18 Μαΐου 2025
Στις αρχές του 2025, οι ριζικές αλλαγές στον αλγόριθμο της Google και της θυγατρικής της YouTube μείωσαν σημαντικά την προβολή των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης και των επικριτικών φωνών στην Τουρκία και στο εξωτερικό, προκαλώντας την οργή δημοσιογράφων, νομοθετών και υποστηρικτών της ελευθερίας του Τύπου.
Η κίνηση αυτή συνέπεσε με την εντατικοποίηση της καταστολής της διαφωνίας από την τουρκική κυβέρνηση, οδηγώντας τους επικριτές να αμφισβητήσουν εάν οι παγκόσμιοι τεχνολογικοί κολοσσοί συνωμοτούν για την υπονόμευση της ελευθερίας της έκφρασης σε ένα από τα πιο περιοριστικά περιβάλλοντα για τα μέσα ενημέρωσης στον κόσμο.
Πλατφόρμες ειδήσεων όπως οι T24, Medyascope, Diken και BirGün ανέφεραν δραστική μείωση της ψηφιακής τους εμβέλειας μετά την ενημέρωση του αλγορίθμου της Google τον Ιανουάριο του 2025. Αυτά τα μέσα ενημέρωσης, τα οποία εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το Google Discover και το Google News για να φτάσουν στο κοινό τους, δήλωσαν ότι οι αλλαγές μείωσαν την επισκεψιμότητά τους έως και 80%, θέτοντας σε κίνδυνο την οικονομική τους βιωσιμότητα.
Το ζήτημα προκάλεσε μια αμφιλεγόμενη συνεδρίαση στην επιτροπή ψηφιακών μέσων ενημέρωσης του τουρκικού κοινοβουλίου, όπου οι βουλευτές επέκριναν τους εκπροσώπους της Google, καταγγέλλοντας την έλλειψη διαφάνειας της εταιρείας και χαρακτηρίζοντας τις αλλαγές στον αλγόριθμο «κρυφή μορφή λογοκρισίας».
Η μείωση της ορατότητας που προκάλεσε ο αλγόριθμος έχει επιβαρύνει σημαντικά τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, πολλά από τα οποία εξαρτώνται από την ψηφιακή επισκεψιμότητα για την επιβίωσή τους. Η κατάσταση έχει εντείνει τις εκκλήσεις για μεγαλύτερη διαφάνεια σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι τεχνολογικές πλατφόρμες καθορίζουν την κατάταξη του περιεχομένου, εν μέσω αυξανόμενων ανησυχιών ότι εταιρείες όπως η Google ασκούν δυσανάλογο έλεγχο στην πρόσβαση του κοινού στην πληροφορία.
Η κατάσταση έχει γίνει ακόμη πιο περίπλοκη λόγω των ενεργειών της ίδιας της τουρκικής κυβέρνησης. Το 2024, η ρυθμιστική αρχή των μέσων ενημέρωσης της χώρας, RTÜK, επέβαλε σε όλους τους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς του YouTube την υποχρέωση απόκτησης αδειών, μια κίνηση που καταγγέλθηκε από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως μέσο ψηφιακής λογοκρισίας.
Αρκετοί εξέχοντες εξόριστοι δημοσιογράφοι είχαν προηγουμένως αναφερθεί σε απότομη μείωση της εμβέλειάς τους. Ο αμερικανός ερευνητικός δημοσιογράφος Άντεμ Γιαβούζ Αρσλάν και ο σουηδός δημοσιογράφος Μπουλέντ Κορούτζου δήλωσαν ότι τα κανάλια τους στο YouTube έχουν καταργηθεί ή αποσυρθεί από τη λίστα. Το περιεχόμενό τους είναι πλέον πιο δύσκολο να βρεθεί, παρά το γεγονός ότι δεν παραβιάζουν τις οδηγίες του YouTube.
Ομοίως, τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης Halk TV και Sözcü αναφέρουν ότι έχουν πληγεί σοβαρά από τις αλλαγές στον αλγόριθμο της Google. Το Halk TV ανέφερε πτώση 50% στην ορατότητα των αναζητήσεων, ενώ η μηνιαία επισκεψιμότητα του Sözcü μειώθηκε από πάνω από 20 εκατομμύρια σε κάτω από 10 εκατομμύρια. Και τα δύο μέσα ενημέρωσης ισχυρίζονται ότι τα συστήματα της Google δίνουν πλέον προτεραιότητα στα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης.
Η συνεδρίαση του τουρκικού κοινοβουλίου στις 8 Μαΐου κατέληξε σε χάος, καθώς βουλευτές της αντιπολίτευσης κατηγόρησαν την κυβέρνηση ότι χρησιμοποιεί τις αλλαγές στον αλγόριθμο της Google για να καταστείλει τη διαφωνία.
«Σιωπάτε τον ελεύθερο Τύπο, όπως σιωπήσατε τον δήμαρχο Εκρέμ Ιμαμογλού», φώναξε ο βουλευτής της αντιπολίτευσης Μουράτ Εμίρ κατά τη διάρκεια μιας έντονης αντιπαράθεσης. Οι απαιτήσεις του Εμίρ να ανοίξει επίσημη διαδικαστική συζήτηση για τη λογοκρισία απορρίφθηκαν επανειλημμένα, προκαλώντας διαμαρτυρίες.
«Είμαστε μάρτυρες της συντονισμένης καταπίεσης των δημοκρατικών φωνών της Τουρκίας», δήλωσε ο Εμίρ. «Αυτό που βλέπουμε εδώ δεν είναι απλώς αλγοριθμική καταστολή, είναι ψηφιακός αυταρχισμός».
Εκπρόσωποι της Google υπερασπίστηκαν τις ενημερώσεις, λέγοντας ότι οι αλλαγές στον αλγόριθμο ήταν παγκόσμιες, τεχνικής φύσης και δεν είχαν ως στόχο συγκεκριμένα μέσα ενημέρωσης ή πολιτικές απόψεις.
«Στόχος μας είναι να βελτιώσουμε την ποιότητα του περιεχομένου και την εμπειρία των χρηστών», δήλωσε ο Γιόχανες Μίλερ, υπεύθυνος σχέσεων αναζήτησης της Google με έδρα την Ελβετία.
«Οι ενημερώσεις είναι παγκόσμιου χαρακτήρα και δεν στοχεύουν συγκεκριμένα μέσα ενημέρωσης. Κανένα μέσο ενημέρωσης δεν τιμωρείται».
Ο Μέλλερ επέμεινε ότι το σύστημα κατάταξης διέπεται από πολύπλοκα, εξελισσόμενα τεχνικά κριτήρια, όπως ο χρόνος φόρτωσης της σελίδας, η συμβατότητα με κινητά και η ποιότητα του περιεχομένου, και ότι οι εκδότες ενθαρρύνονται να προσαρμοστούν για να διατηρήσουν την ορατότητά τους.
Ο Γκιουβέν, ερευνητικός δημοσιογράφος που ζει εξόριστος στη Γερμανία, έχει επίσης δει το κανάλι του στο YouTube να περιορίζεται τους τελευταίους μήνες. Γνωστός για την αποκάλυψη περιπτώσεων διαφθοράς σε υψηλά κλιμάκια και μυστικών επιχειρήσεων, ο Γκιουβέν αναφέρει ότι τα βίντεό του δεν εμφανίζονται πλέον στις αναζητήσεις ή στις προτάσεις, παρά την αύξηση της επισκεψιμότητας.
Τον Απρίλιο του 2025, η πρόσβαση στο κανάλι του στο YouTube περιορίστηκε στην Τουρκία, σύμφωνα με πληροφορίες, κατόπιν αιτήματος των τοπικών αρχών. Ο λογαριασμός του στο X υποβλήθηκε επίσης σε σκιώδη απαγόρευση, σύμφωνα με ομάδες ψηφιακής παρακολούθησης.
«Η τουρκική κυβέρνηση δεν μπορεί να με φτάσει φυσικά», δήλωσε ο Γκιουβέν σε πρόσφατη δήλωσή του, «αλλά τώρα χρησιμοποιεί παγκόσμιες πλατφόρμες για να με σιωπήσει εικονικά».
Αυτές οι εξελίξεις έρχονται εν μέσω ενταμένης πολιτικής καταστολής στην Τουρκία. Τον Μάρτιο, ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου συνελήφθη με αμφιλεγόμενες κατηγορίες διαφθοράς. Ο λογαριασμός του στο X αποκλείστηκε στη συνέχεια στην Τουρκία με την κατηγορία ότι υποκίνησε αναταραχές, μια απόφαση που βασίστηκε στον ευρέως διατυπωμένο άρθρο 8/Α του τουρκικού νόμου για το διαδίκτυο (αριθ. 5651).
Στην ίδια κοινοβουλευτική ακρόαση, ο Εμίρ καταδίκασε τη σύλληψη του Ιμάμογλου ως αντισυνταγματική και πολιτικά υποκινούμενη.
«Η δικαιοσύνη χρησιμοποιείται ως όπλο», δήλωσε. «Τώρα έχουμε ένα σύστημα όπου μια ανάρτηση που κριτικάρει την κυβέρνηση μπορεί να σε οδηγήσει στη φυλακή ή να κλείσει ολόκληρη την παρουσία σου στο διαδίκτυο».
Η σύλληψη του Ιμάμογλου οδήγησε σε διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα, με σχεδόν 1.900 άτομα, μεταξύ των οποίων δημοσιογράφοι και φοιτητές, να συλλαμβάνονται σύμφωνα με αναφορές.
Η επιδείνωση του περιβάλλοντος των μέσων ενημέρωσης στην Τουρκία έχει προκαλέσει την καταδίκη διεθνών οργανισμών παρακολούθησης. Η οργάνωση «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» και η Επιτροπή για την Προστασία των Δημοσιογράφων κάλεσαν την Google να εξηγήσει τον ρόλο της στη μείωση της εμβέλειας των ανεξάρτητων τουρκικών μέσων ενημέρωσης.
«Η ευθυγράμμιση των τεχνολογικών πλατφορμών με τις αυταρχικές απαιτήσεις είναι ανησυχητική», δήλωσε ένας εμπειρογνώμονας σε θέματα δικαιωμάτων των μέσων ενημέρωσης. «Οι αλγόριθμοι δεν πρέπει να γίνουν ο νέος μηχανισμός λογοκρισίας».
Σε απάντηση στις αυξανόμενες επικρίσεις, η Google δεσμεύτηκε να «ακούσει και να συνεργαστεί» με τους τοπικούς εκδότες. Ωστόσο, δεν έχουν ανακοινωθεί συγκεκριμένα μέτρα.
Από το 2019, η κυβέρνηση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει εισαγάγει με επιτυχία στο κοινοβούλιο διάφορα νομοσχέδια που επιβάλλουν σημαντικές κυρώσεις στις πλατφόρμες κοινωνικών μέσων. Στόχος της κυβέρνησης ήταν να ρυθμίσει αυτές τις πλατφόρμες μέσω κυρώσεων και απαγορεύσεων πρόσβασης. Επιπλέον, χρησιμοποίησε μια στρατηγική «καρότου και μαστίγιου», διαφημίζοντας έντονα σε αυτές τις πλατφόρμες, εκτός από την απειλή της λήψης τιμωρητικών μέτρων, προκειμένου να ασκήσει την επιρροή της.
Η Google ήταν η πρώτη παγκόσμια εταιρεία που ανακοίνωσε ότι θα συνεργαστεί με την κυβέρνηση. Το Nordic Monitor είχε προηγουμένως αναφέρει ότι ο Γκενέντς Γκουργκάινακ, ο οποίος εκπροσωπεί την Google και την υπηρεσία YouTube καθώς και την X στην Τουρκία, δήλωσε σε κοινοβουλευτική δήλωση ότι κατάφερε να σπάσει την διστακτικότητα των παγκόσμιων εταιρειών κοινωνικών μέσων ενημέρωσης να συμμορφωθούν με τον νέο τουρκικό νόμο, ο οποίος θεσπίστηκε για να καταστείλει περαιτέρω την κριτική κατά της κυβέρνησης Ερντογάν.
«Μπορώ να πω με υπερηφάνεια ότι η [Google] ήταν μία από τις πρώτες εταιρείες που [συμμορφώθηκαν με τον νέο νόμο]», δήλωσε ο Gürkaynak στους βουλευτές στις 2 Δεκεμβρίου 2021, καυχιέται για το πώς ο πελάτης του έσπευσε να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των τουρκικών αρχών.
Πηγή: Nordic Monitor / www.militaire.gr
Τα άρθρα που δημοσιεύουμε δεν απηχούν αναγκαστικά τις απόψεις μας και δεν δεσμεύουν παρά τους συγγραφείς τους. Η δημοσίευσή τους έχει να κάνει όχι με το αν συμφωνούμε με τις θέσεις που υιοθετούν, αλλά με το αν τα κρίνουμε ενδιαφέροντα για τους αναγνώστες μας.
