Του Γιώργου Λιερού
Ανοίγουμε τησυζήτηση για τη ΡωσικήΕπανάσταση ακριβώς γιατί θέλουμε «να ξανακάνουμε τον σοσιαλισμό έννοια επικίνδυνη».
Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, αρχές εκείνης του 1980, ο Άγγελος Ελεφάντης μας καλούσε «να ξανακάνουμε τον σοσιαλισμό έννοια επικίνδυνη». Είναι πιά σήμερα κάτι τέτοιο δυνατό; Κι όμως πόσο μακριά μπορούμε να πάμε με το βλέποντας και κάνοντας, με όλο αυτό το σοβαρό έλλειμμα στρατηγικής;
Τα τελευταία δέκα χρόνια ανέδειξαν, μεταξύ άλλων , την μεγάλη προγραμματική φτώχεια της αριστεράς. Μια αιτία είναι ότι η αριστερά καθυστέρησε αδικαιολόγητα να ξοφλήσει τον λογαριασμό που της έστειλε η ιστορία το 1989. Ακόμα χειρότερα, το 1989 ουσιαστικά διέκοψε στη μέση την κριτική του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού, μια συζήτηση που συχνά διεξαγόταν σε υψηλό επίπεδο και είχε ξεκινήσει ήδη από τη δεκαετία του 1960 υπό την επίδραση της Κινεζικής Πολιτιστικής Εξανάστασης, του Μάη του 1968 αλλά και τη αναζήτηση ενός τρίτου δρόμου από τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα που σάρωναν τότε τον πλανήτη.Έχει λοιπόν εξαντληθεί σήμερα το παράδειγμα του Οκτώβρη; Πιο ακριβές θα ήταν να πούμε ότι έχει εξαντληθεί μόνο μια ορισμένη μονόπλευρη ανάγνωση της Μεγάλης Ρωσικής Επανάστασης.
Στην ανάληψη της πρωτοβουλίας για τη διοργάνωση αυτού του συνεδρίου μας οδήγησε η ανάγκη να βαθύνουμε τη συζήτηση για την άμεση δημοκρατία, την αποανάπτυξη, την αλληλέγγυα και συνεργατική οικονομία, τα κοινά αγαθά κτλ. Μία συζήτηση μέσα από την οποία εδώ και δέκα χρόνια , και ιδίως από τις πλατείες και μετά, προσπαθούμε να διατυπώσουμε μια εναλλακτική στο πλειοψηφικό σχέδιο της αριστεράς, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο περιορίζεται στην κατάληψη θέσεων στη κρατική μηχανή και εστιάζει στη κυβερνητική εξουσία. Στην πραγματικότητα η Μεγάλη Ρωσική Επανάσταση δεν είναι μία αλλά πολλές. Κάποιες απ’ αυτές αν και νικήθηκαν πρώιμα αναβίωσαν μερικά στα πλαίσια της κινεζικής και της βιετναμέζικης επανάστασης, ενώ επανέρχονται σήμερα στην επικαιρότητα με τα κοινωνικά κινήματα στην Ευρώπη, το MST στη Βραζιλία, τους Ζαπατίστας στο Μεξικό κτλ. Η Ρωσική Επανάσταση αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της γενεαλογίας όσων εξακολουθούν να επιμένουν ακόμη και σήμερα στην ολική επαναστατική κοινωνική, οικονομική και πολιτική αλλαγή.
Με άξονα την αγροτική επανάσταση στη Ρωσία(1917-1933) – η οποία βρίσκεται στο κέντρο των ενδιαφερόντων του συνεδρίου – θα συζητηθούν οι αγροτικές εξεγέρσεις του 17ου και 18ου αιώνα, τα χειρόγραφα του Μαρξ για τη ρωσική αγροτική κοινότητα, η ιστορία των ναρόντνικων και των σοσιαλεπαναστατών, το έργο του Τσαγιάνοφ και φυσικά η ίδια η αγροτική επανάσταση. Θα εισηγηθούν μερικοί από τους σημαντικότερους παγκόσμια μελετητές των σχετικών θεμάτων.
Στο συνέδριο θα μιλήσουμε ακόμη για τους μενσεβίκους και τους αναρχικούς, για το έμφυλο ζήτημα, για στοχαστές όπως ο Μπογκντάνοφ, για τις ιδεολογικές συγκρούσεις (σλαβόφιλοι/δυτικόφιλοι κ.α.) του μακρού 19ου αιώνα που προετοίμασε τη Ρωσία της επανάστασης κτλ.
Σημαντικά ζητήματα στρατηγικής θα θιγούν στα πρωινά πάνελ του Σαββάτου και της Κυριακής με αφορμή θέματα που αφορούν την τεχνολογία, τις παραγωγικές σχέσεις, τις σχέσεις εξουσίας μέσα στο σοβιετικό εργοστάσιο, το πολιτικό και νομικό σύστημα της ΕΣΣΔ, τα σοβιετικά συντάγματα, τη σοβιετική αντίληψη για τα δικαιώματα και το δίκαιο και τέλος τη δημοκρατία, την πολιτική και την απονέκρωση/κατάργηση του κράτους.
Ο σκοπός μας, να αναδείξουμε τις αθέατες πλευρές μιας κοσμοϊστορικής εποχής, πτυχές που ξεχάστηκαν ή συγκαλύφθηκαν από την «ιστορία των νικητών», διευκολύνεται τα μέγιστα από την έκταση στην οποία έχουν φέρει σήμερα στην επιφάνεια οι Ρώσοι και άλλοι Ευρωπαίοι ερευνητές, μετά από εργασία δεκαετιών, αυτόν τον «κρυμμένο θησαυρό της επαναστατικής παράδοσης». Ίσως μετά από λίγα χρόνια η εικόνα που θα έχουμε για τη Ρωσική Επανάσταση δεν θα έχει καμία σχέση με τη σημερινή. Μια μικρή δική μας συμβολή σ’ αυτό το έργο, τον όγκο του οποίου ούτε καν υποψιαζόμασταν όταν πριν ένα χρόνο ξεκινάγαμε την προσπάθειά μας για την διοργάνωση του συνεδρίου, είναι το μεταφραστικό έργο που επιτελέσαμε και παρουσιάζουμε διαμέσου του siteτου συνεδρίου (www.congress1917.gr). Πρόκειται για κάμποσες εκατοντάδες σελίδες πολύ σημαντικών ντοκουμέντων και αναλύσεων που μεταφράστηκαν από εθελοντές και δια των οποίων το κοινό μπορεί να πάρει μια μικρή γεύση για το τι ήταν πραγματικά η Ρωσική Επανάσταση.
ΥΓ: Το κείμενο αυτό αποτελεί τροποποιημένη εκδοχή του κειμένου που δημοσιεύεται σήμερα στον «Δρόμο της Αριστεράς»
Πρόγραμμα Συνέδριου
Παρασκευή 12 Απριλίου
11:00-12:00 Εγγραφές
12:00- 13:30 Ενότητα: Κριτικές προσεγγίσεις
Συντονιστής:Γιάννης Κιμπουρόπουλος,δημοσιογράφος
Επανάσταση, αναγκαιότητα και ιδεολογικός αναστοχασμός
Κώστας Γαλανόπουλος, Διδάκτωρ
Περί της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και άλλων δαιμονίων
Γιάννης Μπίλλας, Συγγραφέας
Η εξουσία των διανοουμένων
Χάρης Ναξάκης, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Ρωσική Επανάσταση: Το φάντασμα του εικοστού αιώνα
Φώτης Τερζάκης, Συγγραφέας-Δοκιμιογράφος
13:30-14:30 Ενότητα: Έθνη, Εθνότητες, Αντιιμπεριαλιστικοί Αγώνες
Συντονιστής:Κορίνα Βασιλοπούλου, δημοσιογράφος
Η Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Γεωργίας και η καταστολή της από τους Μπολσεβίκους
Θανάσης Δρίβας, ΑΡΜΑΖΙ, Ελληνογεωργιανό Πολιτιστικό Κέντρο
Διεθνείς αιτίες, διεθνείς συνέπειες και διεθνής επικαιρότητα της Οκτωβριανής Επανάστασης (ο Λένιν ως τομή στον Μαρξισμό)
Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος, Δημοσιογράφος-συγγραφέας
14:30 – 15:00 Διάλειμμα
15:00– 16:00 Ενότητα: Οι Ρίζες της Επανάστασης – η Κυοφορία και το Περιβάλλον της
Συντονιστής:Βίκυ Ιακώβου, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Τα προσχέδια της απάντησης τουΜαρξ στη Βέρα Ζασούλιτς 1881
Θανάσης Γκιούρας, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Ρωσική ιδιαιτερότητα ή διαχρονικό δόγμα;
Για μια διαλεκτική προσέγγιση της διαμόρφωσης του Μπολσεβικισμού
Νίκος Πελεκούδας, υπ. Διδάκτορας
Ναρόντνικοι και SofiaPerovskaya: Ολαός και η ένοπλη προφυλακή του
Πολυζώης Πλαστράκης, Ιστορικός-Κοινωνικός Ανθρωπολόγος
16:00-17:00 Προσκεκλημένη ομιλία
Συντονιστής:Κώστας Παπαδάκης,δικηγόρος
Εξεγέρσειςτου 17ου και 18ου αιώνα στη Ρωσία και οι Σοβιετικές ερμηνείες τους
Νικόλας Πίσσης,Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βερολίνου
17:00- 18:00
Συντονιστής:Βασίλης Ξυδιάς, εκπαιδευτικός
Σλαβόφιλοι και Δυτικόφιλοι στη Ρωσία του 19ου αιώνα
Δημήτρης Μπαλτάς, ΔιδάκτωρΦιλοσοφίας Πανεπιστημίου Αθηνών
Η τελευταία αίρεση του χριστιανισμού
π. Αντώνιος Πινακούλας, Εφημέριος
Μεσσιανισμός και Ρωσική Επανάσταση
Στέφανος Ροζάνης,Πάντειο Πανεπιστήμιο
18:00-18:30 Διάλειμμα
18:30-19:00 Τελετή Έναρξης
19:00 – 20:00 Προσκεκλημένη ομιλία
Συντονιστής: Θανάσης Γκιούρας, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Η Ρωσική Επανάσταση 1902-1922
TeodorShanin,πρ. Σχολής Κοινωνικών και Οικονομικών Επιστημών της Μόσχας, Ομ. Καθηγητής Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ
20:00 – 21:00 Προσκεκλημένη ομιλία
Συντονιστής:
Η εξέλιξη των Σοβιέτ την περίοδο 1917-1018
Alexander Shubin,Ινστιτούτο Γενικής Ιστορίας Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών (RAS), καθηγητής του ρωσικού κρατικού πανεπιστημίου
Σάββατο 13 Απριλίου
10:30 -11:30 Ενότητα: Ουτοπία και Τεχνολογία
Συντονιστής:Γιώργος Παπανικολάου, επίκ. καθηγητήςΧαροκόπειο
Λένιν και μηχανή. Τεχνο-κρατικό φαντασιακό και το τέλος της πολιτικής
Γιάννης Κτενάς, KABOOM, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Γιώργος Περτσάς, Υπ. διδάκτορας
Η ασυμβατότητα της μαστορικής με τη μισθωτή εργασία
Αντρέας Κυράνης, αρχιτέκτονας.
Η Ρωσική Επανάσταση και το φάντασμα της μεγα-μηχανής της τεχνικής κυριαρχίας
Γιάννης Ραουζαίος,κριτικός κινηματογράφου-συγγραφέας
11:30-12:30 Ενότητα: Εργασία και Σοσιαλισμός
Συντονιστής:Δέσποινα Κουτσούμπα,αρχαιολόγος
Από την πρόκληση της εργατικής δημοκρατίας στο «δέλεαρ» του εργοδοτικού δεσποτισμού. εργατική αυτοδιεύθυνση και τεϊλορισμός στη μετεπαναστατική Ρωσία
Βασίλης Μηνακάκης,επιμελητής εκδόσεων-συγγραφέας
Η θεωρία του χρήματος και η εργασιακή νομοθεσία στην ΕΣΣΔ
Δημήτρης Μόσχος Μ.,Ιστορικός-Ανθρωπολόγος
Η εργασία απελευθερώνει; Κοινωνικές σχέσεις παραγωγής και εργατική χειραφέτηση
Κώστας Χαριτάκης,ΒΙΟΜΕ
12:30 – 13:30 Προσκεκλημένη ομιλία
Συντονιστής: Σοφία Αδάμ, Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ
Οι Κομματικές Οργανώσεις Βάσης του Πανενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος (Μπολσεβίκοι) ως πτυχή των σχέσεων κοινωνίας-κράτους στην ΕΣΣΔ του μεσοπολέμου: Η περίπτωση του εργοστασίου Πουτίλοφ-Κίροφ στο Λένινγκραντ
Γιάννης Κοκοσαλάκης, Πανεπιστημιακό Κολλέγιο Δουβλίνου (UCD)
13:30-14:00 Διάλειμμα
14:00 – 14:45 Ενότητα: Η Σοσιαλιστική Οικονομία
Συντονιστής:Νεφέλη Πανδίρη, πολιτικός επιστήμονας
Σχεδιασμένη οικονομία και μαύρη αγορά: Μορφές άτυπης οικονομίας στην ΕΣΣΔ
Γιάννης Λεβεντίδης,Πανεπιστήμιο Αθηνών
«Σοσιαλιστικός σχεδιασμός» και επιχείρηση στην ΕΣΣΔ, 1929-1989
Γιάννης Μηλιός,ΕΜΠ
14:45 – 15:30 Ενότητα: Οι Έλληνες και η Επανάσταση
Συντονιστής:
Οι ελληνικές κοινότητες της Ρωσίας στην επανάσταση
Αντρέας Ζαφείρης,Πανεπιστήμιο του Γκορλόβκα
Η επανάσταση των μπολσεβίκων με τα μάτια των μελών του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος
Τάσος Κωστόπουλος, ιστορικός-δημοσιογράφος
15:30 – 16:30 Προσκεκλημένη ομιλία
Συντονιστής:Γιώργος Νικολακάκης,αν. καθηγητής Πανεπιστήμιου Κρήτη)
Ιδεολογική πάλη και οργανωτική διάσπαση στο κόμμα των σοσιαλεπαναστατών το 1918-1919: Αρχές, αιτίες, συνέπειες
Konstantin Morozov,Ινστιτούτου Κοινωνικών Επιστημών,Ρωσική Προεδρική Ακαδημία Εθνικής Οικονομίας και Δημόσιας Διοίκησης
16:30 – 17:30 Προσκεκλημένη ομιλία
Συντονιστής:Βάσω Σειρηνίδου, επίκ καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αθηνών
Εναλλακτικό πλάνο της εξέλιξης της κοινωνικής επανάστασης στη Ρωσία 1918-1924
Υaroslav Leontyev,Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας.
17:30 – 18:00 Διάλειμμα
18:00-19:00 Ενότητα: Ζητήματα Ιστορίας
Συντονιστής:Κώστας Ράπτης, δημοσιογράφος
Σήμα Κινδύνου. Οι έγκαιρες αναρχικές προειδοποιήσεις: Προυντόν,Μπακούνιν, Κροπότκιν
Κώστας Δεσποινιάδης,εκδόσεις -περιοδικό ΠΑΝΟΠΤΙΚΟΝ
Ο Τρότσκι ως υποστηρικτής της καταναγκαστικής εργασίας
Δημήτρης Μπελαντής,Διδάκτωρ, Συγγραφέας
Μενσεβίκοι: το πρόβλημα της δημοκρατίας από την τσαρική Ρωσία στη Σοβιετική Ένωση
Γιάννης Χατζηϊωάννου, δικηγόρος
19:00 – 20:00 Προσκεκλημένη ομιλία
Συντονιστής:Δημήτρης Κυρτάτας, καθ. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Πραγματικότητα και Θρύλος της Ρωσικής Επανάστασης
EttoreCinnella,Πανεπιστήμιο της Πίζας
20:00 – 21:00 Προσκεκλημένη ομιλία
Συντονιστής: Σπύρος Δαπέργολας, γραφίστας
Η εξέλιξη της πολιτικής θέσης των αναρχικών στην ΡωσικήΕπανάσταση του 1917-1922
DmitryRublev, Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας (MSU), Αρχείο Κοινωνικοπολιτικής Ιστορίας (RGASPI)
Κυριακή 14 Απριλίου
10:30 – 12:40 Ενότητα: Κράτος και Επανάσταση
Συντονιστής: Γιάννα Κούρτοβικ, νομικός
Τι να κάνουμε με το κράτος; Αρχές κατασκευής μιας συνεργατικής δικαιοσύνης
Γιάννης Ευσταθίου, υπ. Διδάκτωρ
Νομικοί και σοβιετική εξουσία
Ιάσων Κουτούφαρης-Μαλανδρίνος, Νομικός
Καταργώντας το κράτος: Άμεση δημοκρατία ή «διαχείριση» των πραγμάτων; Γιατί οι μπολσεβίκοι κατάφεραν να ξεγελάσουν τους αναρχικούς
Γιώργος Λιερός,συγγραφέας
Επανάσταση και η προοπτική «απονέκρωσης» του κράτους: Μαθήματα από την Οκτωβριανή Επανάσταση μέχρι σήμερα
Γιώργος Λιοδάκης,Πολυτεχνείο Κρήτης
Συνταγματισμός, προλεταριακή κυριαρχία και δικαιώματα: από την «ανωμαλία» του 1918 στην ορθοδοξία του 1936
Δημήτρης Τσαραπατσάνης,ΠανεπιστήμιοYork.
12:40 – 13:00 Διάλειμμα
13:00-14:00 Προσκεκλημένη ομιλία
Συντονιστής:Αντώνης Δρακωνάκης, υποψήφιος διδάκτορας
Προλεταριακή Κουλτούρα εναντίον Προλετκούλτ: Ηιδέα του Αλεξάντερ Μπογκντάνοφ και η εφαρμογή της στη Σοβιετική πραγματικότητα
AllaMorozova,Ινστιτούτο Ρωσικής Ιστορίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών.
14:00-15:00 Ενότητα:Ζητήματα Κουλτούρας και Κοινωνίας
Συντονιστής:Φώτης Καγγελάρης, Διδάκτωρ Ψυχοπαθολογίας, Συγγραφέας
Χώρος και χρόνος, γεωγραφία και ιστορία. Η επιστημολογική όψη της αντιπαράθεσης Αναρχισμού – Μαρξισμού στο περιβάλλον της Ρωσικής Επανάστασης
Σωτήρης Λυκουργιώτης,ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδος, ΕΑΠ
Δυναμική του χώρου στον ElLissitzky και ανατροπή του κύριου σημαίνοντος
ΒίκηΣκουμπή,περιοδικό αληthεια
Η Ρωσική Επανάσταση και η έμφυλη καταπίεση
Δήμητρα Κυρίλου, Μηχανικός-κριτικός κινηματογράφου
Αλέκα Μακρή, Ιατρός-φεμινιστική συλλογικότητα Το ΜΩΒ
15:00 – 15:30 Διάλειμμα
15:30-16:30 Ενότητα: Κριτικές Προσεγγίσεις στις Θεωρίες Περί Ολοκληρωτισμού
Συντονιστής:Νίκος Κατσιαούνης, εκδόσεις ΕΡΜΑ
OCarlSchmittκαι η Ρωσική Επανάσταση: Ηεπιρροή του Μπολσεβικισμού στη γερμανική ριζοσπαστική δεξιά
Γιώργος Μερτίκας,συγγραφέας-μεταφραστής
Μαθήματα από το πραξικόπημα των Μπολσεβίκων και την ήττα των Σοβιέτ
ΓιώργοςΟικονόμου,Διδάκτωρ φιλοσοφίας-συγγραφέας
Κράτος και επανάσταση στη μακρά διάρκεια: Κριτικές προσεγγίσεις στονΟριενταλισμό
Δημήτρης Σταματόπουλος, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
16:30 – 17:00
Συντονιστής:Λεωνίδας Βελισσαρόπουλος, δασοπόνος
Η περίοδος των πολιτικών διώξεων στη Σοβιετική Ένωση (1936-1939) οι adhocδιαστάσεις του«Μεγάλου Τρόμου»εντός της Κομμουνιστικής Διεθνούς
ΝίκοςΠαπαδάτος, University of Geneva Clobal Studies Institute (GSI).
17:00 – 17:15 Διάλειμμα
17:15-18:00 Ενότητα: Οι Αγρότες και η Επανάσταση
Συντονιστής:Σωτήρης Παπαδημητρίου, συγγραφέας-σκηνοθέτης
Σοσιαλισμός στην ύπαιθρο: Πολιτικές όψεις της εργατο-αγροτικής συμμαχίας στην ΕΣΣΔ (1917-1940) και Κίνα (1927-1966)
Σωτήρης Λαπιέρης,απόφοιτος ΕΣΔΔΑ
Γιώργος Τσουτσουβάς,Δικηγόρος
ΝΕΠ: Δρόμος για τον Κομμουνισμό ή τακτική υποχώρηση;
Δημήτρης Παπαφωτίου,Μηχανολόγος μηχανικός
18:00-19:00 Προσκεκλημένη ομιλία
Συντονιστής:ΦιλήμοναςΠατσάκης, συγγραφέας
Η θεωρία της αγροτικής οικονομίας του Τσαγιάνοφ ως ένας εναλλακτικός δρόμος προς τον σοσιαλισμό
RenaudGarcia,καθηγητής φιλοσοφίας
19:00- 20:00 Προσκεκλημένη ομιλία
Συντονιστής:Νικόλας Θεοχαράκης, αν. καθηγητής, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Η αγροτική Επανάσταση ως μια στιγμή αλήθειας της Μεγάλης Ρωσικής Επανάστασης
Viktor Kontrashin,Κρατικό ΠανεπιστήμιοPenza
