31 Ιανουαρίου 2025
Σε ηλικία 87 ετών έφυγε από τη ζωή ο Δημήτρης Κολλάτος, μια από τις πιο αντισυμβατικές προσωπικότητες της ελληνικής τέχνης, με σημαντική συνεισφορά στον κινηματογράφο, το θέατρο και τη λογοτεχνία.
Γεννημένος στις 9 Ιουνίου 1937 στην Αθήνα, ο Κολλάτος έκανε τα πρώτα του βήματα ως ποιητής, εκδίδοντας την πρώτη του ποιητική συλλογή το 1956, ενώ ακόμα ήταν μαθητής. Το 1959-1960, ίδρυσε το «Πειραματικό Θέατρο Τσέπης», ανεβάζοντας κλασικά έργα, όπως η Φαλακρή Τραγουδίστρια του Ιονέσκο, το Τέλος του Παιχνιδιού του Σάμιουελ Μπέκετ και το Δωμάτιο του Χάρολντ Πίντερ.
Το 1961, ανέβασε στο Παρίσι την Ιφιγένεια εν Ταύροις του Ευριπίδη, με πρωταγωνίστρια τη Μαριέτα Ριάλδη. Η παράσταση έλαβε εξαιρετικές κριτικές, με το γαλλικό περιοδικό L’Express να τη χαρακτηρίζει «μία άνοιξη στο γαλλικό θέατρο». Στη Γαλλία, παντρεύτηκε την ηθοποιό Αρλέτ Μπομάν, με την οποία απέκτησε δύο γιους, τον Αλέξανδρο και τον Άλκη.
Το 1962, σκηνοθέτησε την πρώτη του ταινία μικρού μήκους Αθήνα Χι Ψι Ξι, που βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Το 1966, η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, Ο Θάνατος του Αλέξανδρου, αγνοήθηκε από τα επίσημα βραβεία αλλά απέσπασε τρία βραβεία κριτικών και σημείωσε μεγάλη εμπορική επιτυχία. Ο Μάνος Χατζιδάκις είχε δηλώσει για την ταινία: «Η σημαντικότερη ταινία του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Ο Δημήτρης Κολλάτος είναι ο πρώτος δραματουργός του ελληνικού κινηματογράφου».
Η περίοδος της εξορίας και η πολιτική διάσταση του έργου του
Κατά τη διάρκεια της χούντας, ο Κολλάτος εγκαταστάθηκε στη Γαλλία, όπου ίδρυσε το «Théâtre de l’Art» και ανέβασε περισσότερες από 20 θεατρικές παραγωγές, μεταξύ των οποίων Η γυναίκα του Σωκράτη, με πρωταγωνίστρια τη σύζυγό του.
Το 1972, σκηνοθέτησε την ταινία Συμπόσιο, με θέμα τον έρωτα και την ομοφυλοφιλία, ενώ το 1977 γύρισε στη Γαλλία τη μεσαίου μήκους ταινία Η Γαλλία του Ζισκάρ, μια αιχμηρή κριτική στην πολιτική της εποχής.
Μετά την πτώση της χούντας, επέστρεψε στην Ελλάδα το 1975 και παρουσίασε τολμηρές θεατρικές παραστάσεις, όπως τα Σόδομα και Γόμορρα και Οι εφοπλιστές, που προκάλεσαν σάλο. Το έργο του απέκτησε έντονο πολιτικό και ακτιβιστικό χαρακτήρα, με παραστάσεις που κατήγγειλαν την πολιτική διαφθορά και τις κοινωνικές ανισότητες.
Ο Κολλάτος έδωσε μάχη με τη στάση του υπέρ των δικαιωμάτων των αυτιστικών παιδιών, καθώς ο γιος του, Άλκης, που πέθανε το 2021, είχε αυτισμό. Το 1988, σκηνοθέτησε την αυτοβιογραφική ταινία Ζωή με τον Άλκη, όπου πρωταγωνίστησε ο Αλέξανδρος Κολλάτος, κερδίζοντας ειδική μνεία για την ερμηνεία του.
Το 1993, η ταινία του Κόκκινα τριαντάφυλλα σου έκοψα αναφέρθηκε στην εμπειρία ενός γονέα με αυτιστικό παιδί, ενώ το 1998 παρουσίασε το Αλέξανδρος και Αϊσέ, μια ιστορία αγάπης με θέμα τη μουσουλμανική μειονότητα.
Το 2014, δημιούργησε την ταινία Διόνυσος, που συμμετείχε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, εστιάζοντας στην Ελλάδα της κρίσης.
Τηλεόραση και πολιτική δράση
Εκτός από το θέατρο και τον κινηματογράφο, είχε παρουσία στην τηλεόραση, παρουσιάζοντας για έναν χρόνο την εκπομπή «Ο Κολλάτος χωρίς λογοκρισία».
Το 1989 και το 2013 έθεσε υποψηφιότητα για το Ευρωκοινοβούλιο, ενώ το 2011 ίδρυσε την Ένωση Πολιτών Πόρτα-Πόρτα, μέσω της οποίας διοργάνωσε σειρά πολιτικών παρεμβάσεων και διαμαρτυριών.
Το 1993, στο 34ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, τιμήθηκε με ειδικό βραβείο για την ταινία Κόκκινα τριαντάφυλλα σου έκοψα.
Ο Δημήτρης Κολλάτος υπήρξε αιρετικός δημιουργός, αλλά και αφήνοντας ένα ανεπανάληπτο αποτύπωμα στον ελληνικό κινηματογράφο και θέατρο. Το έργο του, τόσο στο καλλιτεχνικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο, τον καθιέρωσε ως έναν από τους πιο ασυμβίβαστους καλλιτέχνες της γενιάς του.
