Η 76χρονη καθηγήτρια έχει διατελέσει επικεφαλής και των τριών σημαντικότερων κέντρων χάραξης της αμερικανικής οικονομικής πολιτικής, ενώ θεωρεί σημαντικότερο στόχο τη μείωση της ανεργίας από τον πληθωρισμό και ευνοεί πολιτικές χαμηλών επιτοκίων.
Μπάμπης Μιχάλης
10 Απριλίου 2021
Η Τζάνετ Γέλεν τάραξε τα νερά πριν από μία εβδομάδα όταν στην πρώτη σημαντική ομιλία της ως υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ διεμήνυσε προς τον υπόλοιπο κόσμο ότι η υπερδύναμη στηρίζει πλέον την επιβολή ενός ελάχιστου παγκόσμιου φόρου στις πολυεθνικές εταιρείες.
Η κίνηση αυτή, όπως και η προχθεσινή αποκάλυψη της πρότασής της για φορολόγηση των μεγαλύτερων πολυεθνικών στις χώρες όπου αυτές πραγματοποιούν τις πωλήσεις τους, αποτελεί στροφή 180 μοιρών σε σχέση με την παρελκυστική στάση που είχαν οι αμερικανικές κυβερνήσεις εδώ και περίπου μία δεκαετία στις σχετικές διαπραγματεύσεις του ΟΟΣΑ προκειμένου να προστατεύσουν τους τεχνολογικούς τους κολοσσούς.
Αποτελεί σημαντικό βήμα για τη σύναψη μιας διεθνούς συμφωνίας ώς τα μέσα του καλοκαιριού που θα θεσπίζει κανόνες φορολόγησης των πολυεθνικών και θα επιβάλλει την εφαρμογή ενός ελάχιστου παγκόσμιου εταιρικού φόρου. Πολιτικές που θα συμβάλουν στον τερματισμό της μεταφοράς των κερδών των πολυεθνικών σε φορολογικούς παραδείσους, του φορολογικού ανταγωνισμού των χωρών της υφηλίου προς τα κάτω και της μάστιγας της φοροαποφυγής που στερεί κάθε χρόνο έσοδα εκατοντάδων δισ. δολαρίων από τις κυβερνήσεις.
Η Γέλεν ανέλαβε τα ηνία του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών στα τέλη του περασμένου Ιανουαρίου με βασική αποστολή να οδηγήσει τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου στη μετά την πανδημία εποχή. Αποστολή που, όπως έδειξε το προηγούμενο 12μηνο, απαιτεί γενναία επέκταση των δημόσιων δαπανών και μεγαλύτερο ρόλο του κράτους στην οικονομία.
«Κεϊνσιανή ώς τα άκρα των δαχτύλων της» και με εμπειρία 27 ετών σε καίριες θέσεις των κέντρων λήψης των οικονομικών αποφάσεων στις ΗΠΑ, η 76χρονη Γέλεν είναι αναμφίβολα ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση για την υλοποίηση του τεράστιου πακέτου δημόσιων δαπανών που ανακοίνωσε ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, για την ανακούφιση από την πανδημία (1,9 τρισ. δολάρια) και για τη βελτίωση των υποδομών και της απασχόλησης (2 τρισ. δολάρια).
Τα δύο πακέτα με ένα ακόμη ισόποσο σχέδιο δαπανών σε υγεία, παιδεία, παιδική φροντίδα που θα ανακοινωθεί αργότερα αυτόν τον μήνα συνιστούν τη μεγαλύτερη παρέμβαση του κράτους στην οικονομία των ΗΠΑ εδώ και γενιές, ισοδύναμη με το «Νιου Ντιλ» του Φραγκλίνου Ρούζβελτ στη δεκαετία του 1930.
Η παρέμβαση αυτή έχει σχεδιαστεί να χρηματοδοτηθεί μέσω αύξησης της φορολογίας των επιχειρήσεων και των πολύ πλούσιων Αμερικανών. Στο πλαίσιο αυτού του σχεδίου εντάσσεται και η διεθνής «εκστρατεία» της Γέλεν υπέρ της θέσπισης των κανόνων φορολόγησης των πολυεθνικών και του ελάχιστου παγκόσμιου εταιρικού φόρου.
Η Γέλεν, αν και μικρούλα σε μέγεθος, διαθέτει τεράστιο εκτόπισμα καθώς έχει διατελέσει επικεφαλής και των τριών σημαντικότερων κέντρων χάραξης της αμερικανικής οικονομικής πολιτικής. Εκτός από πρώτη γυναίκα υπουργός Οικονομικών στις ΗΠΑ ήταν ακόμη η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της ομοσπονδιακής κεντρικής τράπεζα Fed (2014-2018), όπως και η πρώτη γυναίκα επικεφαλής του Συμβουλίου Οικονομικών Συμβούλων του Λευκού Οίκου (1997-1999, επί προεδρίας Κλίντον). Διετέλεσε ακόμη μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Fed στις περιόδους 1994 -1997 και 2010-2014, πρόεδρος της Fed Σαν Φρανσίσκο (2004-2010) και αντιπρόεδρος της Fed (2010-2014).
Καθηγήτρια Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, του Μπέρκλεϊ, η πολωνοεβραϊκής καταγωγής Γέλεν γεννήθηκε και μεγάλωσε στην άλλη πλευρά των ΗΠΑ, σε μια γειτονιά του Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. Η αρχική της πρόθεση ήταν να σπουδάσει φιλοσοφία, ωστόσο στράφηκε στα οικονομικά κατόπιν προτροπής των καθηγητών της. Ελαβε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο του Γέιλ με την επιστασία στη διατριβή της να έχει ο φημισμένος νομπελίστας οικονομολόγος Τζέιμς Τόμπιν, που έμεινε γνωστός για την πρότασή του επιβολής ενός φόρου στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές («φόρος Τόμπιν»).
Καθηγητής της ήταν ακόμη ένας άλλος γνωστός νομπελίστας οικονομολόγος, ο Τζόζεφ Στίγκλιτς, που είχε κατονομάσει μάλιστα τότε τη Γέλεν ως μία εκ των λαμπρότερων και αξέχαστων φοιτητών του. Πριν έρθει στη δυτική ακτή των ΗΠΑ και το Μπέρκλεϊ (1980), η Γέλεν πρόλαβε να διδάξει οικονομικά στη δεκαετία του ‘70 στο Χάρβαρντ, ενώ εργάστηκε και ως οικονομολόγος στη Fed, όπου και γνώρισε τον σύζυγό της, επίσης οικονομολόγο, Τζορτζ Ακερλοφ.
Ως κεντρική τραπεζίτης η Γέλεν κατατάχθηκε ευρέως με τα «περιστέρια» της νομισματικής πολιτικής που θεωρούν σημαντικότερο στόχο τη μείωση της ανεργίας από τον πληθωρισμό και ευνοούν πολιτικές χαμηλών επιτοκίων. Στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης που ακολούθησε το κραχ του 2008, προειδοποίησε ότι η Fed οφείλει να δίνει ανάλογη προσοχή στην ανεργία και στον πληθωρισμό, ενώ διεμήνυσε ότι το κράτος έχει καθήκον να μειώσει τη φτώχεια και την ανισότητα. Στη διάρκεια της θητείας της ως προέδρου της Fed η ανεργία στις ΗΠΑ μειώθηκε από 6,7% σε 4,1%, το χαμηλότερο επίπεδο 17 ετών.
Σε επίπεδο δημοσιονομικής πολιτικής η Γέλεν έδωσε αμέσως τα διαπιστευτήριά της όταν στη συνεδρίαση της Γερουσίας για την επικύρωση της υποψηφιότητάς της ως υπουργού Οικονομικών στα μέσα του περασμένου Ιανουαρίου είχε δηλώσει απερίφραστα «act big». Προ πανδημίας ωστόσο -το 2018- είχε εκφράσει την ανησυχία της για το ύψος του δημόσιου χρέους των ΗΠΑ και είχε επιχειρηματολογήσει υπέρ της υψηλότερης φορολογίας, της μείωσης των συνταξιοδοτικών δαπανών και περικοπών στο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας. Ωστόσο αυτές οι δηλώσεις ήταν προ πανδημίας. Η Γέλεν, τέλος, έχει επανειλημμένα υποστηρίξει έναν πιο σφιχτό έλεγχο του χρηματοπιστωτικού τομέα προκειμένου να μειωθούν οι συστημικοί κίνδυνοι από τη δράση του.
★ «Κεϊνσιανή ώς τα άκρα των δαχτύλων της» και με εμπειρία 27 ετών σε καίριες θέσεις των κέντρων λήψης των οικονομικών αποφάσεων στις ΗΠΑ, η Γέλεν είχε την τύχη να ξεκινήσει την ακαδημαϊκή καριέρα της υπό την επιστασία του νομπελίστα Τζέιμς Τόμπιν, γνωστού για την πρόταση επιβολής του ομώνυμου φόρου, ενώ καθηγητής της υπήρξε ο επίσης νομπελίστας Τζόζεφ Στίγκλιτς
Γιατί την επιλέξαμε
Γιατί με την πρόταση για τον παγκόσμιο εταιρικό φόρο που παρουσίασε αυτή την εβδομάδα, σηματοδοτεί ριζική στροφή στην αμερικανική πολιτική και στριμώχνει την Ευρώπη και όλες τις περιοχές του πλανήτη που φιλοξενούν φορολογικούς παραδείσους.
Πηγή: www.efsyn.gr
Διαβάστε επίσης
