Του Γιώργου Καυκαλιά
4 Ιανουαρίου 2019
Στο να καταδείξει την «παράλειψη της Κυπριακής Δημοκρατίας να κατανείμει ισότιμα το βάρος της απώλειας χρήσης που προκύπτει από την εισβολή και κατοχή περιουσιών από το 1974 μέχρι και σήμερα» αποσκοπεί η προσφυγή τού τέως προέδρου του Ανωτάτου Δικαστηρίου Δημήτριου Χατζηχαμπή στο Διοικητικό Δικαστήριο. Ο κ. Χατζηχαμπής διεκδικεί αποζημιώσεις για απώλεια χρήσης ακίνητης περιουσίας στην κατεχόμενη Αμμόχωστο. Πρόκειται για μια υπόθεση η οποία αναμένεται να απασχολήσει τόσο την κοινή γνώμη όσο και τη δικαιοσύνη στο άμεσο μέλλον, αν κρίνουμε από τη φύση αλλά και την επίδραση που ενδεχομένως να έχει η δικαστική απόφαση επ’ αυτής.
Όπως αναφέρει ο ίδιος με δηλώσεις του στον «Π», «η Κυπριακή Δημοκρατία, ως κράτος δικαίου, θα πρέπει να κατανείμει ισότιμα τα δημόσια βάρη βάσει των προνοιών του Συντάγματος». Σύμφωνα με τον ίδιο, κάτι τέτοιο δεν έχει γίνει από την ημέρα της εισβολής μέχρι και σήμερα, τουλάχιστον σε επίπεδο κατανομής για απώλεια χρήσης των περιουσιών των προσφύγων. Ο κ. Χατζηχαμπής έκρινε μέσα από τα δεδομένα και την εμπειρία του στον τομέα των δικαστηρίων πως ήρθε η ώρα να υπάρξει δικαστική κρίση επί του ζητήματος αυτού.
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε στο ΚΥΠΕ, «τα περιθώρια δεκαετιών τα οποία έχουν δοθεί στη Δημοκρατία ώστε να προβεί «εις την διά της ισοτίμου κατανομής βαρών αποζημίωσίν μου, ως και των άλλων ιδιοκτητών κατεχομένων περιουσιών διά την απώλειαν χρήσεώς των, ως έχει επανειλημμένως κληθή να πράξη, έχουν προ πολλού εξαντληθή και έχει καταδειχθή η παντελής έλλειψις προθέσεως εκ μέρους της Δημοκρατίας και η διαρκής παράλειψίς της να πράξη οτιδήποτε διά τον σκοπόν αυτόν». Νομικά όπλα σε αυτή του την προσπάθεια, το αποτέλεσμα της οποίας κανείς δεν μπορεί να προδικάσει, εδράζονται, όπως αναφέρει, στο ίδιο το Σύνταγμα και τα άρθρα 24, 28 και 35, όπως επίσης και στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Σε όλους του πολίτες
Ισότιμη κατανομή του βάρους για την απώλεια χρήσης κατεχόμενων περιουσιών στην ουσία συνεπάγεται συνεισφορά ενός εκάστου των πολιτών της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σύμφωνα με την πρώτη παράγραφο του άρθρου 24 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, το οποίο αναφέρει ο κ. Χατζηχαμπής, «έκαστος υποχρεούται να συνεισφέρη εις τα δημόσια βάρη αναλόγως των δυνάμεων αυτού», ενώ στο άρθρο 28 αναφέρεται ότι όλοι οι πολίτες είναι ίσοι και «έκαστος απολαύει πάντων των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των προβλεπομένων υπό του Συντάγματος άνευ ουδεμιάς δυσμενούς διακρίσεως…». Ο τέως πρόεδρος του Ανωτάτου θεωρεί πως μέχρι τη λύση του Κυπριακού η απώλεια χρήσης θα πρέπει να είναι υποχρέωση του κράτους να κατανεμηθεί ως δημόσιο βάρος σε όλους τους πολίτες. Ως παράδειγμα μάλιστα για να ενισχύσει ακόμα περισσότερο την επιχειρηματολογία του αναφέρει την περίπτωση της Γερμανίας μετά τον πόλεμο όσον αφορά την απώλεια χρήσης των περιουσιών των πολιτών της στην Ανατολική Γερμανία. Το ερώτημα που προκύπτει μέσα από αυτή την υπόθεση είναι το τι θα συμβεί σε περίπτωση θετικής απόφασης από πλευράς δικαστηρίου, καθώς τότε σε κάθε προσφυγή στο μέλλον το κράτος θα είναι υποχρεωμένο να καθορίζει και να κατανέμει με κάποιο τρόπο ισότιμα το βάρος της απώλειας χρήσης των περιουσιών των προσφύγων.
Είναι εφικτό;
Νομικοί κύκλοι, με τους οποίους επικοινώνησε ο «Π», θεωρούν την προσφυγή Χατζηχαμπή ενδιαφέρουσα εξέλιξη, καθώς καταχωρίσθηκε σε δικαστήριο της Κυπριακής Δημοκρατίας, σε αντίθεση με άλλες υποθέσεις που κατατίθενται στην επιτροπή ακίνητης περιουσίας της Τουρκίας στα κατεχόμενα. Δεν είναι η πρώτη απόπειρα, καθώς έχει προηγηθεί η προσφυγή του ζεύγους Καούλλα, επίσης από την Αμμόχωστο, χωρίς ωστόσο θετική έκβαση (βλ. διπλανή στήλη). Σύμφωνα με τον κ. Χατζηχαμπή, πρόκειται για δύο διαφορετικά ζητήματα, καθώς ο ίδιος υποστηρίζει πως ανεξάρτητα με το ποιος φέρει την ευθύνη για την εισβολή (Τουρκία) η Κυπριακή Δημοκρατία θα έπρεπε να είχε προνοήσει για ισότιμη κατανομή του δημόσιου βάρους από την απώλεια χρήσης. Μέχρι τώρα οι προσφυγές για διαφυγόντα κέρδη από απώλεια χρήσης γίνονταν στην επιτροπή ακίνητης περιουσίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο παρελθόν ο κ. Χατζηχαμπής έχει αρθρογραφήσει υπέρ της θέσης πως η ε/κ πλευρά δεν θα έπρεπε να εμπλακεί σε οποιαδήποτε συζήτηση για άλλα ΜΟΕ, αν δεν γίνονταν πρώτα σεβαστά τα ψηφίσματα 550 και 789 για την Αμμόχωστο, ενώ η προσφυγή ανεξάρτητα από την έκβασή της ασκεί πίεση για ανακίνηση του προσφυγικού, των Βαρωσίων και της άμεσης ανάγκης για επίλυση του Κυπριακού.
Υπόθεση Καούλλα
Στις 4 Ιουνίου του 2018 το Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε αγωγή που είχε καταθέσει το ζεύγος Θωμά και Ελένης Καούλλα για παραβίαση του δικαιώματος σε διάγνωση αστικών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων σε εύλογο χρόνο στη βάση της σχετικής νομοθεσίας. Βασικός ισχυρισμός του ζεύγους από την Αμμόχωστο ήταν ότι η Κυπριακή Δημοκρατία ουδέποτε προσπάθησε να διαμοιράσει το δημόσιο βάρος από την τουρκική εισβολή του 1974 και την κατοχή στο σύνολο των πολιτών, εκτοπισθέντων και μη. Οι ενάγοντες, όπως αναφέρεται, είχαν ισχυρισθεί επίσης ότι η Δημοκρατία είχε υποχρέωση να τους αποζημιώσει τουλάχιστον για τα απολεσθέντα εισοδήματά τους ένεκα της εισβολής και της κατοχής, ενώ όπως υποστηρίζουν, αντί να το πράξει αυτό, έβαλε επιπρόσθετες φορολογίες στο ζεύγος. Η πρώτη προσφυγή είχε γίνει στο Επαρχιακό Δικαστήριο, το οποίο απέρριψε την αγωγή με το σκεπτικό πως οι ενάγοντες δεν είχαν, σε οποιοδήποτε στάδιο, υποβάλει προσφυγές για να ακυρώσουν τις φορολογίες. Είχε ασκηθεί έφεση η οποία στην πορεία αποσύρθηκε με επιφύλαξη. Το Ανώτατο έκρινε πως από τη στιγμή που η έφεση αποσύρθηκε, τότε «οι ενάγοντες δεν έχουν αποδείξει κανένα αγώγιμο δικαίωμα και η αγωγή πρέπει να απορριφθεί». Όπως προκύπτει από τα δεδομένα, επρόκειτο για μια περίπλοκη προσφυγή η οποία δεν κρίθηκε στην ουσία της αλλά στη διαδικασία η οποία ακολουθήθηκε, με τους ενάγοντες σε εκείνο το στάδιο να επιφυλάσσονται να οδηγήσουν την υπόθεση ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Πηγή: politis.com
