Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
7 Οκτωβρίου 2018
Το εικοσιτετράωρο που προηγήθηκε της πρόσφατης κατάρριψης του ρωσικού αεροσκάφους έξω από τη Συρία, ένας Ισραηλινός στρατηγός είπε, προσερχόμενος σε σύσκεψη, σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύτηκε στην ισραηλινή «Χααρέτζ»: «Πρώτο μάθημα στρατιωτικής ιστορίας: Μην μπερδεύεσαι με τους Ρώσους».
Οι εξελίξεις που ακολούθησαν του έδωσαν μάλλον δίκιο. Όσο για τη «διαρροή» της επίμαχης φράσης, ίσως να αντανακλά τη φημολογούμενη δυσφορία των στρατηγών του Ισραήλ για τις ενίοτε ρηξικέλευθες ιδέες της πολιτικής ηγεσίας της χώρας, σε ότι αφορά το παλαιστινιακό, τον χαρακτήρα του ίδιου του εβραϊκού κράτους, την «σκληρή» και επικίνδυνη στρατηγική απέναντι στο Ιράν, τις κατηγορίες για διαφθορά στη διακυβέρνηση.
Κι αν σε ότι αφορά τον ισραηλινό στρατό, αυτά είναι κυρίως εικασίες, δεν ισχύει το ίδιο όμως και για τα στελέχη της Μοσσάντ, έξη πρώην αρχηγοί της οποίας έδωσαν μια πολύ ασυνήθιστη κοινή συνέντευξη στην Yedioth Ahronoth, τον περασμένο Μάρτιο, επικρίνοντας τον κ. Νετανιάχου και κατηγορώντας τον ότι θέτει σε κίνδυνο το μέλλον του Ισραήλ.
Εν πάσει περιπτώσει, η κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους προκάλεσε ήδη μια σειρά από σημαντικά αποτελέσματα και μια βαθειά τροποποίηση της κατάστασης, πόσο μάλλον συνοδευόμενη από άλλες σημαντικές εξελίξεις στην Αμερική και την Ευρώπη γύρω από το μεσανατολικό, που μοιάζουν να επιβεβαιώνουν την παραμένουσα ύπαρξη πολύ σοβαρών διαφορών στο βάθος γύρω από το θέμα ενδεχομένου πολέμου με το Ιράν.
Η «ειδική σχέση» Ισραήλ και Ρωσίας
Η ειδική και πολύπλευρη σχέση Ρωσίας και Ισραήλ ήταν μέχρι πρότινος ένα από τα βασικότερα ατού του Τελ Αβίβ. Ήταν εξαιτίας αυτών των σχέσεων που η Μόσχα δεν παρέδωσε επί πολλά χρόνια, αν και αρχικά είχε συμφωνήσει, αντιαεροπορικούς πυραύλους S300 στη Δαμασκό.
Τα μεγάλα όπλα του Μπέντζαμιν Νετανιάχου το τελευταίο διάστημα ήταν η άριστη σχέση με τους Ρώσους και η εξαιρετικά μεγάλη επιρροή του επί του Τραμπ, που οδήγησε σε τεράστιες, χωρίς προηγούμενο μεταβολές υπέρ του Ισραήλ, την αμερικανική εξωτερική πολιτική.
Η σημασία που απέδιδαν και το Τελ Αβίβ και η Μόσχα στη μεταξύ τους συνεννόηση ήταν τέτοια που και οι δύο πλευρές έδειχναν μέχρι πρότινος να την προστατεύουν, «ξεχνώντας» αυτά που κανονικά θα έπρεπε να τους οδηγούν σε αντιπαράθεση. Το Ισραήλ ισχυριζόταν ότι το μόνο που το απασχολεί ήταν η «απειλή» του Ιράν και όχι το τεράστιο πρόβλημα που του έθετε αντικειμενικά η παρουσία του ρωσικού στρατού στην Συρία μετά τον Σεπτέμβριο 2015, αλλά και η επιβίωση του Άσαντ.
Η Μόσχα από την πλευρά της, ενώ απηύθυνε ένα ουσιαστικό πυρηνικό casus belli εναντίον των ΗΠΑ, για να αποτρέψει επιθέσεις στη Συρία πέραν ενός ορίου, άφησε πολύ μεγαλύτερα περιθώρια ελεύθερης δράσης στην ισραηλινή αεροπορία πάνω από τη Συρία, ενώ έκανε τα «στραβά μάτια» σε κάθε άλλο παρά φιλικές ενέργειες του Ισραήλ ή φιλικών προς αυτό δυνάμεων στη Γεωργία και την Ουκρανία ή στη στενή εμπλοκή Νετανιάχου στο όλο νεοσυντηρητικό «πρόγραμμα πολέμων».
Αυτή ήταν βέβαια μια ασταθής ισορροπία μακροχρόνια, λόγω της βαθειάς διαφοροποίησης των στρατηγικών επιδιώξεων Ισραήλ και Ρωσίας, τουλάχιστον υπό τις παρούσες ηγεσίες τους. Ασταθής ή όχι όμως, διατηρήθηκε μέχρι πριν ένα μήνα.
Ο ρωσικός στρατός μπαίνει στην εξίσωση
Η «σταγόνα» που «ξεχείλισε το ποτήρι», ήταν η κατάρριψη του αεροσκάφους και ο θάνατος των 14 Ρώσων στρατιωτικών, παρόλο που αρχικά ο Πρόεδρος Πούτιν επεχείρησε να κρατήσει χαμηλούς τόνους, μιλώντας για αλυσίδα τραγικών περιστατικών. Οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις επέμειναν από την αρχή ότι η κατάρριψη οφείλεται στο ότι τα ισραηλινά μαχητικά «κρύφτηκαν» πίσω από το ρωσικό, ενώ στην πορεία πρόσθεσαν και άλλες κατηγορίες, όπως παραπλάνηση της Μόσχας ως προς την πραγματική θέση των ισραηλινών μαχητικών και «αγνωμοσύνη» έναντι της Ρωσίας.
Η πρώτη άμεση αντίδρασή τους ήταν να «κλείσουν» τον εναέριο χώρο της Αν. Μεσογείου μπροστά από τη Συρία. Στο κλίμα που δημιουργήθηκε, η Μόσχα αρνήθηκε την πρόταση του Νετανιάχου και του υπουργού Άμυνας Λίμπερμαν να επισκεφθούν τη Μόσχα προς παροχή εξηγήσεων (σύμφωνα με τη Χααρέτζ η εκδοχή της οποίας γίνεται γενικώς δεκτή από τους σχολιαστές, παρά την χλιαρή ρωσική διάψευση). Τελικώς πήγε στη Ρωσία ο αρχηγός της ισραηλινής αεροπορίας.
Οι Ισραηλινοί είχαν φύγει από τη Μόσχα, ο ισραηλινός τύπος έγραφε ότι οι Ρώσοι δέχτηκαν τις εξηγήσεις τους, όταν ο εκπρόσωπος του Γενικού Επιτελείου συγκάλεσε κυριακάτικα συνέντευξη τύπου. Πέρασε γενεές δεκατέσσερις τους Ισραηλινούς, ως προς το τι έγινε την μοιραία ημέρα. Την επόμενη ημέρα ο υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου έδωσε συνέντευξη τύπου, αναγγέλλοντας την αποστολή S300 στη Συρία, αποστολή που πραγματοποιήθηκε ήδη σε χρόνο ρεκόρ, αγνοώντας τις προειδοποιήσεις του Ισραήλ και των ΗΠΑ. Ταυτόχρονα δόθηκαν και άλλα αντιαεροπορικά και συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος αντιαεροπορικής άμυνας της χώρας.
Οι Ρώσοι έσπευσαν μάλιστα να διευκρινίσουν ότι τους πυραύλους θα τους χειρίζονται οι ίδιοι, παρουσία ενός Σύρου αξιωματικού που θα έχει την ευθύνη εκτόξευσης, εκπαιδεύοντας παράλληλα τους Σύρους στη χρήση τους. Προειδοποίησαν δηλαδή, εμμέσως πλην σαφώς, ότι τυχόν προσπάθεια προληπτικής εξουδετέρωσής τους μπορεί να θεωρηθεί επίθεση κατά της Ρωσίας. Πιθανώς απαντώντας στα δημοσιεύματα του ισραηλινού τύπου για πιθανή προληπτική επίθεση κατά των S300.
Το ίδιο, σημειωτέον, είχαν πει ότι θα πράξουν στην περίπτωση των S300 που είχε αγοράσει η Κύπρος στη δεκαετία του 1990, οι οποίοι όμως δεν εγκαταστάθηκαν τελικά στο νησί.
Βεβαίως, πολλά παραμένουν ανεξιχνίαστα γύρω από την επίθεση των Ισραηλινών και των Γάλλων, εναντίον μάλιστα της Λαττάκειας. Διότι η επίθεση έγινε βέβαια κατά συριακών στόχων μεν, στη Λαττάκεια όμως βρίσκεται και η κύρια βάση της Ρωσίας στη Συρία.
Ο γνωστός πάντως για τις κριτικές και «αιρετικές» ιδέες του Ισραηλινός δημοσιογράφος Γκιντεόν Λεβί έγραψε μετά ταύτα ένα άρθρο στη Χααρέτζ, με το οποίο ευχαριστούσε τη Ρωσία για την αντίδρασή της προς τον Νετανιάχου, υπό τον προκλητικό τίτλο “Ευχαριστώ μάνα Ρωσία!»
Ίσως να μην είναι ενδεικτικό μόνο των προσωπικών του απόψεων…