Του James K. Galbraith
11 Μαΐου20250
Δύο εβδομάδες πριν, ο αριθμός των νεκρών από τον Covid-19 στις Ηνωμένες Πολιτείες ξεπέρασε τον αριθμό των Αμερικανών νεκρών στρατιωτών στον εικοσαετή πόλεμο στο Βιετνάμ (1955-1974). Μόνο την Πρωτομαγιά, οι νεκροί ξεπέρασαν σε μία μέρα τους νεκρούς από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη. Ταυτόχρονα, η οικονομική παραγωγή έχει συντριβεί και πάνω από 30 εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν υποβάλει τα χαρτιά τους ως άνεργοι. Στο μέτωπο της δημόσιας υγείας, τα τεστ παραμένουν ακατάλληλα, δεν υπάρχει ιχνηλάτηση επαφών, οι θεραπευτικές επιλογές καθυστέρησαν και εκατομμύρια άνθρωποι είναι ανασφάλιστοι.
Οι ομοσπονδιακές διασώσεις (bailouts) δούλεψαν μόνο για ένα πράγμα. Προκάλεσαν μια μέτρια ανάκαμψη των μετοχών και εμπόδισαν μαζικές χρεοκοπίες στα ομόλογα.
Οι αποτυχίες του δημόσιου συστήματος υγείας μοιάζουν σχεδόν με σαμποτάζ. Test kits ήταν διαθέσιμα από τον Π.Ο.Υ. ήδη από τον Γενάρη, οι ΗΠΑ προτίμησαν όμως να μην τα χρησιμοποιήσουν. Τα πρώτα τεστ που παρήχθησαν από τα CDC (Κέντρα Ελέγχου Ασθενειών και Πρόληψης) ήταν χαλασμένα. Τα τεστ ήταν συνειδητά περιορισμένα ενώ μεγάλωνε η διασπορά στην κοινότητα, με αποτέλεσμα ο ιός να ξεφύγει από την αρχική απομόνωση, που θα μπορούσε να είναι δυνατή. Οι εγκλεισμοί (lockdowns) και οι καραντίνες ήρθαν αργά, ήταν κακο-οργανωμένοι και ασθενής η επιβολή τους. Προσωπικός προστατευτικός εξοπλισμός δεν δόθηκε στα νοσοκομεία και τους παρόχους ιατρικής φροντίδας σε αντιστοιχία με τις ανάγκες που είχαν. Η Defense Production Act (Πράξη Αμυντικής Παραγωγής) δεν τέθηκε σε εφαρμογή κατά τρόπο έγκαιρο και αποτελεσματικό ώστε να εξασφαλίσει την εγχώρια παραγωγή και, έως σήμερα, δεν υφίσταται αποτελεσματικό σύστημα διαχείρισης της διεθνούς αλυσίδας ιατρικού εφοδιασμού. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ορισμένες εταιρείες έκαναν ό,τι καλύτερο μπορούσαν, όμως αναφέρονται και πάρα πολλές υποθέσεις κερδοσκοπίας και απάτης.
Η πίεση να ξανανοίξει η αγορά είναι μια περαιτέρω ένδειξη αποτυχίας. Οι εργάτες στον τομέα επισιτιστικού εφοδιασμού δεν είχαν κατάλληλη προστασία, με αποτέλεσμα απαράδεκτα επίπεδα ασθένειας σε χώρους δουλειάς, ιδίως στη βιομηχανία κρέατος. Οι τράπεζες τροφίμων είναι σε κρίση, την ίδια στιγμή που γάλα, αυγά και άλλα είδη πετιούνται. Κυβερνήσεις πολιτειών πιέζουν επιχειρήσεις να ξανανοίξουν με όρους που δεν εξασφαλίζουν κερδοφορία ώστε να αναγκαστούν οι εργάτες να σταματήσουν να παίρνουν επιδόματα ανεργίας. Τέτοια επιδόματα μπορούν να ανακληθούν αν οι εργάτες δεν αποδεχθούν να επιστρέψουν σε επικίνδυνες δουλειές. Πολλές μικρότερες εταιρείες που αποφασίζουν να μην ξανανοίξουν, θα χρεοκοπήσουν και θα εξαφανιστούν. Οι εξώσεις και κατασχέσεις έχουν τεχνικά ανασταλεί, εντούτοις πολλοί ιδιοκτήτες αγνοούν την απαγόρευση. Σε κάθε περίπτωση τα ενοίκια, οι δόσεις των δανείων, οι λογαριασμοί και άλλα χρέη συνεχίζουν να αυξάνονται.
Τα επιδημιολογικά μοντέλα προβλέπουν τώρα αύξηση των λοιμώξεων όπως χαλαρώνει ο εγκλεισμός, μέχρι του σημείου στο οποίο θα δοκιμαστεί η ικανότητα του συστήματος περίθαλψης, ακόμα και σε περιοχές της χώρας που δεν επλήγησαν σοβαρά. Αυτές είναι προβλέψεις βέβαια, δεν είναι ακόμη βέβαιο ότι θα συμβεί κάτι τέτοιο. Το κοινό θα συνεχίσει να εφαρμόζει ως γενικό κανόνα τη συμπεριφορά ασφαλούς επαφής, κι αν ο ρυθμός μετάδοσης παραμείνει κάτω από 1, όπως πιστεύεται ότι είναι σήμερα σε όλες σχεδόν τις αμερικανικές πολιτείες, τότε η πανδημία θα εξακολουθήσει να εξασθενεί. Αν όμως επιβεβαιωθούν τα μοντέλα, τότε οι ρυθμοί θανάτων θα πολλαπλασιαστούν αρκετές φορές σε σχέση με τη σημερινή τιμή τους, οδηγώντας σε νέους εγκλεισμούς σε κυλιόμενη βάση, έως ότου βρεθεί κάποιο εμβόλιο ή θεραπεία. Δεν υπάρχει εγγύηση ότι θα βρεθεί.
Ακόμα και αν ανασχεθεί στο τωρινό σημείο η πανδημία, η οικονομία δεν θα επιστρέψει στην «κανονικότητα». Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ένας από τους πρώτους παραγωγούς ενέργειας, αεροδιαστημικής, προχωρημένων τεχνολογιών πληροφορίας και χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Συναρμολογούν κάθε χρόνο πολλά εκατομμύρια αυτοκίνητα, συσκευές και διαρκή καταναλωτικά αγαθά. Ο πετρελαϊκός τομέας των ΗΠΑ έχει υποστεί μια συντριβή των τιμών και είναι κοντά στη μαζική χρεοκοπία. Όταν σφραγιστούν τα πηγάδια υδραυλικής ρωγμάτωσης (fracking), θα γίνει πολύ δαπανηρό να ξανανοίξουν και επομένως θα σταματήσει η βασισμένη στην ενέργεια οικονομική επέκταση των ΗΠΑ. Τα αεροπλάνα είναι τώρα παρκαρισμένα στα αεροδρόμια και επ’ αόριστον δεν θα χρειαστούν νέα επιβατικά αεροπλάνα. Tα νοικοκυριά των ανέργων ή των τηλε-εργαζόμενων, όπως και αυτά που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τα ενοίκια και τις δόσεις των δανείων που πάγωσαν προσωρινά, δεν θα αγοράσουν καινούρια αυτοκίνητα για πολύ καιρό, αλλά και τα παλιά αυτοκίνητα θα κρατήσουν πολύ περισσότερο αφού θα χρησιμοποιούνται πολύ λιγότερο. Εφόσον παραμένουν άδεια τα κτίρια γραφείων, δεν θα χτιστούν καινούρια κτίρια. Το ίδιο και για τα μαγαζιά λιανικής, που ήδη είναι με την πλάτη στον τοίχο από τις online παραγγελίες και το delivery. O τραπεζικός τομέας επίσης, με τα ενεργειακά δάνεια που πήγαν άσχημα, τα χρέη των νοικοκυριών και τα δάνεια των επιχειρήσεων που δεν πήγαν καλά και που θα γίνουν επικίνδυνα από τη στιγμή που θα τελειώσουν τα χρήματα των διασώσεων. Τα χρέη που δημιουργούνται στη διάρκεια της πανδημίας δεν θα αποπληρωθούν θέτοντας σε κίνδυνο την παροχή πίστωσης στα νοικοκυριά. Όλα αυτά προλέγουν ένα μακρύ κραχ (depression) ακόμα και υπό τις καλύτερες δυνατές υγειονομικές συνθήκες. Τα πράγματα θα γίνουν πολύ χειρότερα αν έχουμε νέους κύκλους μολύνσεων και εγκλεισμών.
Υπάρχει μια αυταπάτη ότι η πρόσφατη ευημερία μπορεί να αναστηθεί με το «άνοιγμα». Όμως πολλές βιομηχανίες -αεροπλάνα, αεροπορικές εταιρείες, ξενοδοχεία, αυτοκίνητα, συσκευές, εμπορικές κατασκευές, ενέργεια- θα βουλιάξουν ό,τι λεφτά κι αν πάρουν. Οι διασώσεις είναι ένα μέτρο που στηρίζεται στην υπόθεση ότι αυτές οι βιομηχανίες θα αντιμετωπίσουν απλώς μια προσωρινή διακοπή λειτουργίας. Είναι όμως δύσκολο να δει κανείς πως θα αποφευχθούν οι χρεοκοπίες και οι εκκαθαρίσεις αν δεν υπάρξει ανανέωση της ζήτησης για τα προϊόντα. Η παραγωγή μεγάλης κλίμακας στηρίζεται σε αλληλοεξαρτώμενες αλυσίδες εφοδιασμού και, αν ένας μόνο από τους μεγάλους παραγωγούς (π.χ. στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας) πέσει έξω, υπάρχει κίνδυνος μιας αλυσίδας χρεοκοπιών (π.χ. στα ανταλλακτικά αυτοκινήτων), που θα κάνουν τη λειτουργία δύσκολη, ίσως και αδύνατη για όσους επιβιώσουν. Σε αυτές τις βιομηχανίες, οι αλυσίδες εφοδιασμού και οι υπεργολάβοι στο σύνολό τους είναι πολύ μεγαλύτεροι από τις επιχειρήσεις συναρμολόγησης στο τελευταίο στάδιο της παραγωγής.
Διαβάστε τη συνέχεια στο https://www.zougla.gr/kosmos/article/anatropi-montelou-xriazonte-i-ipa
