο στην Ιταλία αλλά και αλλού στον κόσμο), όπως ανέφερε σε διεθνή μέσα εκπρόσωπος της WhatsApp, η οποία εξετάζει πιθανά νομικά βήματα κατά της Paragon. Υπενθυμίζεται ότι στο παρελθόν είχε κινηθεί νομικά και κατά της NSO, η οποία επίσης είχε χρησιμοποιήσει τρωτά σημεία της εφαρμογής για τη μόλυνση στόχων με το δικό της spyware, γνωστό ως Pegasus.
Μέσα σε αυτούς τους στόχους, σύμφωνα με πληροφορίες του inside story, συγκαταλέγονται τουλάχιστον δύο κάτοχοι ελληνικών κινητών τηλεφώνων, ωστόσο μέχρι στιγμής δεν γνωρίζουμε τίποτα απολύτως για το προφίλ αυτών των χρηστών, ούτε καν δηλαδή αν είναι Έλληνες πολίτες ή ξένοι υπήκοοι που έχουν ελληνικούς αριθμούς κινητών. Το νούμερο μπορεί να φαίνεται μικρό, όμως αναλογικά με την Ιταλία, μια χώρα 59 εκατομμυρίων και μέχρι στιγμής μόλις επτά ταυτοποιημένων στόχων, δεν είναι αμελητέο. Επίσης ο αριθμός αυτός ενδέχεται να μην είναι ο τελικός.
Πηγές του inside story με γνώση των τεχνικών παραμέτρων της διερεύνησης του περιστατικού, αναφέρουν ότι ο αριθμός των στόχων που έχει ταυτοποιηθεί διεθνώς από τη WhatsApp μπορεί να είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, καθώς η έρευνα της εταιρείας δεν ήταν εξαντλητική και παράλληλα δεν αποκλείεται να υπάρχουν και άλλοι δίαυλοι μόλυνσης, πλην δηλαδή αυτής της εφαρμογής ανταλλαγής κρυπτογραφημένων μηνυμάτων.
Την ύπαρξη στόχων του spyware Graphite της Paragon Solutions και στη χώρα μας, γνωστοποίησε πρώτη φορά η κυβέρνηση της Μελόνι. Σε ανακοίνωση που εξέδωσε στις 5 Φεβρουαρίου αναφέρει μεταξύ άλλων ότι η εθνική υπηρεσία κυβερνοασφάλειας ACN επικοινώνησε με την WhatsApp και το δικηγορικό γραφείο που εκπροσωπεί την εταιρεία, και ενημερώθηκε ότι υπάρχουν συνολικά επτά χρήστες κινητής τηλεφωνίας στην Ιταλία που μπήκαν στο στόχαστρο του κατασκοπευτικού λογισμικού, χωρίς να δώσει άλλα στοιχεία για την ταυτότητά τους. Σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, η WhatsApp ενημέρωσε τις ιταλικές αρχές ότι υπάρχουν στόχοι και σε Αυστρία, Βέλγιο, Κύπρο, Τσεχία, Δανία, Γερμανία, Ελλάδα, Λετονία, Λιθουανία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία και Σουηδία και πως η ταυτοποίηση της χώρας έγινε με βάση τον διεθνή κωδικό κλήσης του κάθε τηλεφώνου (+30 π.χ. στην περίπτωση της Ελλάδας).
Διαβάστε τη συνέχεια στο: insidestory.gr
Τα άρθρα που δημοσιεύουμε δεν απηχούν αναγκαστικά τις απόψεις μας και δεν δεσμεύουν παρά τους συγγραφείς τους. Η δημοσίευσή τους έχει να κάνει όχι με το αν συμφωνούμε με τις θέσεις που υιοθετούν, αλλά με το αν τα κρίνουμε ενδιαφέροντα για τους αναγνώστες μας.
