Κουβεντιάζοντας για τον East Med

Του Στάθη Λουκά
8 Ιανουαρίου 2019

Το σπίρτο στην πυριτιδαποθήκη της Μέσης Ανατολής που έριξε ο Τραμπ με τη δολοφονία του Ιρανού στρατηγού Σουλεϊμανί δεν είναι το καλύτερο ξεπροβόδισμα για τον αμφιλεγόμενο -εκ των πραγμάτων- αγωγό Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου.

Αμφιλεγόμενος για συγκεκριμένους τεχνικούς και οικονομικούς λόγους συμμετεχόντων, διαδρομής και ανταγωνιστικότητας απέναντι στο φυσικό αέριο της Gazprom.

A. Συμμετοχή της Ιταλίας

Η μη συμμετοχή της Ιταλίας, το 2019, δεν είναι τυχαία, αν και θα ήταν αναγκαία για να καταλήξει με σιγουριά ο αγωγός στο Ότραντο της Απουλίας, κι από τη μια μεριά οφείλεται στην κυβερνητική παρουσία των «5 Αστέρων», αλλά και στην προσπάθεια δόμησης, από την τωρινή κυβέρνηση, ενός ιταλικού Νεw Green Deal.

Από την άλλη μεριά, θα γίνει αντικείμενο έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης λόγω των περιφερειακών εκλογών που θα γίνουν προσεχώς, οπωσδήποτε το 2020: ο απερχόμενος Πρόεδρος είναι του Δ.Κ., ενώ τα «5 Αστέρια» ήταν το πρώτο κόμμα στις εκλογές του Μαρτίου 2018.

Από πάνω, γύρω στις τριάντα οικολογικές οργανώσεις, όχι μόνο τοπικές (περιφέρεια Απουλίας, δηλ. Μπάρι), αλλά και πανιταλικής εμβέλειας, έχουν πάρει, από την αρχή του 2019, κριτική τοποθέτηση γύρω από το θέμα της κατάληξης του αμφιλεγόμενου αγωγού στο Ότραντο. Οικολογική διάσταση έχει και το κίνημα της «Σαρδέλας», που έδωσε και δίνει μεγάλη αναπνοή στην Αριστερά και την Κεντροαριστερά.

Επειδή δε το αποτέλεσμα της Απουλίας, λόγω του ρόλου της, θα έχει επιπτώσεις στη διαμόρφωση της συμμαχίας «Δ.Κ – 5 Αστέρια» και στη δυνατότητα να φτάσει η κυβέρνηση μέχρι το 2023 (που εκλέγεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας), η προέκταση Ποσειδώνας στο Ότραντο έχει λίγες πιθανότητες. Η Ιταλία, αν συνεχίσει η σημερινή κυβερνητική συμμαχία, μπορεί να καλυφθεί και από τα επιχειρήματα: πρώτον, ότι για το 2030 θα έχει ήδη 10 δισ. κυβ. μέτρα βιομεθάνιο, με επιπτώσεις στην απασχόληση με πάνω από 20.000 θέσεις εργασίας, και δεύτερον, ότι τα 10 δισ. του «ΕastMed» μπορεί να συμπληρώσουν την αύξηση του μεταφορικού δυναμικού του Tap στα 20 δισ. κυβ. μέτρα. Λύση για την οποία, προοπτικά, διαφαίνεται στον ορίζοντα η Gazprom.

B. Δαπάνη κατασκευής

Μια σύγκριση με κατασκευή Tap και North Stream2

Το συνολικό μήκος του Τap είναι 878 χιλιόμετρα, 105 χιλιόμετρα υποθαλάσσια σε μέγιστο βάθος 810 μέτρα. Το μεταφορικό δυναμικό του Τap είναι 10 δισ. κυβ. Μέτρα, το οποίο, προοπτικά, μπορεί να αυξηθεί σε 20 δισ. κυβ. μέτρα. Συνολική δαπάνη, 4,5 δισ. ευρώ: έχουν περάσει σχεδόν τέσσερα τέσσερα χρόνια από τότε που άρχισε η κατασκευή του και εκτιμάται ότι θα λειτουργήσει φέτος.

Ο North Stream2 είναι ακριβώς δίδυμος αδελφός του North Stream1, ίδια διαδρομή και μεταφορικό δυναμικό: 1.220 χιλιόμετρα, υποθαλάσσια 30-200 μέτρα μεταφορικό δυναμικό 55 δισ. κυβ. μέτρα, και δαπάνη γύρω στα 10 δισ. ευρώ. Χρόνος κατασκευής σχεδόν δύο χρόνια.

Ο EastMed, συνολικό μήκος 1.900 χιλιόμετρα, υποθαλάσσια γύρω στα 1.350 χλμ. (μέγιστο βάθος σχεδόν 3 χλμ.), χερσαία γύρω στα 550 χλμ. Μεταφορικό δυναμικό 10 δισ. κυβ. μέτρα (που μπορεί προοπτικά να διπλασιαστεί) και δαπάνη 6 δισ. ευρώ, χρόνος κατασκευής πέντε χρόνια. Η δαπάνη κατασκευής και ο χρόνος δεν είναι καθόλου πειστικοί. Δεν είναι τυχαίο ότι η μεγάλη ιταλική οικονομική εφημερίδα «Il Sole 24 Ore, 31/12/19» (Ένωση Βιομηχάνων) γράφει ότι «η κατασκευή δεν δικαιολογείται από οικονομική σκοπιά και δεν βρίσκει ιδιώτες χρηματοδότες».

Η μη πειστικότητα προκύπτει από τη σύγκριση με τις άλλες περιπτώσεις.

Γ. Απεξάρτηση από το φυσικό αέριο της Gazprom

Όπως προκύπτει από τον Πιν. 1, το ποσοστό της Gazprom στο φυσικό αέριο που εισάγεται στην Ευρώπη πέρασε από το 56% στο 68%. Στην Ε.Ε. παρατηρείται μείωση της παραγωγής Φυσικού Αερίου και κυρίως στη Βόρειο Θάλασσα, Ολλανδία, Νορβηγία. Όσο και να απαλυνθεί με προσθετικά το φυσικό αέριο, αρχικά θα έχουμε μια κάποια αύξηση, όμως στη μεταβατική περίοδο του Green Deal πρέπει να έχουμε σημαντική μείωση της κατανάλωσης. Είναι γνωστό ότι τον Ιούλιο του 2018 υπογράφηκε μεταξύ του Junker και του Trump «Κοινή δήλωση ΗΠΑ-Ε.Ε. σχετικά και με τον ενεργειακό τομέα», που αποσκοπεί να ευνοήσει την εισαγωγή GNL (υγροποιημένου Φυσικού Αερίου) από τις ΗΠΑ, το οποίο παράγεται με τον υδραυλικό θρυμματισμό σχιστολιθικών πετρωμάτων, που απελευθερώνει πολλαπλά περισσότερο μεθάνιο σε σχέση με το κλασικό Φυσικό Αέριο Καλό θα ήταν να επιβληθεί -όπως προβλέπει το Ευρωπαϊκό Green Deal- προσαρμογή στα ανθρακικά όρια (carbon border adjustement). Ενώ, αντίθετα, χρηματοδοτούμε τις τεχνολογικές υποδομές -των ΗΠΑ- με 689 εκατ. ευρώ, για να κάνουμε ανταγωνιστικό το GNL των ΗΠΑ, και κατά συνέπεια να αυξήσουμε και την παραγωγή ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα. Η μείωση της εξάρτησης, από το φυσικό αέριο της Gazprom πρέπει να γίνει με όρους της οικονομίας και της μείωσης των εκπομπών. Οι εγκαταστάσεις αεριοποίησης GNL, της Ε.Ε., έχουν ισχύ 230 δισ. κυβ. μέτρα, χρησιμοποιείται μόνο το 20-25% και ο λόγος είναι ότι το φυσικό αέριο της Gazprom προσφέρεται σε τιμές μικρότερες κατά 20-30%.

Δ. EastMed

Από τα προαναφερόμενα, προκύπτουν μεγάλα ερωτηματικά κατά πόσον θα κατασκευαστεί μέσα σε πέντε χρόνια και κατά πόσον θα σταθεί δυνατόν να διασχίσει την Αδριατική και να φθάσει κολυμπώντας στο Ότραντο. Ο χρόνος κατασκευής, αν λάβουμε υπόψη τη νέα σύνθετη μεσογειακή διεθνή πραγματικότητα, θα ξεπεράσει κατά πολύ τα πέντε χρόνια, ενώ η δαπάνη θα ξεπεράσει χωρίς άλλο τα 6 δισ. ευρώ. Συνθήκες και όροι που το καθιστούν πολύ ακριβό σε σχέση με τις επικρατούσες στην Ε.Ε. τιμές.

Ένας από τους λόγους που η Αίγυπτος δεν συμμετέχει -κατά ιταλικές πηγές (ΕΝΙ κ.λπ.)- είναι ότι είναι πιο εύκολο να επιτευχθούν, πέρα από τη συνολική κάλυψη καταναλωτικών και βιομηχανικών αναγκών της χώρας, καλύτερες τιμές με τη μορφή GNL, του μέρους του γιγαντιαίου κοιτάσματος Ζohr, που μπορεί να εξαχθεί με spot διαδικασίες ή με σταθερούς αγοραστές.

Σχετικά με το βάρος του EastMed στην κατανάλωση Φυσικού Αερίου στην Ευρώπη, αν ποτέ γίνει, θα είναι: 2% στη συνολική κατανάλωση, μείον 5% στην εισαγωγή Φυσικού Αερίου από την Gazprom. Αν πραγματικά επιδιώκουν να περιορίσουν το βάρος της Gazprom, τα 10 δισ. κυβ. μέτρα του EastMed αντικαθιστούν πλήρως την παρουσία της στα Βαλκάνια. Με εξαίρεση την Τουρκία, που οι ανάγκες της για το 2030 αγγίζουν τα 30 δισ. κυβ. μέτρα.

Το παράδοξο είναι ότι η συζήτηση γίνεται τη στιγμή που πρέπει να αναζητούμε τις λύσεις, προοπτικά, για την εγκατάλειψη αυτού του ορυκτού καυσίμου, αν θέλουμε η μέση θερμοκρασία να μην ξεπεράσει 1,5 ή 2 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή.

Προσεγγίζεται από μερικούς παραθυράδες και στρατηγούς ναυάρχους, κλπ. σαν σπινθήρας σε μια περιοχή όπου οι ενεργειακές επιδιώξεις γίνονται υπόβαθρο αντίστοιχων γεωπολιτικών επιδιώξεων, καθώς και αντίστροφα. «Μωραίνει Κύριος ον βούλεται απολέσαι».

Πηγή: http://www.avgi.gr/article/10811/10580215/koubentiazontas-gia-ton-east-med