Βολιβία: Ο αλληλοσκοτωμός οδηγεί σε συντριβή την αριστερά

Πραγματοποιήθηκε χθες Κυριακή, 17 Αυγούστου 2025, ο πρώτος γύρος των γενικών εκλογών στη Βολιβία. Ο δεύτερος γύρος έχει οριστεί για τις 19 Οκτωβρίου 2025. Με καταμετρημένο το 91% των 4.861.687 ψήφων (συμμετοχή 61,26% επί συνόλου 7.936.515 καταγεγραμμένων ψηφοφόρων):

• Πρώτος ήρθε ο κεντρώος Ροντρίγκο Παζ Περέιρα (ιδρύθηκε το 1954 ως Partido Social Cristiano και μετονομάστηκε το 1964 σε Partido Demócrata Cristiano). Απ’ όλους τους μη-αριστερούς υποψήφιους είναι ο λιγότερο πολωτικός προς το MAS, ενώ από την άλλη τόνιζε προεκλογικά την ανάγκη για «αλλαγή πολιτικού συστήματος» και όχι απλώς αλλαγή «πολιτικής διακυβέρνησης». Τι σημαίνει αυτό, μένει να το δούμε.
• Δεύτερος ήρθε ο συντηρητικός κεντροδεξιός κεντροδεξιός Χόρχε Τούτο Κιρόγα (26,98%). Έχει διατελέσει στο παρελθόν Πρόεδρος της χώρας για ένα έτος (2001-2002). Βασικές κατευθύνσεις στο πολιτικό του πρόγραμμα είναι η αποκρατικοποίηση και η διακοπή των κρατικών επιδομάτων υγείας, παιδείας και διατροφής στις φτωχές ορεινές περιοχές της χώρας.
• Τρίτος, ο επίσης κεντροδεξιός Σάμουελ Ντόρια Μεντίνα (19,97%). Δήλωσε ήδη ότι στον 2ο γύρο θα υποστηρίξει τον Ροντρίγκο Παζ Περέιρα.

Ακολουθούν:

• Τέταρτος, ο αριστερός Αντρόνικο Ροντρίγκες (8,11%), άτυπος κατά κάποιο τρόπο κληρονόμος του MAS.
• Πέμπτος, ο κεντροδεξιός δήμαρχος της ορεινής Cochabamba, Μάνφρεντ Ρέγες Βίλα (6,64%).
• Έκτος, ο επίσημος εκπρόσωπος του MAS, υπουργός της κυβέρνησης του Λουίς Άρσε μέχρι πρόσφατα, Εντουάρντο Ντελ Καστίγιο (3,15%).
• Έβδομος, ο κεντροδεξιός σοσιαλφιλελεύθερος δήμαρχος της Santa Cruz de la Sierra, Τζόνι Φερνάντες (1,60%).
• Όγδοος, ο κεντροδεξιός νεοφιλελεύθερος Πάβελ Αρασένα (1,45%), εκπρόσωπος της Εθνικιστικής Δημοκρατικής Δράσης (Nationalist Democratic Action).

O Rodrigo Paz Pereira είναι η έκπληξη των εκλογών. Όλες οι δημοσκοπήσεις τον έφερναν αρκετά κάτω από 10% (από 3,2% έως 8,3% το πολύ). Όπως φαίνεται από τη γεωγραφική κατανομή των εκλογικών αποτελεσμάτων κατάφερε να κερδίσει τις δυτικές ορεινές περιοχές των αγροτικών ιθαγενικών πληθυσμών. Έκπληξη είναι και το πολύ χαμηλό ποσοστό των άκυρων (0,07%), που ήταν η πολιτική γραμμή του Έβο Μοράλες. Αυτό είναι πολύ περίεργο διότι μέχρι τελευταία στιγμή οι δημοσκοπήσεις έφταναν να δίνουν στο άκυρο έως 14,6%.

Ας σημειωθεί πως ο Μοράλες είχε αποκλειστεί από τις εκλογές, διότι κατά την επικρατούσα ερμηνεία το Σύνταγμα απαγορεύει πάνω από δύο προεδρικές θητείες. Από νομική-συνταγματική άποψη πρόκειται για μια αμφιλεγόμενη ερμηνεία, αλλά πέρα απ’ αυτό φαίνεται πως εκφράζει και την πολιτική στάση σημαντικού τμήματος της βολιβιανής κοινωνίας. Αυτός ήταν άλλωστε ο λόγος της λαϊκής δυσαρέσκειας στις εκλογές του 2019, που έδωσε στη δεξιά τη δυνατότητα να τον ανατρέψει πραξικοπηματικά, παρά την τότε εκλογική του νίκη.

Εν πάση περιπτώσει, αν δεν υπάρχει κάποιο κενό στα στοιχεία που διαθέτουμε, φαίνεται πως τόσο οι οπαδοί του Έβο όσο και οι αναποφάσιστοι έγειραν στο τέλος υπέρ του Rodrigo Paz Pereira, που δεδομένης και της υποστήριξης του τρίτου, Samuel Doria Medina, θα είναι κατά πάσα πιθανότητα ο τελικός νικητής των εκλογών.

Ένα σύντομο σχόλιο

Όλα δείχνουν ότι η Βολιβία μπαίνει σε νέα πολιτική εποχή, που ξεκινά με τη συντριπτική ήττα της Αριστεράς του MAS και ειδικότερα του Έβο Μοράλες. Οι αναλύσεις των διεθνών πρακτορείων εξηγούν την ήττα της Αριστεράς ως αποτυχία κυρίως της οικονομικής της πολιτικής. Και είναι γεγονός πως στα τελευταία χρόνια τόσο τα μεσαία όσο και τα φτωχά στρώματα της χώρας αντιμετώπισαν μεγάλες οικονομικές δυσκολίες (κατάρρευση των κρατικών εσόδων από το φυσικό αέριο, υπερπληθωρισμός, έλλειψη αγαθών κλπ). Ήταν αυτό πράγματι αποτυχία της μετριοπαθούς αναδιανεμητικής πολιτικής του απερχόμενου Πρόεδρου Λουίς Άρσε ή οφείλεται στον πόλεμο της οικονομικής ελίτ που ελέγχει τη διακίνηση των αγαθών και τα μέσα ενημέρωσης;

Σε κάθε περίπτωση, το τέλος της αριστερής ηγεμονίας το είχε προαναγγείλει η σφοδρότατη εσωκομματική σύγκρουση ανάμεσα στον Έβο Μοράλες και τον Λουίς Άρσε. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι ο δεύτερος ήταν πρώην στενός συνεργάτης και επιλογή του ίδιου του Μοράλες για την Προεδρία της χώρας. Θυμίζω πως αποκορύφωμα αυτής της ενδοκομματικής σύγκρουσης ήταν το περσινό κωμικοτραγικό «πραξικόπημα» του στρατηγού Χουάν Χοσέ Σούνιγα (Juan José Zúñiga).

Παρ’ όλα αυτά η πρωτιά του αουτσάιντερ Rodrigo Paz Pereira, δείχνει πως οι Βολιβιανοί παραμένουν σε μεγάλο βαθμό απρόβλεπτοι. Και θα πρέπει ίσως να λάβει κανείς υπ’ όψη του πως η νεώτερη ιστορία της Βολιβίας έχει γνωρίσει και άλλες τέτοιες μετατοπίσεις μεταξύ αριστεράς και δεξιάς. Πριν την 20ετία του MAS και του Έβο Μοράλες, είχε υπάρξει μια άλλη πολύ κρίσιμη εικοσαετία, που είχε ξεκινήσει από τη δημοκρατική-κοινωνική επανάσταση του Víctor Paz Estenssoro (1951-52), και η οποία είχε επίσης καταλήξει σε μια ασαφή πολιτικά περίοδο 35-40 ετών, από τη δεκαετία 70 έως την εκλογή του Μοράλες το 2006.

Ίσως αυτό εξηγεί την ψύχραιμη απόσταση που κράτησε όλη αυτή την περίοδο ο πρώην αντιπρόεδρος του Μοράλες, ο Άλβαρο Γκαρσία Λινέρα, δίνοντας έμφαση στα θεωρητικά και ιστορικά συμπεράσματα που εξάγονται από τη βολιβιανή και γενικότερα τη λατινοαμερικανική εμπειρία των αγώνων για πολιτική, εθνική και κοινωνική χειραφέτηση. Ίδωμεν…