Για τον Λευτέρη Ριζά

Εφυγε από κοντά μας και κηδεύεται την Τρίτη 11.6 στις 11πμ στο Νεκροταφείο Καλλιθέας ο αγωνιστής και θεωρητικός των αντιαποικιακών αγώνων Λευτέρης Ριζάς.

Ο Λευτέρης Ριζάς γεννήθηκε στις 27/2/1943 στην Καλλιθέα. Γονος φτωχής εργατικής οικογένειας, ανδρώθηκε μέσα στο μετεμφυλιακό περιβάλλον της ήττας του μεγαλειώδους εθνικο-απελευθερωτικού κινήματος της πατρίδας μας. Η ζωντάνια του και η ευαισθησία του συναντήθηκαν και ζυμώθηκαν με την λαϊκότητα και τις ριζοσπαστικές ιδέες, έτσι ώστε η ενεργητική ένταξή του στον ευρύτερο χώρο της αριστεράς να είναι αναπόδραστη και οριστική. Στο ανήσυχο πνεύμα του όμως, έπρεπε να υπάρξουν ικανοποιητικές απαντήσεις για την ήττα, ώστε το επόμενο “άλμα του λαού στον ουρανό”, να είναι επιτυχημένο. Και οι απαντήσεις δεν μπορούσαν να περιορίζονται μόνο μέσα στην πατρίδα. Έπρεπε να συλλάβει την ¨μεγάλη εικόνα¨ που επέδρασε στην ήττα. Και που μπορούσε επίσης να ξαναγεννήσει την ελπίδα. Οι κλασσικοί θεωρητικοί του Μαρξισμού ήταν το υπόβαθρο για να προσπαθήσει να κατανοήσει την διαμόρφωση των κοινωνικών και πολιτικών σχέσεων μέσα στην ιστορία. Το ζήτημα όμως των διεθνών αντιαποικιοκρατικών, απελευθερωτικών και επαναστατικών κινημάτων της μετεμφυλιακής περιόδου (περιλαμβανομένου του Κυπριακού απελευθερωτικού αγώνα), τροφοδότησε εκ νέου την κοινωνικο-πολιτική ελπίδα και απαιτούσε την πληρέστερη κατανόηση και της δυναμικής αυτών των κινημάτων,  αλλά και των ιμπεριαλιστικών δυναμικών και μηχανισμών της αντίπαλη πλευράς απέναντί τους.

Εκεί ο Λευτέρης, περίπου 20 χρονών, το 1962-63, ενεργά ενταγμένος στο φοιτητικό και νεολαιΐστικο κίνημα της εποχής, συνδεδεμένος με την ΕΔΑ και έντονα εμπλεκόμενος στους αγώνες για την Κύπρο συναντάει τον άνθρωπο που έγινε ο βασικός του μέντορας. Τον ιστορικό Νίκο Ψυρούκη.Με τα λόγια του Λευτέρη, στην εισαγωγή του στην ηλεκτρονική επανέκδοση του “αντιϊμπεριαλιστή”:”Γύρω από αυτόν ( σ.σ.τον Ν.Ψυρούκη),υπήρξε ένας μεγάλος αριθμός παλαιών και νέων αγωνιστών-κυρίως νεολαίων-, που είχαν αποχωρήσει από τη νεολαία της ΕΔΑ ή ήταν στα πρόθυρα της αποχώρησης, διαφωνώντας πρωταρχικά για τη θέση της στο Κυπριακό”. Συναντάμε  τον Λευτέρη στο εκδοθέν το 1963 “Δελτίο φίλων Νέων Χωρών” (κινηση αντιαποικιακής  αλληλεγγύης -κίνηση Φίλων Νέων Χωρών) με ηγέτη τον Ν. Ψυρούκη. Στους στόχους της κίνησης περιλαμβάνεται εκτός των άλλων και η σύμπηξη ενός Ευρωπαϊκού μετώπου εναντίον των ιμπεριαλιστικών μηχανισμών καταπίεσης πάνω στους λαούς της Ευρώπης και η ενίσχυση του παγκόσμιου αντιϊμπεριαλιστικού-αντιαποικιακού μετώπου των καταπιεζόμενων λαών.Τα μέλη της κίνησης όφειλαν να συμμετέχουν στους αγώνες για την εθνική ανεξαρτησία και τη λαϊκή κυριαρχία σε όλους τους κοινωνικούς τομείς, να καταπολεμούν τον αντιδραστικό σοβινισμό, τον ρατσισμό, τον φασισμό κ.λ.π.(τεύχος 4, Μάϊος-Ιούνιος 1964). Από το πρώτο τεύχος του δελτίου, είναι σταθερή η αναφορά της κίνησης στον αγώνα του κυπριακού ελληνισμού για αυτοδιάθεση-Ένωση και στην ανάδειξή του ως κορυφαίου εθνικού μας ζητήματος. Στα πλαίσια αυτά δεν καταδικάζονται μόνο οι ξενόδουλες φιλοδυτικές ηγεσίες για εγκατάλειψη της Κύπρου, αλλά και οι ηγεσίες του ΑΚΕΛ και της ΕΔΑ.

Στον “θεωρητικό αντιϊμπεριαλιστ”, περιοδικό της κίνησης, βλέπουμε στο πρώτο τεύχος,μαζί με τα κείμενα του Ν.Ψυρούκη και Γ.Χατζόπουλου, να δημοσιεύεται το άρθρο του Λευτέρη Ριζά(με το ψευδώνυμο Ρ.Ολύμπιος), με τίτλο “ο νέο-ρεφορμισμός στην Ελλάδα”.

Μετά έρχεται η δικτατορία και βρίσκουμε τον Λευτέρη –ως πολιτικό φυγά- βιομηχανικό εργάτη στη Γερμανία, με ισχυρή αντιχουντική δράση. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του Β.Παπακωνσταντίνου στην μεγάλη συναυλία στο Καλλιμάρμαρο το καλοκαίρι του 2023. Αναφέρει ως πηγή έμπνευσής του και ως αυτούς που έγιναν αδέλφια του, τον πολιτικοποίησαν , του “άνοιξαν τα μάτια” και έγιναν η πηγή έμπνευσής του (1973), την “μεγάλη σχολη του αντιϊμπεριαλιστικού-αντιδικτατορικού Μονάχου”, αναφέροντας τον Λευτέρη Ριζά ανάμεσα στα 5 ονόματα που εκφώνησε στο στάδιο.

Στην μεταπολίτευση τον βρίσκουμε στην Ελλάδα, στην ρότα που είχε ήδη διαγράψει, να συμμετέχει στην “Ομάδα Εργασία”.

Το 1977, αναλαμβάνει την έκδοση στην Ελλάδα του περίφημου Νεομαρξιστικού περιοδικού που έβγαινε στην Αμερική (θεωρία μητρόπολης-περιφέρειας,Σουήζυ-Μπαράν-Μαγκντοφ-Σαμίρ Αμίν- Αντρέ Γκούντερ Φράνκ κ.λ.π.). Αυτή ήταν ίσως και η μεγαλύτερη συμβολή του στη συζήτηση για το αντιϊμπεριαλιστικό-επαναστατικό κίνημα στην μεταπολιτευτική Ελλάδα, γιατί από πολύ θεμελιωμένες  θεωρητικά αριστερές απόψεις, ασκούσε κριτική στην σοσιαλδημοκρατία, την παραδοσιακή και την Ευρωκομμουνιστική αριστερα). Η έκδοση του περιοδικού σταματάει  το 1987 και ξαναεκδίδεται με τη συνεργασία του Β.Χωραφά το 1991-1993 και 2005-2011.

Το 1984, αρχίζει να εργάζεται στην νεοσύστατη Λαϊκή επιμόρφωση, προωθώντας μαζί με άλλους την ιδέα ενός μαζικού λαϊκού επιμορφωτικού  κινήματος, εμπνευσμένου από το αντίστοιχο της Λατινικής Αμερικής . Είναι ενεργός σε όλες τις κινητοποιήσεις αυτού του χώρου. Παράλληλα συνεχίζει την πυκνή πολιτική αρθρογραφία του και τη συμμετοχή σε συζητήσεις, εκδηλώσεις και ζωντανούς αγώνες σε συνελεύσεις και στους δρόμους για όλα τα μεγάλα κοινωνικά και εθνικά ζητήματα της χώρας. Το Κυπριακό, όπως και στην αρχή της πολιτικής του δραστηριοποίησης, εξακολουθεί να είναι στην κορυφή των πολιτικών προτεραιοτήτων του. Τα τελευταία χρόνια, ιδρύει ένα ηλεκτρονικό blog (http://www.istrilatis.blogspot.gr), στο οποίο μπορεί να αναζητήσει κανείς την πρόσφατη αρθρογραφία του.

Ίσως δεν θα έπρεπε να παραλείψουμε να αναφέρουμε και την αγάπη του για την Α.Ε.Κ. Με μία επισήμανση όμως: Κατανοώντας και την κοινωνιοψυχολογική βάση του εθνικού φαινομένου ο Λευτέρης, θεωρούσε ότι αυτοί που  δεν αντιλαμβάνονται το εθνικό φαινόμενο και το ζήτημα της ηγεμονίας σε αυτό , δεν μπορούν επίσης να αντιληφθούν ότι είναι σαν να χαρίζουν ¨προς επηρεασμό¨ και ¨χειρισμό¨ στην αστική τάξη, όλο το φίλαθλο πνεύμα της χώρας. Δεν μπορούν να κατανοήσουν για παράδειγμα όχι μόνο τους φιλάθλους μιάς ομάδας, αλλά και το γιατί κατέβηκε ένα εκατομμύριο κόσμος στο κέντρο της Αθήνας όταν η εθνική ποδοσφαιρική ομάδα, κατάκτησε το πανευρωπαϊκό κύπελλο!

  Θ.Σ.

Διαβάστε επίσης:

Φίλε και σύντροφε Λευτέρη καλό σου ταξίδι!

Κύπρος, Γεωπολιτικές εξελίξεις στον 21ο αιώνα