Η εκδίκηση των μικροβίων

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Τον κώδωνα του κινδύνου κρούει άρθρο στους New York Times, που αναφέρεται στην ανάπτυξη και διάδοση μικρο-οργανισμών εξαιρετικά ανθεκτικών ακόμη και στα καλύτερα, θεωρούμενα σχεδόν θαυματουργά, αντιβιοτικά και αντιμηκυτιακά φάρμακα.

«Μαύρος Πρίγκηπας» αυτών των μικροοργανισμών, είδος «Μύκητα του Σκότους», αναδεικνύεται τώρα ο πολύ θανατηφόρος Candida auris, που εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο αυτί μιας Γιαπωνέζας πριν δέκα χρόνια (εξ ου και το Auris), αλλά εδώ και πέντε χρόνια επιτίθεται απροειδοποίητα σε διάφορα νοσηλευτικά ιδρύματα ανά τον πλανήτη, θερίζοντας κυριολεκτικά τους ασθενείς.

Ουδείς γνωρίζει από που «κρατάει η σκούφια του», αλλά και πως μπορεί να τον αντιμετωπίσει. Συγγενείς ορισμένων ασθενών καταγγέλλουν ότι ακόμα και το νοσηλευτικό προσωπικό αποφεύγει ενίοτε, όσο μπορεί, και να πλησιάσει ακόμα τους πάσχοντες, γιατί ο μύκητας αναπτύσσεται παντού, από τις φλέβες μέχρι τους σωλήνες του εξαερισμού των νοσοκομείων.

Όχι να τον αντιμετωπίσουν δεν μπορούν, ούτε καν να απολυμάνουν τα δωμάτια των ασθενών που απεβίωσαν δεν καταφέρνουν! Σε μια περίπτωση, οι ειδικοί του Imperial College έσπευσαν στο φημισμένο ιδιωτικό νοσοκομείο Royal Brompton του Λονδίνου να το απολυμάνουν. Μετά από μία εβδομάδα που ένα ειδικό μηχάνημα ράντιζε όλο τον χώρο με υπεροξείδιο του υδρογόνου, όλοι οι μικροοργανισμοί είχαν εξοντωθεί, εκτός από έναν: τον Candida Auris! Aυτός εξακολουθούσε να αναπτύσσεται!

Η διεύθυνση του Royal Brompton δεν ήξερε ούτε πως να απολυμάνει το δωμάτιο, όχι να αντιμετωπίσει τον μύκητα. Τα κατάφερε όμως πολύ καλύτερα στην αντιμετώπιση της… πληροφορίας για την «επίσκεψή» του, ώστε να μη μειωθεί η προσέλευση πλουσίων ασθενών από τη Μέση Ανατολή και την υπόλοιπη Ευρώπη, στην οποία ειδικεύεται. Διευθύνσεις νοσοκομείων και τοπικές, περιφερειακές και εθνικές υγειονομικές αρχές κρύβουν, όσο είναι δυνατόν, την ύπαρξη, δράση και παγκόσμια επέκταση του Candida Αuris. Βεβαίως, αυτό δεν είναι χωρίς συνέπειες, αφού εκθέτει σε κινδύνους χωρίς λόγο ασθενείς που πηγαίνουν σε νοσοκομεία που έχουν πληγεί από επιδημίες του μύκητα, ενώ θα μπορούσαν να πάνε αλλού ή να αναβάλλουν τη νοσηλεία τους.

Σημειωτέον ότι ο μύκητας πλήττει ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών των ιδρυμάτων που «επισκέπτεται», ενίοτε και το 50%, και περίπου το 30% από τους προσβαλλόμενους πεθαίνουν εντός τριών μηνών.

Ύβρις και Νέμεσις

Εδώ και καιρό επιστήμονες και οικολόγοι προειδοποιούν για τις συνέπειες που θα έχει η αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών και άλλων φαρμάκων, τόσο στην Ιατρική, όσο και στη Γεωργία. Εις ώτα όμως μη ακουόντων. Η σύγχρονη Ιατρική και η σύγχρονη Γεωργία τελούν υπό την πίεση μιας κοινωνικής οργάνωσης απολύτως και εξωφρενικά προσανατολισμένης στο ατομικό κέρδος και τον πλουτισμό ελαχιστότατων μειοψηφιών, χωρίς να περιορίζονται από κανένα άλλο κριτήριο ή κάπως αξιόπιστους κοινωνικούς ή κρατικούς ελέγχους.

Σε μια τέτοια Κοινωνία βασιλεύουν ασφαλώς και αναπτύσσονται συσσωματώσεις συμφερόντων, όπως οι συχνότατα και όχι αβάσιμα κατηγορούμενες ακόμα και για εγκληματικές πρακτικές πολυεθνικές του Φαρμάκου και των μεταλλαγμένων, των Τεράτων θάπρεπε να τα ονομάσουμε καλύτερα. Με ισχύ πολλαπλάσια και των ισχυρότερων Κρατών, οι πολυεθνικές αυτές αναπτύσσονται όπως ο Καρκίνος, εις βάρος του σώματος της ανθρωπότητας. Η τεράστια ισχύς τους επηρεάζει καθοριστικά την σκέψη των κοινωνιών, την «Ιδεολογία» τους, αλλά και την κατεύθυνση της Επιστήμης, περιλαμβανομένης της Ιατρικής.

Η μαζική επέμβαση των ανθρώπων στη φύση, η απομάκρυνση της ζωής μας από κάθε ισορροπία που η ίδια η φύση διαμόρφωσε σε διάστημα χιλιάδων χρόνων, μια οικονομική και κοινωνική οργάνωση που αποσκοπεί στον πλουτισμό ελαχιστότατων μειοψηφιών, παραγνωρίζοντας κάθε άλλο κριτήριο οδηγεί αναπόφευκτα σε φυσικές αντιδράσεις πολύ μεγάλης βιαιότητας, από τις οποίες δεν είναι βέβαιο ότι θα μπορέσει να επιβιώσει η ανθρωπότητα πάνω από μερικές δεκαετίες, αν ο Homo Sapiens δεν προσπαθήσει να ανταποκριθεί κάπως στο όνομά του, αντί να συμπεριφέρεται ως το αντίθετο.

Το ανθρώπινο είδος στο μεγαλύτερο σταυροδρόμι από καταβολής του

Από μια άλλη άποψη βέβαια, η εμφάνιση μικρο-οργανισμών όπως ο Candida Auris ή ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι καταιγίδες στη Μεσόγειο, μπορούν να προσφέρουν ασφαλώς τεράστια υπηρεσία, αν χρησιμεύσουν ως προειδοποιητικά σημεία, ικανά να οδηγήσουν τους ανθρώπους και τις κοινωνίες σε αποφασιστική δράση.

Η ανθρωπότητα, για πρώτη φορά στην ιστορία της, διαθέτει σήμερα τα τεχνολογικά μέσα για την ικανοποίηση των βασικών αναγκών του παρόντος, αλλά και αρκετά μεγαλύτερου πληθυσμού. Ταυτόχρονα όμως τόσο η κοινωνική της οργάνωση, όσο και η ψυχολογική μας συγκρότηση είναι «βάρβαρες» και «προϊστορικές».

Ποιους πλήττει κατά προτεραιότητα ο Candida Auris

Ο Candida auris πλήττει κυρίως άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα και οι μισοί από όσους προσβάλλονται από αυτόν πεθαίνουν εντός 90 ημερών, γράφουν οι New York Times. Την τελευταία πενταετία, έπληξε μια μονάδα νεογνών στη Βενεζουέλα και ένα νοσοκομείο στην Ισπανία, ενώ υποχρέωσε ένα φημισμένο Βρετανικό ιατρικό κέντρο να κλείσει την μονάδα εντατικής θεραπείας που διατηρούσε. Ο μικροοργανισμός «ρίζωσε» στην Ινδία, το Πακιστάν και τη Νότιο Αφρική.

Πρόσφατα, ο Candida auris «αποβιβάστηκε» στη Νέα Υόρκη, το Νιού Τζέρσεϊ και το Ιλλινόις, οδηγώντας τα Ομοσπονδιακά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών των ΗΠΑ να τον χαρακτηρίσουν «επείγουσα απειλή». Όταν ένας ασθενής στο νοσοκομείο Mount Sinai στο Μπρούκλιν, που προσβλήθηκε από τον μύκητα πέθανε, όλο το δωμάτιο όπου νοσηλευόταν βρέθηκε θετικό, από τους τοίχους και τα τηλέφωνα, μέχρι τις κουρτίνες και το στρώμα. Το νοσοκομείο χρειάστηκε να καταβάλει πρωτοφανείς προσπάθειες για να απολυμάνει το δωμάτιο του ασθενούς.

Ο Candida auris είναι ίσως, το χειρότερο, το πιο επίφοβο παράδειγμα των νέων απειλών, όπως η άνοδος ανθεκτικών στα φάρμακα μολύνσεων, απειλών που φαίνεται πολύ δύσκολο έως αδύνατο να αντιμετωπισθούν, τουλάχιστο στα πλαίσια της ασκούμενης σήμερα ιατρικής.

Η αιτία του φαινομένου

Επί δεκαετίες, οι ειδικοί στη δημόσια υγεία προειδοποιούσαν ότι η κατάχρηση των αντιβιοτικών τόσο στην ιατρική, όσο και στη γεωργία,  μείωνε την αποτελεσματικότητα φαρμάκων που θεράπευαν μικροβιακές λοιμώξεις που ήταν θανάσιμες κατά το παρελθόν. Τώρα, εκτός από τις μικροβιακές λοιμώξεις, έχουμε επίσης και μια έκρηξη ανθεκτικών μυκήτων που, όπως σημειώνει η αμερικανική εφημερίδα, «προσθέτει μια τρομακτική νέα διάσταση σε ένα πρόβλημα που υπονομεύει έναν από τους πυλώνες της σύγχρονης ιατρικής».

Με δύο λόγια, οι μικροοργανισμοί, είτε πρόκειται για βακτήρια, είτε για μύκητες, θέλουν να ζήσουν και για να ζήσουν αναπτύσσουν σταδιακά άμυνες στις επιθέσεις που δέχονται από τα φάρμακα.

Όσο για τις εκκλήσεις για περιορισμό της κατάχρησης των αντιβιοτικών και στην ιατρική και στη γεωργία, δεν έχουν φέρει σπουδαία αποτελέσματα.

Η μαζική χρήση χημικών ουσιών, αντί της πιο δύσκολης προσπάθειας αλλαγής του τρόπου ζωής ή προσπάθειας στήριξης στις φυσικές ιαματικές δυνάμεις, έχει γίνει «ιδεολογία» και των ασθενών και των γιατρών, αλλά και ανταποκρίνεται επίσης στα τεράστια οικονομικά συμφέροντα των πολυεθνικών του φαρμάκου, που, ισχυρότερες από τα περισσότερα κράτη, έχουν συχνά κατηγορηθεί ακόμα και για εγκληματικές πρακτικές τους.

Ορισμένοι όμως αναλυτές πιστεύουν ότι υπεύθυνη για την εμφάνιση του Candida Auris είναι η κατάχρηση αντιμυκητιακών φαρμάκων σε μια όλο και περισσότερο χημική γεωργία.

Τόσο η χημική Ιατρική, όσο και η χημική Γεωργία της εποχής μας είναι πολύ καλύτερα προσαρμοσμένη στην επιδίωξη του καπιταλισμού, οργανωμένη μέχρι παροξυσμού από τον σύγχρονο νεοφιλελευθερισμό, να ανεβάσει την «απόδοση» των εργαζομένων. Είναι προτιμότερο π.χ., από την άποψη της βραχυπρόθεσμης οικονομικής αποδοτικότητας, να μην στείλεις κάποιον για μακρό χρονικό διάστημα με άδεια σε ένα σανατόριο ή να του αλλάξεις θέση και είδος εργασίας, αλλά να του δώσεις κάποιο «θαυματουργό χαπάκι» ή να του κάνεις μια «εγχείρηση».

Οι ανθεκτικοί μικρο-οργανισμοί είναι περισσότερο θανατηφόροι σε οργανισμούς με ανώριμο ή προβληματικό ανοσοποιητικό σύστημα, όπως είναι τα νεογέννητα, οι ηλικιωμένοι, οι καπνιστές, οι διαβητικοί, οι πάσχοντες από αυτοάνοσες διαταραχές που λαμβάνουν στεροειδή για να καταστείλουν τις άμυνες του οργανισμού.

Μια παγκόσμια απειλή σοβαρότερη από τον καρκίνο

Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι, αν δεν ανακαλυφθούν νέες, πιο αποτελεσματικές θεραπείες κι αν δεν περιοριστεί δραστικά η χρήση αντιβιοτικών στην ιατρική και στη γεωργία, τότε θα πληγούν τελικά και οι υγιέστεροι πληθυσμοί. Βρετανοί μελετητές του φαινομένου εκτιμούν ότι το 2050 μπορεί να πεθάνουν δέκα εκατομμύρια άνθρωποι από τέτοιες αιτίες, έναντι οκτώ που θα πεθάνουν από καρκίνο. Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2010, δύο εκατομμύρια άνθρωποι πλήττονται ετησίως στις ΗΠΑ από ανθεκτικές μολύνσεις και 23.000 πεθαίνουν από αυτές. Πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του Washington University School of Medicine ανεβάζουν τους θανάτους σε 162,000, ενώ παγκοσμίως υπολογίζονται σε 700.000.

Η πρώτη μεγάλη επιδημία candida auris στην Ευρώπη σημειώθηκε σε νοσοκομείο του Λονδίνου το 2015-16 με 72 ασθενείς. Στις ΗΠΑ σημειώθηκαν 587 μολύνσεις Candida auris μετά το 2013. Πάρα πολλά κρούσματα σημειώθηκαν στην Ινδία και το Πακιστάν. Η πρώτη επιδημία στη Νότιο Αμερική σημειώθηκε το 2012-13 σε ένα ιατρικό κέντρο της Βενεζουέλας, όπου πέθαναν πέντε από 18 μολυνθέντες. Μια γενετικά διακριτή ποικιλία του Candida auris στη Νότιο Αφρική έπληξε τουλάχιστο 451 ασθενείς την περίοδο 2012–16.

Στα τέλη του 2015, μία ειδικός στο Imperial College London έλαβε ένα πανικόβλητο τηλεφώνημα από το Royal Brompton Hospital στο Λονδίνο που αδυνατούσε επί τρεις μήνες να «καθαρίσει» από τον μύκητα. Οι τρομοκρατημένοι υπεύθυνοι του νοσοκομείου της είπαν: «Δεν έχουμε ιδέα από που έρχεται, αυτό που ξέρουμε είναι ότι μεταδίδεται όπως η πυρκαγιά στο δάσος».

Υπό τη διεύθυνση της ειδικού του Imperial College, το προσωπικό του νοσοκομείου χρησιμοποίησε ένα ειδικό μηχάνημα για να ρίχνει αεροζόλ με υπεροξείδιο του υδρογόνου στο δωμάτιο που χρησιμοποιούσε ένας ασθενής με C. Auris.

Μετά από μία εβδομάδα δεν υπήρχε κανένας ζωντανός οργανισμός στο δωμάτιο. Εκτός από έναν: τον μήκυτα Candida Auris.

Βέβαια, ο μύκητας εξαπλώνεται, όχι και η πληροφορία για αυτόν. Το νοσοκομείο, που είναι ένα ειδικευμένο κέντρο θεραπείας για προβλήματα πνευμόνων και καρδιάς, με πλούσιους πελάτες από τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη, ειδοποίησε τη Βρετανική κυβέρνηση και τους ήδη μολυνθέντες ασθενείς, δεν έκανε όμως καμία δημόσια ανακοίνωση για την επιδημία.

Διευθύνσεις νοσοκομείων και τοπικές, περιφερειακές και εθνικές αρχές σε όλο τον κόσμο κάνουν, όπως φαίνεται, ότι μπορούν, για να αποκρύψουν το πρόβλημα. Το παραπάνω περιστατικό έλαβε πολύ μικρή δημοσιότητα στη Βρετανία και έμεινε σχεδόν άγνωστο διεθνώς.

Ενώ όμως κανείς σχεδόν εκτός Βρετανίας και πολύ λίγοι εντός γνώριζε τι συνέβαινε σε αυτό το νοσοκομείο, ο Candidas Auris αποφάσισε να επισκεφθεί το 900 κλινών νοσοκομείο Universitari i Politècnic La Fe, στη Βαλένθια της Ισπανίας.

Στο νοσοκομείο αυτό προσεβλήθησαν 372 άνθρωποι, από τους οποίους 85 ανέπτυξαν μολύνσεις. Το 40% των ασθενών που ανέπτυξαν μολύνσεις πέθαναν εντός 30 ημερών, σύμφωνα με την επιθεώρηση Mycoses. Η διεύθυνση του νοσοκομείου δεν θεώρησε σκόπιμο να ενημερώσει ούτε το κοινό, ούτε τους ασθενείς που δεν είχαν προσβληθεί, για το τι συνέβαινε. ‘Όταν οι New York Times επικοινώνησαν με έναν από τους γιατρούς που έγραψαν το άρθρο αυτό στην επιθεώρηση Mycoses, που τους είπε ότι το νοσοκομείο δεν επιθυμεί να γίνεται λόγος για την υπόθεση, για να μη βλαφτεί η δημόσια εικόνα του.