3 Οκτωβρίου 2025
Την τελευταία δεκαετία, η τουρκική κυβέρνηση προωθεί μια φιλόδοξη αφήγηση: ότι η χώρα εξελίσσεται σε παγκόσμια δύναμη στον τομέα της αμυντικής τεχνολογίας. Από τα drones έως τα άρματα μάχης, τα ελικόπτερα και τα μαχητικά αεροσκάφη, τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης παρουσιάζουν την Τουρκία ως χώρα που σπάει τα δεσμά της εξάρτησης και εισέρχεται σε μια νέα εποχή αυτάρκειας.
Ωστόσο, πίσω από τις θριαμβευτικές ομιλίες, τις λαμπερές διαφημίσεις και τις προσεκτικά σκηνοθετημένες τελετές αποκαλυπτηρίων κρύβεται μια πικρή πραγματικότητα: πολλά από τα projects που γιορτάζονται ως «εγχώρια και εθνικά» εξακολουθούν να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από ξένα υλικά, να περιορίζονται από διεθνείς κυρώσεις ή να καθυστερούν σημαντικά. Το χάσμα μεταξύ ρητορικής και πραγματικότητας έχει μετατρέψει την αμυντική βιομηχανία σε ένα από τα περισσότερα ισχυρά εργαλεία πολιτικής προπαγάνδας του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ο μύθος του «εθνικού και αυτόχθονος»
Στην Τουρκία, το σύνθημα «yerli ve milli» (εθνικό και αυτόχθονος) έχει γίνει το αγαπημένο σλόγκαν του κυβερνώντος κόμματος για τεχνολογικά έργα. Ωστόσο, το σύνθημα συχνά κρύβει το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος των πλατφορμών που παρουσιάζονται δεν είναι πλήρως εγχώριες όσον αφορά το σχεδιασμό ή τις δυνατότητές τους.
Πάρτε για παράδειγμα το επιθετικό ελικόπτερο ATAK, που παρουσιάστηκε ως σύμβολο της τουρκικής μηχανικής. Στην πραγματικότητα, το ελικόπτερο βασίζεται στο ιταλικό AgustaWestland A129, με τους κρίσιμους κινητήρες του να εισάγονται από το εξωτερικό. Όταν επιβλήθηκαν περιορισμοί στις εξαγωγές, η παραγωγή αντιμετώπισε γρήγορα εμπόδια.
Το πολυδιαφημισμένο αυτοκίνητο TOGG, που παρουσιάστηκε ως το «εθνικό αυτοκίνητο» της Τουρκίας, εξαρτάται επίσης από ξένους σχεδιαστές, εισαγόμενα εξαρτήματα και διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού.
Το πρόγραμμα του κύριου άρματος μάχης Altay, που ανακοινώθηκε για πρώτη φορά το 2008, έχει υποστεί καθυστερήσεις επί σειρά ετών. Το βασικό πρόβλημα; Ο κινητήρας και το σύστημα μετάδοσης. Η Τουρκία αναζήτησε λύσεις από τη Γερμανία και τη Νότια Κορέα, αλλά αντιμετώπισε πολιτικά εμπόδια και εμπάργκο. Πάνω από μια δεκαετία αργότερα, το άρμα μάχης δεν έχει ακόμη τεθεί σε μαζική παραγωγή.
Η πιο τολμηρή δήλωση, ωστόσο, ήταν η παρουσίαση του KAAN, του υποτιθέμενου μαχητικού αεροσκάφους πέμπτης γενιάς της Τουρκίας. Ο Ερντογάν το παρουσίασε ως ανταγωνιστή του αμερικανικού F-35. Ωστόσο, ο υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν παραδέχτηκε πρόσφατα ότι το αεροσκάφος δεν μπορεί καν να προμηθευτεί τον κινητήρα του από τις Ηνωμένες Πολιτείες λόγω των κυρώσεων CAATSA. Αυτή η παραδοχή κατέστρεψε τον μύθο της ανεξαρτησίας, αποκαλύπτοντας ότι το πιο φιλόδοξο πρόγραμμα της Τουρκίας εξακολουθεί να εξαρτάται από αμερικανική ή ευρωπαϊκή τεχνολογία στην οποία η Άγκυρα δεν έχει πρόσβαση.
Η δυναστεία των drones: Μπαϊρακτάρ και Ερντογάν
Ίσως το πιο ορατό σύμβολο της αμυντικής βιομηχανίας της Τουρκίας είναι το drone Μπαϊρακτάρ, που παράγεται από την Baykar, της οποίας συνιδιοκτήτης είναι ο Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ, γαμπρός του προέδρου Ερντογάν. Αυτά τα drones έχουν πράγματι χρησιμοποιηθεί σε συγκρούσεις στη Λιβύη, τη Συρία, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και την Ουκρανία, αποκτώντας τη φήμη ότι αλλάζουν τα δεδομένα στο πεδίο της μάχης, χωρίς να είναι ιδιαίτερα ακριβά.
Αλλά και σε αυτή την περίπτωση, η αφήγηση της πλήρους ανεξαρτησίας είναι παραπλανητική. Τα drones Μπαϊρακτάρ αρχικά βασίζονταν σε καναδικά και δυτικά οπτικά συστήματα και συστήματα κινητήρων, πολλά από τα οποία υπόκεινται σε εμπάργκο μετά από πληροφορίες για αμφιλεγόμενη χρήση τους σε ενεργές συγκρούσεις. Οι τουρκικοί προμηθευτές έσπευσαν να καλύψουν το κενό, αλλά η ποιότητα και η διαθεσιμότητα των ανταλλακτικών παραμένουν αμφισβητήσιμες.
Αυτό που είναι πιο εντυπωσιακό είναι το πώς ο ίδιος ο Ερντογάν έχει γίνει ο κύριος πωλητής αυτών των drones. Κατά τη διάρκεια διπλωματικών περιοδειών στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία, προωθεί προσωπικά τα UAV Μπαϊρακτάρ ως μέρος πολιτικών και οικονομικών πακέτων. Τα drones έχουν έτσι γίνει ένα γεωπολιτικό διαπραγματευτικό χαρτί, εν μέρει όπλο, εν μέρει εργαλείο προπαγάνδας, εν μέρει εξαγωγικό εμπόρευμα που στηρίζει την εύθραυστη οικονομία της Τουρκίας.
Προπαγάνδα έναντι ικανότητας
Γιατί, λοιπόν, η κυβέρνηση του Ερντογάν επιμένει να παρουσιάζει αυτά τα έργα ως παγκοσμίως κορυφαία επιτεύγματα; Η απάντηση βρίσκεται στην εσωτερική πολιτική.
Η Τουρκία αντιμετωπίζει οικονομικές κρίσεις, δημοκρατική οπισθοδρόμηση και αυξανόμενη διεθνή απομόνωση. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, τα «εντυπωσιακά επιτεύγματα» της αμυντικής βιομηχανίας χρησιμεύουν τόσο ως αντιπερισπασμός όσο και ως σημείο συγκέντρωσης για την εθνικιστική υπερηφάνεια. Η κρατική τηλεόραση μεταδίδει τακτικά τον Ερντογάν να ποζάρει σε πιλοτήρια, να παρελαύνει δίπλα σε άρματα μάχης ή να επαινεί τους μηχανικούς ως «την υπερηφάνεια της χώρας».
Αυτή η προσεκτικά κατασκευασμένη εικόνα δημιουργεί την εντύπωση δύναμης και ανεξαρτησίας, ακόμη και όταν τα υποκείμενα έργα παραμένουν ημιτελή ή περιορίζονται από την εξάρτηση από το εξωτερικό. Με άλλα λόγια, η αμυντική βιομηχανία έχει λιγότερο να κάνει με πραγματική στρατιωτική ικανότητα και περισσότερο με πολιτική επιβίωση.
Ένα αβέβαιο μέλλον
Η αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας έχει σημειώσει πραγματική πρόοδο σε ορισμένους τομείς, ιδίως στην τεχνολογία των μη επανδρωμένων αεροσκαφών και στην ανάπτυξη ορισμένων πυραυλικών συστημάτων. Ωστόσο, οι ισχυρισμοί ότι η χώρα έχει επιτύχει μια παγκόσμια ανακάλυψη είναι υπερβολικοί. Κρίσιμα συστήματα, κινητήρες τζετ, μονάδες ισχύος αρμάτων μάχης και προηγμένα αεροηλεκτρονικά συστήματα εξακολουθούν να εξαρτώνται από ξένους προμηθευτές. Οι κυρώσεις και οι πολιτικές εντάσεις περιορίζουν περαιτέρω την πρόσβαση.
Εάν δεν επενδύσει η Τουρκία σε μακροπρόθεσμη επιστημονική έρευνα, ανεξάρτητη βιομηχανική ικανότητα και διαφανείς συνεργασίες, τα έργα της θα παραμείνουν ευάλωτα σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς. Προς το παρόν, η αμυντική βιομηχανία του Ερντογάν λειτουργεί περισσότερο ως θέατρο προπαγάνδας παρά ως εγγύηση αυτοδύναμης στρατιωτικής ισχύος.
Τελικά, η λεγόμενη «εγχώρια αμυντική επανάσταση» της Τουρκίας έχει λιγότερο να κάνει με την τεχνολογία και περισσότερο με την πολιτική: είναι μια σκηνοθετημένη παράσταση που έχει ως στόχο να προβάλλει τη δύναμη της χώρας στο εξωτερικό και να εδραιώσει την εξουσία στο εσωτερικό.
Πηγή: Turkish Minute / www.militaire.gr
Τα άρθρα που δημοσιεύουμε δεν απηχούν αναγκαστικά τις απόψεις μας και δεν δεσμεύουν παρά τους συγγραφείς τους. Η δημοσίευσή τους έχει να κάνει όχι με το αν συμφωνούμε με τις θέσεις που υιοθετούν, αλλά με το αν τα κρίνουμε ενδιαφέροντα για τους αναγνώστες μας.
