Ρίγος στον κόσμο της Τέχνης για την πιθανή πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ

Μόλις λίγο καιρό μετά την εκλογή  προεδρία των ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ, ένα έργο  του διάσημου καλλιτέχνη Άντι Γουόρχολ του 1981 με τίτλο «Ουρανοξύστες» και εμπνευσμένο από τον Πύργο Τραμπ του μεγιστάνα πολιτικού πουλήθηκε σε μία δημοπρασία έργων τέχνης. Παρ’ όλο που το έργο αφορούσε την εικόνα του και είχε δείξει περιέργεια, ο Τραμπ ουδέποτε εξέφρασε τη βούληση να το αγοράσει, ούτε κι ενδιαφέρθηκε καν για τη δημοπράτησή του καθαυτή. Το γεγονός αυτό αποτελεί για πολλούς μία σαφή ένδειξη για τη σημασία που ο νέος Πρόεδρος αποδίδει στην κουλτούρα και αναβιώνει τους φόβους πως η πολιτική της «μείωσης του ομοσπονδιακού κράτους και των δαπανών του» θα εξουθενώσει τον χώρο της τέχνης -φόβοι που είχαν εκφρασθεί και στην αρχή της προηγούμενης θητείας του το 2016.

Οι καλλιτέχνες έχουν πολλούς λόγους για να φοβούνται πως το Κρατικό Ταμείο για τη χρηματοδότηση των τεχνών, το National Arts Endowment (ΝΕΑ), που ωστόσο τη «γλίτωσε» την πρώτη τετραετία, στην παρούσα διακυβέρνηση του Τραμπ θα γνωρίσει περιόδους ισχνών αγελάδων. Το γεγονός δε ότι ο νέος Πρόεδρος με την αγοραία συμπεριφορά  έχει εμπιστευθεί τη μείωση του εύρους του ομοσπονδιακού κράτους στον δισεκατομμυριούχο, ιδιοκτήτη του Χ, Ίλον Μάσκ -εξίσου αδιάφορο για την τέχνη και για ο,τιδήποτε δεν καταναλώνεται και (του και τους) φέρνει λεφτά-αυξάνει τους φόβους του κόσμου της Τέχνης. Ειρωνεία θα πει κάποιος, μιας και ο Μασκ έχει λάβει έναν πακτωλό από πολλά δισεκατομμύρια δολάρια από το  αμερικανικό ομοσπονδιακό κράτος για το πρόγραμμα Space X (που ουσιαστικά ιδιωτικοποιεί την αεροδιαστημική πολιτική των ΗΠΑ) και για να προστατεύσει και επεκτείνει την ανταγωνιστικότητα των ηλεκτρικών του αυτοκινήτων Τesla. Κάποιοι μιλούν για σύγκρουση συμφερόντων, αλλά στο σύμπαν της προεδρίας του Τραμπ αυτά είναι μηδαμινές λεπτομέρειες…

Πλέον τα περίπου 35.000 μουσεία και κέντρα Τέχνης που υπάρχουν στις ΗΠΑ και οι εργαζόμενοί τους φοβούνται τα χειρότερα. Οι ρητορείες του νέου Προέδρου για περικοπές στις ομοσπονδιακές χρηματοδοτήσεις, εάν συνδυασθούν και με το γεγονός ότι πολλοί καλλιτέχνες, όπως οι Τζεφ Κουνς και η Έιμι Σέραλντ ή ο Χανκ Γουίλις Τόμας δώρισαν έργα τους για να χρηματοδοτήσουν την προεκλογική εκστρατεία της Κάμαλα Χάρις, ή παρουσίασαν δημιουργίες όπως «Ταφόπετρα του Τραμπ» του Μπράιαν Άντριου Γουάιτλι, έχουν δημιουργήσει ένα πεδίο αμοιβαίας αντιπάθειας.

Επιπλέον, ένα άλλο στοιχείο ανησυχίας, πέρα από τη μείωση της χρηματοδότησης, για τους εργαζόμενους στον χώρο της τέχνης και τους δημιουργούς, είναι ότι στον τομέα η πλειονότητα είναι γυναίκες ή ομάδες της μισητής για τον Τραμπ Woke ή LGTB+ κοινότητας. Κάτι, που ενδέχεται να βαρύνει σε πιθανές περικοπές ή απολύσεις -όπως αποδεικνύουν και οι πρακτικές άλλων εξίσου συντηρητικών Ρεπουμπλικανών (βλέπε Ρον ντε Σάντις στη Φλόριντα τον Ιούνιο). Ή ακόμη στις ΗΠΑ κατοικούν ή έρχονται για να δημιουργήσουν κι εκθέσουν καλλιτέχνες ή ειδικοί από τις αποδιοπομπαίες για τον Τραμπ χώρες (κυρίως μουσουλμανικές ή πχ το Χονγκ Κονγκ της «κομμουνιστικής» Κίνας). Μία κατηγορία που ήδη στην πρώτη 4ετία Τραμπ είχε αντιμετωπίσει την περιβόητη  απαγόρευση εισόδου, που είχε πλήξει τις συναλλαγές, βύθισε την αγορά τέχνης, τις γκαλερί και την κυκλοφορία της δημιουργίας.

Μαζί με τα μουσεία είναι φυσικό πως θα πληγούν από τις περικοπές και οι Σχολές Τέχνης, τα καλλιτεχνικά Λύκεια, ιδίως εκείνα που θεωρείται πως προωθούν την «εκφυλισμένη τέχνη», που ο Τραμπ κι οι όμοιοί του θεωρούν ότι αποτελεί η μοντέρνα Τέχνη. Αυτήν την έκφραση άλλωστε είχε χρησιμοποιήσει ο επόμενος «πλανητάρχης» το 1996 συμμεριζόμενος απόλυτα και απειλώντας (όταν θα γίνω πρόεδρος θα σταματήσω την χρηματοδότηση του  την προσπάθεια του τότε δημάρχου της Νέας Υόρκης Ρούντολφ Τζουλιάνι στη σταυροφορία του κατά του Μουσείου του Μπρούκλιν (το οποίο επιδίωξε κιόλας να του κάνει έξωση για 100 χρόνια από την έδρα του) για την έκθεσή του «Παναγία» του Κρις Οφίλι, που χρησιμοποιούσε για την απεικόνισή της υλικά όπως λαδομπογιά, γκλίτερ και κοπριά ελέφαντα.

Αλλά κι ως επιχειρηματίας, ο Τραμπ  όταν το 2013 ανέλαβε τη μίσθωση του Παλαιού Ταχυδρομείου στη Λεωφόρο Πενσυλβάνια στην Ουάσιγκτον, προκειμένου να χτίσει ένα ξενοδοχείο 270 δωματίων, ανάμεσα στους ενοίκους που αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν ήσαν και υπότροφοι από το ΝΕΑ και το National Endowment for the Humanities. Για την ανακαίνιση, ο Τραμπ είχε έκπτωση φόρου 40 εκατ. δολάρια. Για τούτο χλεύαζε κάποιους φίλους του, που αγοράζουν τέχνη, ενώ αυτός χτίζει κτήρια, για τα οποία νοιώθει περήφανος όλος ο κόσμος και δείχνει στην (κυβέρνηση της) Ουάσιγκτον τι είμαστε ικανοί να κάνουμε.

Για τον ίδιον τον Τραμπ, η μόνη εκδήλωση ενδιαφέροντος για κάποιο έργο, δημόσιο μάλιστα, ήταν το -απορριφθέν από τις αρχές κάθε περιοχής που είχε προταθεί να στηθεί Χάντσον- γιγαντιαίο (350 πόδια και 600 τόνοι), αλλά άτεχνο, άγαλμα του Χριστόφορου Κολόμβου από τον Ρώσο καλλιτέχνη Ζουράμπ Τσερετέλι. Για τον Τραμπ το άσφαλτο κι ακαταμάχητο κριτήριο για την καλλιτεχνική αξία του έργου ήταν ότι «είχε πάνω του χαλκό αξίας σαράντα εκατομμυρίων».

Αλλά ο άνθρωπος που πρωταγωνίστησε σε ριάλιτι και σε διαφημιστικά για την Pizza Hut, θεωρεί ότι η τέχνη είναι κάτι περιττό. Ο ίδιος στις αρχές του 1980 είχε απασχολήσει τον Τύπο με την καταστροφή των μοναδικών ανάγλυφων αρτ ντεκό από τον Πύργο Bowit , που γκρέμισε για να κτίσει τον δικό του Πύργο Τραμπ. Μολονότι τα είχε ζητήσει το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης και ο Τραμπ συμφώνησε να τα δωρίσει, αν το κόστος της αφαίρεσής τους δεν ήταν απαγορευτικό, τα ανάγλυφα καταστράφηκαν ούτως ή άλλως. Η δικαιολογία του Τραμπ για την καταστροφή των ανεπανάληπτων και σημαντικών για την αρχιτεκτονική ιστορία της πόλης έργων αυτών, ήταν ότι έγινε «για την ασφάλεια των ανθρώπων στον δρόμο από κάτω. Αν μια από αυτές τις πέτρες είχε ξεκολλήσει, θα μπορούσαν να είχαν σκοτωθεί άνθρωποι». Όμως κανένας από τους ανθρώπους του Τραμπ δεν φρόντισε να ενημερωθεί από το ΜΕΤ για το πώς θα αφαιρεθούν με ασφάλεια τα γλυπτά.

Ο ίδιος ο Τραμπ δεν μπορεί να υπερηφανευτεί για τις γνώσεις και την προτίμησή του για την τέχνη και μέσα στον δικό του χώρο. Ο Πύργος Τραμπ δεν έχει το παραμικρό έργο. Στο πολυτελές ρετιρέ του στο Μανχάταν έχει μία μια αναπαραγωγή του πίνακα του Ρενουάρ «La loge» του 1874 (το πρωτότυπο βρίσκεται στο Courtauld στο Λονδίνο) στο γραφείο της συζύγου του. Τα άλλα έργα είναι  επίσης ένα αντίγραφο του GOAT: A Tribute to Muhammad Ali και μόνο ένα  βιβλίο τέχνης περιορισμένης έκδοσης, το οποίο μάλιστα περιλαμβάνει και έργα του Τζεφ Κουνς (που στήριξε Κάμαλα είπαμε). Όσο για τις πολύτιμες φλαμανδικες ταπετσαρίες του 16ου αιώνα που είχε αγοράσει το 1985 για την κατοικία του στο Μαρ-α -Λάγκο στο Μαϊάμι, έχουν καταστραφεί γιατί δεν τις προστάτευσε από τον ήλιο και το φως.

Το έργο του Γουόρχολ που δημοπρατήθηκε, με τον ιδιαίτερο τρόπο της σύλληψης και δημιουργία του(με την τεχνική της «διαμαντόσκονης» πάνω σε αποχρώσεις μαύρου, ασημιού και χρυσού) από  τον ιδρυτή της Ποπ Αρτ αναδεικνύει την αυχμηρή και κομπαστική αντίληψη που έχει για την τέχνη ο Τραμπ -μια διαστρεβλωμένη εικόνα του καντινού «μαθηματικού Υψηλού (Sublime)». Εικόνα που αντανακλάται και στην διακόσμηση των κτηρίων του, που θέλει μόνο να αναδεικνύουν την αξία του χρήματος κι όχι οποιαδήποτε άλλη αξία. Άλλωστε και στη θέα τους ο Τραμπ είχε δείξει να ενοχλείται και δεν ξαναμίλησε για πολύ καιρό στον Γουόρχολ για το δίπτυχο έργο τούτο. Το οποίο επρόκειτο να απαρτίζεται από συνολικά οκτώ έργα, τα οποία δεν δημιουργήθηκαν ποτέ μιας και ο δυνητικός αγοραστής τους έχασε το ενδιαφέρον του. Μάλιστα, τον ρώτησε αμήχανα το 1983 στη διάρκεια μιας εκδήλωσης «τι απέγιναν εκείνα τα έργα», αλλά μέχρι εκεί. Ο Γουόρχολ βέβαια «εκδικήθηκε» την αδιαφορία του Τραμπ για την τέχνη: το 1984, με ολοκληρωμένο τον Πύργο Τραμπ, δέχθηκε μεν να συμμετέχει ως κριτής για να επιλεγούν οι μαζορέτες (το μόνο θέαμα που ενδιαφέρει «καλλιτεχνικά» τον σεξιστή Πρόεδρο) για τα εγκαίνια, αλλά φρόντισε να πάει καθυστερημένος, αποδιοργανώνοντας την ακρόαση.

Σήμερα, ο κόσμος της τέχνης στις ΗΠΑ ψάχνει να βρει έναν άλλο τρόπο να αποδιοργανώσει τα σχέδια του Τραμπ για μείωση των χρηματοδοτήσεων και να αποτρέψει τα εμπόδια που στοχεύει να φέρει στους δημιουργούς ο φανατικός «μερκαντιλισμός» του.