27 Μαΐου 2022
Από την Αγγελική Κώττη //
Πάνω από μισός αιώνας πέρασε από τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη (Θεσσαλονίκη, 22 Μαΐου 1963) και ακόμα πολλά σημεία παραμένουν σκοτεινά. Ίσως, μάλιστα, ο φυσικός αυτουργός να μην είναι καν αυτός που καταδικάστηκε, ο Εμμανουηλίδης δηλαδή, αλλά να απεκρύβη τεχνηέντως, καθώς ήταν αξιωματικός της Χωροφυλακής. Την αμφιβολία εκφράζει ένας από τους πρωταγωνιστές της δίκης, ο Βασίλης Λαμπρίδης, στο βιβλίο του με τίτλο «Αναμνήσεις και εκμυστηρεύσεις ενός δικαστή» (εκδόσεις «Ιανός»).
Ας ξεκινήσουμε όμως από το ίδιο το γεγονός. Στις 22 Μαΐου 1963, ο Γρηγόρης Λαμπράκης, διάσημος αθλητής, γιατρός και μαχητής της ειρήνης, καθώς και ανεξάρτητος βουλευτής της Αριστεράς (εκλεγόταν, δηλαδή, με την ΕΔΑ) μεταβαίνει στη Θεσσαλονίκη προκειμένου να μιλήσει σε συγκέντρωση φιλειρηνιστών. Τα πολιτικά πάθη δεν έχουν καθόλου καταλαγιάσει και οι αριστεροί είναι ακόμη υπό διωγμόν. Στη Θεσσαλονίκη δρα ευρύτατος παρακρατικός μηχανισμός ακροδεξιών με τη συμμετοχή της ΚΥΠ, της Χωροφυλακής, του στρατού και διάφορων αντικομμουνιστικών συνδέσμων, οι οποίοι διοικούνται από συνεργάτες των γερμανών κατακτητών.
Μετά από αλλαγή στην αίθουσα όπου επρόκειτο να γίνει η ομιλία, αλλαγή προσχεδιασμένη και άνωθεν επιβεβλημένη, ο Λαμπράκης μεταβαίνει στα γραφεία ενός συλλόγου, που βρίσκονται σε όροφο. Έξω μαζεμένοι δεκάδες παρακρατικοί, δήθεν επιτηρούμενοι από 180 χωροφύλακες- τεράστια δύναμη- λιθοβολούν τα παράθυρα καθ’ όλη τη διάρκεια της ομιλίας. Είναι οι περιβόητοι «αντιφρονούντες», οι ακροδεξιοί που κάνουν αντισυγκεντρώσεις, ώστε να μη μπορούν οι αριστεροί να εκφραστούν ελεύθερα. Ήδη, την ώρα που ο Λαμπράκης κατευθύνεται προς την είσοδο του κτηρίου, κάποιος τον χτυπά στο κεφάλι με δύναμη.
Ο βουλευτής κάθε άλλο παρά άπειρος είναι. Έχει διαμαρτυρηθεί επανειλημμένα, μάλιστα νωρίτερα έχει επισκεφθεί τον αστυνομικό διευθυντή και τον καθιστά υπεύθυνο, αποκαλύπτοντας ότι κινδυνεύει η ίδια η ζωή του. Δεν ιδρώνει το αυτί κανενός, διότι όλο το περιστατικό είναι προσχεδιασμένο. Καθώς βγαίνει μετά το πέρας της ομιλίας του, αποκόπτεται από εκείνους που τον συνοδεύουν προστατευτικά. Οι προπηλακισμοί και οι απειλές κορυφώνονται, κάποιοι κατευθύνονται απειλητικά προς το μέρος του. «Νάτοι, έρχονται ξανά», φωνάζει ο Λαμπράκης. «Τι κάνει επιτέλους η αστυνομία;» Αυτά ήταν τα τελευταία λόγια του. Η αστυνομία, που το είχε οργανώσει κάνει πολλά. Ένα άτομο χτυπά αστραπιαία τον Λαμπράκη στο κεφάλι. Το χτύπημα είναι θανατηφόρο κι εκείνος σωριάζεται σαν σακί. Ταυτοχρόνως, κάποιος με φακό κάνει σήμα και από την οδό Σπανδωνή εμφανίζεται μαρσάροντας ένα τρίκυκλο που περνά πάνω από τον κνήμη του πεσμένου βουλευτή και εξαφανίζεται.
•Ο στόχος είναι εμφανής. Να δηλωθεί το περιστατικό σαν τροχαίο. Εκεί όμως παρεμβαίνει ο απρόβλεπτος παράγοντας που ακούει στο όνομα Χατζηαποστόλου ή Τίγρης. Ενώ σύσσωμοι οι «φύλακες του νόμου και της τάξης» παρακολουθούν αδιάφοροι, πηδά στην καρότσα και συμπλέκεται πρώτα με τον Εμμανουηλίδη που είναι στην καρότσα και μετά με τον Γκοτζαμάνη που οδηγεί.
Τα υπόλοιπα ανήκουν στην Ιστορία. Ο Γκοτζαμάνης συλλαμβάνεται από έναν πυροσβέστη και έναν τροχονόμο, δικάζεται μαζί με τον Εμμανουηλίδη που εκλαμβάνεται ως ο φυσικός αυτουργός (διότι λένε ότι είχε λοστό η κλομπ με το οποίο χτύπησε τον Λαμπράκη από την καρότσα του τρίκυκλου, όπου βρισκόταν) και καταδικάζονται από τους ενόρκους, όχι όσο αυστηρά θα έπρεπε. Αθωώνονται ή εισπράττουν ποινές- χάδι όλοι οι ηθικοί αυτουργοί και κατά βάσιν εκείνοι που οργάνωσαν τη δολοφονία. Παρότι οι δικαστές, ανάμεσα στους οποίους και ο Χρήστος Σαρτζετάκης, αίρονται στο ύψος των περιστάσεων, η ομοφωνία των ενόρκων τούς δένει τα χέρια. Η χούντα που έρχεται λίγους μήνες μετά, αποφυλακίζει τους πάντες.
«Άλλοτε, εκείνοι που καταδικάζονταν για ζωοκλοπή, στερούνταν της τιμής να υπηρετούν στο Στράτευμα, με τη σκέψη ότι η υπεράσπιση της Πατρίδας είναι έργο των αγνών, των τιμίων, των ανιδιοτελών και των ενάρετων ανθρώπων, με κορωνίδα μεταξύ αυτών των αρετών τη φιλοπατρία», λέει ανάμεσα σε άλλα στην υποδειγματική του αγόρευση ο γενναίος εισαγγελέας και άξιος λειτουργός της Δικαιοσύνης Παύλος Δελαπόρτας.
«Σήμερα, εδώ, ένα σύμφυρμα κλεφτών, βιαστών, δοσιλόγων και κάθε είδους κακοποιών, εμφανίζεται -προς εθνοκαπηλεία και ανομολόγητους ιδιοτελείς σκοπούς- ως προστάτης κοινωνικών καθεστώτων, ως φύλακας ιερών και οσίων και ως Κέρβερος του νόμου και της τάξης.
Τι άλλο έπρεπε να περιμένει κανείς απ’ αυτό πλην του ότι θα εξελισσόταν σε κακοήθη νεοπλασία της κοινωνίας;»
Ο κ. Λαμπρίδης ήταν πρόεδρος της έδρας. Τα στοιχεία που αναφέρει για την ύπαρξη κι άλλου ατόμου που ξεπετάχτηκε μέσα από το πλήθος και κατάφερε το αποφασιστικό χτύπημα εναντίον του βουλευτή με τη λαβή του πιστολιού του, τα απέκτησε μετά το πέρας της δίκης από κάποιον κατηγορούμενο, τον «παρακρατικό» Γ. Λεονάρδο. Στη δίκη δεν αναφέρθηκε οτιδήποτε γι’ αυτόν. Επειδή οι ιατροδικαστές- όχι ο ανεκδιήγητος Καψάσκης- είπαν πως χτυπήθηκε στο κεφάλι με λοστό ή γκλομπ, καταδικάστηκε ο Εμμανουηλίδης γι’ αυτό το χτύπημα.
Ο Λεονάρδος ωστόσο αρνήθηκε να καταθέσει επισήμως τα όσα υποστήριξε προφορικά, ενώ τα χειρόγραφα σημειώματα που έδωσε στον Λαμπρίδη για τη δολοφονία δεν έφεραν την υπογραφή του. Βεβαίως υπάρχουν επιφυλάξεις γι’ αυτή τη μαρτυρία, αλλά ο δικαστής την παραθέτει ως άξια προβληματισμού.
«Ηταν πράγματι ο Εμμανουηλίδης ο δράστης του εγκλήματος; Ή πίσω από το σκοτεινό παρελθόν του ανθρώπου αυτού με τον κακό χαρακτήρα, τη ροπή του προς την κομπορρημοσύνη, αλλά και εξαιτίας κάποιων συμπτώσεων, κρύβεται έως και σήμερα ο αληθινός ένοχος; Ενας ένοχος που, εάν εξακολουθεί να είναι στη ζωή, δεν υπέχει πλέον ποινική ευθύνη για την πράξη του, αφού ο χρόνος της παραγραφής ως προς το κακούργημά του αυτό έχει ήδη συμπληρωθεί από τις 23 Μαΐου 1983;» αναρωτιέται. Ένα ερώτημα που αξίζει κι άλλη έρευνα, έστω και τόσα χρόνια μετά. Ο έμπειρος δημοσιογράφος Σπύρος Κουζινόπουλος, είναι αποκαλυπτικός ως προς το πώς οργανώθηκε η δολοφονία. Γράφει στο μπλογκ Φάρος του Θερμαϊκού:
«Καταπέλτης, εναντίον όσων οργάνωσαν και εκτέλεσαν την δολοφονία του βουλευτή της αριστεράς, ήταν στην απολογία του ο κατηγορούμενος υπομοίραρχος Καπελώνης. Όπως ανέφερε στα βασικότερα σημεία της:
–Η Εθνική Ασφάλεια ήταν αυτή που οργάνωσε την αντισυγκέντρωση των «αντιφρονούντων».
–Οι τελευταίες οδηγίες δόθηκαν στο Ε΄ Αστυνομικό Τμήμα.
–Ο ταγματάρχης Δόλκας τον έστειλε να πει στον Γκοτζαμάνη να καταθέσει ότι εκείνο το βράδυ της δολοφονίας, έπινε κρασί σε ταβέρνα μαζί με τον Εμμανουηλίδη. Αυτό το σκοπό, είχαν οι συζητήσεις του με τους δύο δράστες τη νύχτα και τα ξημερώματα της Πέμπτης 23 Μαϊου μέσα στο Ε΄ Αστυνομικό Τμήμα.
–Ο συνταγματάρχης Καμουτσής του έδωσε εντολή να διαλύσει την αντισυγκέντρωση, λίγο πριν τραυματιστεί ο Λαμπράκης.
–Ο υπασπιστής του Μήτσου: Προσπαθώντας να εφαρμόσει την εντολή αυτή, αναζητά γνωστά πρόσωπα ανάμεσα στους συγκεντρωμένους παρακρατικούς, για να τους πει να διαλυθούν, και τότε συναντιέται με τον υπασπιστή του Μήτσου, Πολύχρονο. Ο Πολύχρονος τον ρωτάει και όταν ο Καπελώνης του εξηγεί τον λόγο της αναζήτησής του, ο υπασπιστής του λέει: «Όχι, είναι εντολή του στρατηγού. Αφήστε τους να δείρουν»!!
-Ο Δόλκας τον διέταξε να ειδοποιήσει τον Γιοσμά να καταστρέψει το αρχείο του.
–Σχετικά με τη σκηνή του φόνου, που την είδε καθαρά καθώς βρισκόταν πολύ κοντά τη στιγμή εκείνη, επιβεβαιώνει ότι ο Εμμανουηλίδης ήταν από την αρχή μόνος πάνω στην καρότσα και μετά την επίθεση πήδηξε επάνω και ο Χατζηαποστόλου.
–Τέλος, μετά τα γεγονότα, υπήρχε συνεχής προσπάθεια και συγκεκριμένες ενέργειες για συγκάλυψη των γεγονότων και συσκότιση της αλήθειας.»
Υπάρχει όμως και ένα ακόμη στοιχείο για την ταυτότητα των ηθικών αυτουργών που οργάνωσαν τη δολοφονία του Μαραθωνοδρόμου της Ειρήνης: Ο στρατηγός Βαρδουλάκης, που είχε αναλάβει αμέσως μετά τη δολοφονία την διοικητική έρευνα για τις ευθύνες των αστυνομικών, εκμυστηρεύτηκε πολλά χρόνια αργότερα στον Ανδρέα Παπανδρέου, ότι “ο Λαμπράκης σκοτώθηκε κατά λάθος, είχε δοθεί απλώς η εντολή από τη βασίλισσα Φρειδερίκη να τον στραπατσάρουν…“, γεγονός που εμπλέκει άμεσα τη Βασίλισσα Φρειδερίκη στη δολοφονία του Λαμπράκη.
Εδώ θα αναφέρουμε το στοιχείο για το οποίο κάναμε νύξη στην αρχή. Στο χειρόγραφο σημείωμά του, ο «παρακρατικός» Γ. Λεονάρδος γράφει (διατηρούμε την ορθογραφία του πρωτοτύπου):
«η υπόθεση πρέπει να στοίχισε 50.000.000 (σ.σ. εννοεί δραχμές. Ο μέσος μισθός τότε ήταν 1.500- 2.000 δρχ) λίαν επιικώς διότι έχουν δοθεί τεράστια ποσά και για την εξαγορά μαρτύρων και συνιδίσεων και όλα αυτά μέχρι δραχμή τα πλήρωσε η. και το συμπέρασμα έρχαιτε μόνο του αν δεν είχε τον κόλο της βρεγμένο και να φοβότανε για ταχιρότερα δεν θα πλήρωνε αυτά.»
Εχετε καμιά ιδέα ποια ήταν «η»;
Πηγή: fragilemag.gr
Τα άρθρα που δημοσιεύουμε δεν απηχούν αναγκαστικά τις απόψεις μας και δεν δεσμεύουν παρά τους συγγραφείς τους. Η δημοσίευσή τους έχει να κάνει όχι με το αν συμφωνούμε με τις θέσεις που υιοθετούν, αλλά με το αν τα κρίνουμε ενδιαφέροντα για τους αναγνώστες μας.
