Ο Αλμίρ (από τους αρχηγούς της φυλής «Αληθινοί Ανθρωποι») εξηγεί πώς λειτουργεί η παραοικονομία της καταστροφής: την αρχή κάνουν οι υλοτόμοι και οι μεταλλωρύχοι και μετά ακολουθούν στα χνάρια τους οι γελαδάρηδες και οι καλλιεργητές σόγιας και βαμβακιού, που «καταπίνουν» τεράστιες εκτάσεις είτε για λογαριασμό τους είτε εργαζόμενοι για μεγάλα αγρο-βιομηχανικά συμφέροντα, που εννοείται ότι στήριξαν με φανατισμό την εκλογή του Μπολσονάρο
«Κάθε μέρα, περισσότερα από 300 φορτηγά γεμάτα κορμούς φεύγουν από την περιοχή μας. Βρήκαμε υδράργυρο και κυάνιο στα ρυάκια μας. Είναι μια εισβολή που δηλητηριάζει τις οικογένειες και τα παιδιά μας…»
Πίσω από τους δύο ορατούς πολέμους που μαίνονται τις τελευταίες εβδομάδες μέσα κι έξω από το δάσος του Αμαζονίου, την άνιση, πραγματική μάχη των πυροσβεστών και, εσχάτως, των Βραζιλιάνων φαντάρων με τις φλόγες, από τη μια, και τον συμβολικό, φραστικό παγκόσμιο πόλεμο δηλώσεων μεταξύ του πυρομανούς Μπολσονάρο και των αμέτρητων επικριτών του από την άλλη, στην Αμαζονία διεξάγεται εδώ και δεκαετίες ένας τρίτος, αόρατος και επισήμως ακήρυχτος πόλεμος, που δεν πρόκειται να σβήσει με τις τροπικές βροχές του Σεπτεμβρίου.
Είναι η διαρκής σύγκρουση των… πολιτισμένων παράνομων (αλλά σχεδόν πάντα με κρατικές και παρακρατικές «πλάτες») υλοτόμων, μεταλλωρύχων, γεωργών και κτηνοτρόφων με τους πραγματικούς κατοίκους και φρουρούς του τόπου αυτού, τους ντόπιους ιθαγενείς. Εκείνους που δίνουν αβοήθητοι έναν αδιάκοπο αγώνα για την επιβίωση όχι μόνο των υπό εξαφάνιση φυλών και της κουλτούρας τους, αλλά και του απέραντου δάσους που τους στεγάζει.
Στην Ευρώπη, έχουμε ως συνήθως μια εξαιρετικά στρεβλή εικόνα για τους ιθαγενείς του Αμαζονίου – τους φανταζόμαστε πρωτόγονους, κάτι σαν πιθηκάνθρωπους, Νεάντερταλ ή Αβορίγινες της Ωκεανίας, που ζουν ακόμη στη λίθινη εποχή, ανίκανοι να σκεφτούν λογικά και πολύ περισσότερο να αμυνθούν απέναντι στους εξοπλισμένους με οχήματα, όπλα και υψηλή τεχνολογία εισβολείς.
Η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική: ναι μεν υπάρχουν στα βάθη της Αμαζονίας λιγοστές φυλές που δεν έχουν έρθει ακόμη σε επαφή με τον «πολιτισμό» και τα ακονισμένα δίκοπα μαχαίρια που τον συνοδεύουν, αλλά αυτό που ισχύει είναι ότι την τελευταία πεντηκονταετία οι περισσότεροι ιθαγενείς κάτοικοι του δάσους όχι μόνο γνώρισαν, αλλά και επηρεάστηκαν βαθιά από τους «εισβολείς» – με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον ήδη καταδικασμένο τρόπο ζωής τους.
Τόξα και ίντερνετ
Πριν από μερικούς μήνες, πολύ πριν ξεσπάσει το τρέχον κύμα πυρκαγιών, ένα συνεργείο του BBC πέταξε βαθιά μέσα στην Αμαζονία, κάπου στα σύνορα του κρατιδίου Ροντόνια με το Μάτο Γκρόσο, για να παρακολουθήσει από κοντά τη σουρεαλιστική σύγκρουση μιας τέτοιας φυλής, των Σουρουί (που στη γλώσσα τους σημαίνει «Αληθινοί Ανθρωποι»), με τους επιτιθέμενους.
Εκεί, συναντήθηκαν με έναν από τους τέσσερις αρχηγούς της φυλής, ονόματι Αλμίρ Ναραγιαμόνγκα – έναν ιθαγενή με πτυχίο βιολογίας, διάσημο σε ολόκληρη τη Βραζιλία, αφού είναι ο πρώτος που συνεργάστηκε ήδη από το 2003 με την υπηρεσία δορυφορικής χαρτογράφησης Google Earth για την προστασία της… προστατευόμενης -υποτίθεται- περιοχής που ανήκει στη φυλή του.
Για «πρωτόγονοι», γεννημένοι στη ζούγκλα, ο Αλμίρ και οι άντρες του είναι εξαιρετικά εξελιγμένοι: ναι μεν κυνηγούν ακόμη με λόγχες, τόξα και βέλη, αλλά έχουν όλοι τους τουφέκια και συντονίζουν το πού και πόσο κυνηγά ο καθένας μέσω ειδικής εφαρμογής στα κινητά τους τηλέφωνα, ενώ στο χωριό τους στην καρδιά της «σέλβα», τη Λαπετάνχα, οι μόλις 75 κάτοικοι έχουν όλοι τους ηλεκτρικό ρεύμα, ύδρευση και… δωρεάν δορυφορικό ίντερνετ και τηλεόραση!
Οι «Αληθινοί Ανθρωποι» πρωτοήρθαν σε επαφή με τους «πολιτισμένους» Βραζιλιάνους το 1969 και αυτή η συνάντηση παραλίγο να τους εξαφανίσει. Μετά τους ανθρωπολόγους, βλέπετε, ήρθαν οι ευαγγελικοί ιεραπόστολοι, οι γραφειοκράτες, ο στρατός – και μετά οι γαιοκτήμονες, οι χρυσοθήρες, οι λαθροκυνηγοί και πάσης φύσεως άλλα «φιντάνια», που εκτός από τα διάφορα «δώρα» έφεραν και άγνωστες στους ιθαγενείς ασθένειες, όπως φυματίωση, γρίπη και ιλαρά.
Από περίπου 5.000 άτομα, σε μόλις μία δεκαετία οι Σουρουί έμειναν μόλις 300. Σταδιακά, και υπό την πίεση ξένων και βραζιλιάνικων οργανώσεων και ειδικών, η Μπραζίλια αποφάσισε να τους παραχωρήσει τη δική τους γη –ένα μεγάλο κομμάτι δάσους 2.600 τετραγωνικών χιλιομέτρων– το 1983. Παράλληλα, παραχωρήθηκαν επίσημα άλλες 472 αυτόνομες εκτάσεις αυτοχθόνων.
Αλλά από την πρώτη στιγμή, οι «προστατευμένες» αυτές ζώνες έγιναν θέατρο βίαιων συγκρούσεων, μια νέα Αγρια Δύση. Οι Σουρουί, γαντζωμένοι σε 27 χωριά και οικισμούς, αντιστάθηκαν με κάθε μέσο – με περιπολίες, με κάμερες, με ηλεκτρονικές «παγίδες» και, όπως είδαμε νωρίτερα, με τους χάρτες της Google Earth, που ενημερώνονται συνεχώς.
Ο ίδιος ο Αλμίρ έγινε στόχος «συμβολαίου θανάτου», με τους παράνομους ξυλοκόπους να τον επικηρύσσουν για 100.000 δολάρια, αναγκάζοντάς τον να κρυφτεί για μεγάλα διαστήματα. Αλλωστε οι δολοφονίες ακτιβιστών και οι νυχτερινές επιδρομές σε χωριά ιθαγενών είναι σύνηθες φαινόμενο, που κατά κανόνα μένει ατιμώρητο – όχι μόνο τώρα που κυβερνά ο λυσσασμένος δασοκτόνος Μπολσονάρο, αλλά και πριν, όταν κυβερνούσαν οι «αριστεροί» και «οικολόγοι» Λούλα και Ντίλμα. Γιατί, κατά τα ψέματα, ολόκληρη η Βραζιλία, αυτή η πάμπλουτη χώρα, χτίστηκε και εποικίστηκε χάρη στην αποψίλωση του Αμαζονίου, με τη φωτιά και το τσεκούρι.
Στα τέλη Ιουλίου δολοφονήθηκε στο κρατίδιο Αμαπά, από μεταλλωρύχους, ένας άλλος μαχητικός αρχηγός «φρουρών του δάσους», ο Εμιρά Γουαϊάπι.
Οχι ότι και οι ιθαγενείς κάθονται στ’ αυγά τους – κάθε άλλο. Οι Σουρουί μπορεί να ποντάρουν στο Google Earth και στις κάμερες των κινητών τηλεφώνων, αλλά, όπως και πολλές άλλες φυλές ιθαγενών, δεν λένε όχι σε πιο… κλασικές μορφές αγώνα. Που περιλαμβάνουν περιπολίες και ενέδρες τη νύχτα, επιδρομές σε καταυλισμούς υλοτόμων και χρυσωρύχων, ξυλοδαρμούς, εξευτελιστικά ξεγυμνώματα, εμπρησμούς μηχανημάτων και αρκετά… αδέσποτα βέλη και μπαταριές, που όσο να ‘ναι καθυστερούν ή και ακυρώνουν τις εφόδους των «πολιτισμένων».
Το συνεργείο του BBC κατέγραψε μια τέτοια «περιπολία» δεκάδων οπλισμένων με καραμπίνες Σουρουί στο Μάτο Γκρόσο, κοντά σε ένα παράνομο ορυχείο χρυσού και διαμαντιών. Οι λιγοστοί αστυνομικοί είναι διεφθαρμένοι ή φοβούνται, όλοι κυκλοφορούν οπλισμένοι και η κεντρική κυβέρνηση αδιαφορεί.
Αντίστοιχα ρεπορτάζ από «περιπολίες» και συγκρούσεις έχουμε δει και σε άλλα κρατίδια. Αλλά είναι μια ασύμμετρη μάχη, μια μάχη οπισθοφυλακής.
Κυβερνητική ανυπαρξία
Ο Αλμίρ εξηγεί πώς λειτουργεί η παραοικονομία της καταστροφής: την αρχή κάνουν οι υλοτόμοι και οι μεταλλωρύχοι και μετά ακολουθούν στα χνάρια τους οι γελαδάρηδες και οι καλλιεργητές σόγιας και βαμβακιού, που «καταπίνουν» τεράστιες εκτάσεις είτε για λογαριασμό τους είτε εργαζόμενοι για μεγάλα αγρο-βιομηχανικά συμφέροντα, που εννοείται ότι στήριξαν με φανατισμό την εκλογή του Μπολσονάρο. Αυτοί είναι που κάνουν μακράν τη μεγαλύτερη ζημιά στο δάσος.
Η Ροντόνια, το ομόσπονδο κρατίδιο όπου ανήκει τυπικά η αυτόνομη γη των Σουρουί, έχει χάσει συνολικά πάνω από τις μισές δασικές εκτάσεις της μέσα στις τελευταίες τρεις δεκαετίες.
«Κάθε μέρα, περισσότερα από 300 φορτηγά γεμάτα κορμούς φεύγουν από την περιοχή μας. Βρήκαμε υδράργυρο και κυάνιο στα ρυάκια μας. Είναι μια εισβολή που δηλητηριάζει τις οικογένειες και τα παιδιά μας. Τα αναφέρουμε όλα στην αστυνομία, αλλά κατά κανόνα δεν κάνουν απολύτως τίποτε. Η κυβέρνηση είναι ανύπαρκτη – το μόνο που κάνουν είναι να μας στέλνουν από τη μια υπηρεσία στην άλλη». Μόνο μια φορά, το 2016, έγινε έφοδος της ομοσπονδιακής αστυνομίας σε ένα παράνομο χρυσωρυχείο – αλλά σύντομα, ως διά μαγείας, το ορυχείο δούλευε κανονικά…
Καθημερινές διαδηλώσεις
Στο τέλος εκείνου του εξαιρετικού ρεπορτάζ, ο Αλμίρ εμφανιζόταν αισιόδοξος, παρά τη σχεδόν σίγουρη τότε νίκη του Μπολσονάρο. Σήμερα, όλες του οι προσπάθειες έχουν γίνει στάχτη, μαζί με μεγάλο μέρος του πατρογονικού του δάσους: η γη των Σουρουί, όπως και μεγάλο τμήμα του δάσους στη Ροντόνια και το Μάτο Γκρόσο, κάηκαν ολοσχερώς στο ολοκαύτωμα των τελευταίων τριών εβδομάδων.
Οι ιθαγενείς είναι απαρηγόρητοι, οι αρχηγοί τους διαδηλώνουν καθημερινά στην Μπραζίλια, στο Σάο Πάολο και στο Ρίο, καταγγέλλοντας τον Μπολσονάρο ως υπεύθυνο για την καταστροφή.
Ενας άλλος διάσημος Ινδιάνος αρχηγός και πολεμιστής, ο 89χρονος Ραόνι Μετουκτίρε, ταξίδεψε από τη ζούγκλα ώς το Μπιαρίτς, όπου συναντήθηκε με τον Μακρόν, κατηγόρησε ευθέως τον Μπολσονάρο ότι θέλει να καταστρέψει όλο το τροπικό δάσος του Αμαζονίου και ζήτησε τη βοήθεια της διεθνούς κοινότητας για την απομάκρυνσή του από την εξουσία το συντομότερο δυνατό.
«Πρέπει να τον ξεφορτωθούμε όσο το δυνατόν συντομότερα. Θέλει να αποτελειώσει το δάσος, θέλει να αποτελειώσει εμάς τους αυτόχθονες. Είναι πραγματικά τρομακτικό αυτό που κάνει», είπε δακρυσμένος στους δημοσιογράφους ο γερο-ινδιάνος αρχηγός. «Αυτός είναι που παρακινεί όλους αυτούς τους ανθρώπους, όπως τους αγρότες, οι οποίοι τον ακούν, νομίζουν ότι έχουν όλα τα δικαιώματα και αρχίζουν να καίνε τα δάση. Δεν μπορούμε να το αφήσουμε να καίγεται έτσι», δήλωσε ο Ραόνι, λέγοντας ότι «δεν έχει δει ποτέ κάτι τέτοιο»… Αλλά ποιος τον ακούει;
Πηγή: https://www.efsyn.gr/kosmos/208988_o-agnostos-katadikasmenos-polemos-ton-alithinon-anthropon
