Η Μαδρίτη προετοιμάζει την παλινόρθωση της Δεξιάς

Δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που έχουν αρχίσει να υπαινίσσονται μία παλινόρθωση της Δεξιάς και μάλιστα του σκληρού (έως και Φρανκικού) προσώπου της στην Ισπανία

Του Γιώργου – Βύρωνα Δάβου
5 Μαΐου 2021

Η σαρωτική νίκη της περιφερειάρχου Ισαβέλ Ντίαθ Αγιούσο στη Μαδρίτη και η συνακόλουθη εκλογική υποχώρηση της Αριστεράς παγίωσε την παντοδυναμία της Δεξιάς στην αυτόνομη περιοχή με το μεγαλύτερο ΑΕΠ στην Ισπανία, δημιουργώντας ένα imperium in imperio, μία δυναμική σκιώδη κυβέρνηση απέναντι στην συγκυβέρνηση Σοσιαλιστών (PSOE)/Unidas Podemos σε εθνικό επίπεδο – και αυτό μέλλει να επηρεάσει βαθιά τις πολιτικές εξελίξεις τόσο άμεσα όσο και μακροπρόθεσμα. Δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που έχουν αρχίσει να υπαινίσσονται μία παλινόρθωση της Δεξιάς και μάλιστα του σκληρού (έως και Φρανκικού) προσώπου της στην Ισπανία.

Η επιτυχία της Αγιούσο, που μεταμορφώθηκε ελέω πανδημίας από την πρώτη ηττημένη δεξιά υποψήφιο στη Μαδρίτη σε σχεδόν απόλυτη κυρίαρχο, αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία, καθώς θα σηματοδοτήσει την επίσημη είσοδο στην τοπική κυβέρνηση των ακροδεξιών του Vox – όπου μέχρι τώρα μόνον σε κοινοβουλευτικό επίπεδο βοηθούσαν τη διοίκηση της περιφέρειας. Πλέον με την εκμηδένιση στις τωρινές εκλογές των έως χθες συγκυβερνώντων στην περιφέρεια κεντρώων Ciudadanos και τη δεδηλωμένη βούληση της Αγιούσο να συνεργασθεί με την ακροδεξιά, η Μαδρίτη γίνεται η μόνη μεγάλη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, με τη μητροπολιτική περιοχή της, χωρίς προοδευτική κυβέρνηση: από τις 28 ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, οι δεκατέσσερις διοικούνται από κεντροαριστερές παρατάξεις (συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων μητροπόλεων του Βερολίνου, του Παρισιού, της Ρώμης και του Λονδίνου), επτά άλλες πρωτεύουσες έχουν κεντρώες δημαρχιακές αρχές, πέντε άρχονται από τη Δεξιά και δύο από εκλεγμένους ανεξάρτητους υποψηφίους. Και όχι μόνον αυτό. Από σήμερα η περιφέρεια της Μαδρίτης θα συνδιοικείται και από την ακροδεξιά, ανακυκλώνοντας το στερεότυπο ότι η περιοχή της πρωτεύουσας ψηφίζει πάντοτε Δεξιά. Εφεξής, η πόλωση του πολιτικού λόγου και η πολεμική αντιπαράθεση ανάμεσα στη Δεξιά και την κυβέρνηση του Πέδρο Σάντσεθ αναμένεται ακόμη πιο έντονη.

Με πολιορκητικό κριό τη νίκη στην πρωτεύουσα και έχοντας αλώσει την κεντροδεξιά, που παλιότερα εκπροσωπούσαν οι Ciudadanos, ο ηγέτης του δεξιού Λαϊκού Κόμματος (ΡΡ) Πάμπλο Κασάδο ετοιμάζει την αντεπίθεσή του σε όλα τα επίπεδα. Αρκεί ο ηγέτης του ΡΡ, που ήδη έχει ηττηθεί σε δύο εκλογικές αναμετρήσεις, να μην επιτρέψει στην τροπαιοφόρο Αγιούσο να τον υποσκελίσει σε κάποια στροφή στην πορεία μέχρι τις επόμενες εθνικές εκλογές. Ο αντίκτυπος της επιτυχίας και η πολιτική χαρακωμάτων και ευθείας σύγκρουσης με την κυβέρνηση, που εφάρμοσε επιτυχώς και θα συνεχίζει να ασκεί η Αγιούσο και πλέον αναμένεται να ακολουθήσουν και άλλοι δεξιοί περιφερειάρχες, θα οδηγήσουν το PP να σαλπίσει την κατάκτηση της εξουσίας, επιδιώκοντας να καταφέρει να ρίξει την συγκυβέρνηση ακόμη και πριν τη λήξη της θητείας της. Η παράλληλη κατάρρευση των Ciudadanos και η σφοδρή αντίσταση του Vox σε κάθε προοδευτικό μέτρο, που πλήττει την “ισπανικότητα” (hispanidad) αντικατοπτρίζουν μια αναμφισβήτητη μετατόπιση προς τον ακραίο συντηρητισμό της δεξιάς παράταξης.

Η Αγιούσο εκμεταλλεύθηκε στο έπακρο τη διαθετική (affective) τάση του πληθυσμού της Μαδρίτης με το πολωτικό της σύνθημα υπέρ της προάσπισης της “ελευθερίας” των Μαδριλένων, όπερ πρακτικά σημαίνει ελευθερία να βγαίνουν χωρίς περιορισμούς να τρώνε και να πίνουν, να επιλέγουν τον γιατρό και το σχολείο τους, να μην χρειάζεται να δείχνουν ανοχή σε “διαφορετικές” κοινωνικές ομάδες. Η χαλαρή πολιτική της Αγιούσο για τα μέτρα κατά της πανδημίας στη Μαδρίτη, ακόμη και εις βάρος των υγειονομικών επιδόσεων, με μεγαλύτερη ευελιξία στις ώρες λειτουργίας στα μπαρ και τα ξενοδοχεία, έπεισε τους πολίτες ότι η περιφερειάρχης νοιάζεται για την οικονομική ανάκαμψη. Και όλα αυτά, αρτυμένα με ένα λεξιλόγιο και διάθεση σαν του Ντόναλντ Τραμπ, έτσι ώστε να παρακάμπτονται τα ιδιάζοντα προβλήματα και τις πολιτικές αποφάσεις, υποσκέλισαν την ανελέητη πραγματικότητα των έργων και των ημερών της: μόλις ενάμισης νόμος στα δύο χρόνια της προηγούμενης θητείας της, κανένας ψηφισμένος προϋπολογισμός, αφηνιασμένες ιδιωτικοποιήσεις και ακραίες ανισότητες. Γιατί, ενώ η περιφέρεια της Μαδρίτης είναι δεύτερη περιοχή με το υψηλότερο εισόδημα πίσω από τη Χώρα των Βάσκων και σχεδόν κατά 36% υψηλότερα από τον εθνικό μέσο όρο, όμως ένας στους τρεις ανήλικους στην πρωτεύουσα κινδυνεύει από φτώχεια (33,1%).

Η Αγιούσο υπόσχεται να μειώσει τους φόρους και έχει ήδη τους χαμηλότερους φόρους στη χώρα, αλλά συνάμα η περιφέρεια είναι η προτελευταία σε εθνικό επίπεδο στη δαπάνη για την υγεία, με επενδύσεις 1.340 ευρώ ανά κάτοικο, 146 ευρώ λιγότερο από τον εθνικό μέσο όρο, και είναι επίσης η αυτόνομη κοινότητα που επενδύει το λιγότερο στην εκπαίδευση (περίπου χίλια ευρώ λιγότερο από τον εθνικό μέσο όρο, που βρίσκεται στα 5.779 ευρώ ανά μαθητή). Για να μην θυμηθούμε την καταστροφική και ανύπαρκτη διαχείριση της πανδημίας: πέρα από την αδιαφορία για την πρωτοβάθμια μέριμνα, το άχρηστο νοσοκομείο που παραμένει άδειο, κυρίως τους θανάτους 9.470 ηλικιωμένων από τα μέσα Μαρτίου ως το τέλος Απριλίου 2020 στους οίκους ευγηρίας στη Μαδρίτη, με 7.291 από αυτούς να έχουν καταλήξει μέσα σε αυτούς χωρίς καν να λάβουν ιατρική βοήθεια ή να μεταφερθούν σε νοσοκομείο.

Όμως ο λαός της Μαδρίτης δεν συγκινήθηκε από την κατάσταση των υπηρεσιών υγείας, και τα αιτήματα του υγειονομικού προσωπικού, ακόμη και εν μέσω της προεκλογικής περιόδου, αλλά απεναντίας φούσκωσε από υπερηφάνεια ακούγοντας την περιφερειάρχη να συγκρίνει τις τωρινές κάλπες με τον ξεσηκωμό του 1808 των Μαδριλένων ενάντια στα ναπολεόντεια στρατεύματα και τον κατακτητή – που στην τωρινή συγκυρία αντιπροσωπεύει η κυβέρνηση Σάντσεθ.

Και φυσικά, η πόλωση αφαίρεσε από την ημερήσια διάταξη την πανδημία και τον κίνδυνό της. Στους δύο μήνες, το μόνο που κυριάρχησε ήταν το πλαίσιο της “ελευθερίας” που επέβαλε η Αγιούσο, οι ρατσιστικές αφίσσες που κολλούσε το Vox για τα “ασυνόδευτα παιδιά των μεταναστών” και την αμφισβήτηση ακόμη και των απειλών για τη ζωή τους που είχαν δεχθεί ο Πάμπλο Ιγλέσιας και ο υπουργός Εσωτερικών Φερνάνδο Γκράνδε-Μαρλάσκα.

Πλέον η δεξιά, με τη βακτηρία της ακροδεξιάς και την πίεση της ατζέντας της, θα κυβερνήσει τη Μαδρίτη μέχρι το 2023. Η αντιπολίτευση, ιδίως οι Σοσιαλιστές, που το 2019 είχαν αναδειχθεί πρώτο κόμμα στην περιφέρεια, είχαν την ευκαιρία τα δύο προηγούμενα χρόνια να αντιτάξουν μια αξιόπιστη εναλλακτική λύση. Δύο χρόνια που δεν μπόρεσαν να εκμεταλλευτούν και να αξιοποιήσουν, με αποτέλεσμα τώρα να βρεθούν στο περιθώριο των εξελίξεων και να συγκλονίζονται από έναν πραγματικό πολιτικό σεισμό. Το PSOE υπό τον Άνχελ Γαβιλόνδο αποκόμισε τα χειρότερα αποτελέσματα των τελευταίων 30 χρόνων, χάνοντας 13 έδρες και 275.000 ψήφους. Πλήρωσε έτσι την αδυναμία του να αντιπαραβάλει μία ελκυστική πρόταση για την πρωτεύουσα και ταυτόχρονα, επιλέγοντας μία ακραιφνώς κεντρώα πολιτική, να μην πείσει τους ψηφοφόρους ότι υψώνει ένα κρηπίδωμα στον επελαύνοντα νεο-Φρανκισμό, παραχωρώντας το μετερίζι τούτο στους Podemos. Οι Σοσιαλιστές πλήρωσαν ακριβά την αλαζονεία που τους πλημμύρισε μετά την πρόσφατη επιτυχία τους στην Καταλωνία και υποτίμησαν τον αντίκτυπο που είχε η πολιτική και τα μέτρα του Σάντσεθ.

Ιδίως όταν ενόψει της βοήθειας που αναμένεται από το Ταμείο Ανάκαμψης η κυβέρνηση δέχθηκε όλες τις μεταρρυθμίσεις που επέβαλαν οι Βρυξέλλες για να δεχθεί τον πακτωλό των 140 δισ. ευρώ και να αναβάλλει τις πιο “πολεμικές”, αλλά συνάμα βασικές, κυβερνητικές εξαγγελίες της για το εργασιακό, τις συντάξεις, τον κατώτατο μισθό. Μεγάλο ρόλο στην κινητοποίηση της Δεξιάς φαίνεται να έπαιξε και η κυβερνητική ανακοίνωση πως κυρώνει τον όρο των Βρυξελλών να καταργήσει την έκπτωση στον φόρο για τα ζευγάρια που συνυποβάλλουν δήλωση εισοδημάτων στην εφορία. Ένα μέτρο που πλήττει τουλάχιστον 4,5 εκατ. νοικοκυριά στη χώρα, εξ ών 1,4 εκατ. μόνον στη Μαδρίτη.

Το εκλογικό αποτέλεσμα αποτελεί ένα ράπισμα για τους Σοσιαλιστές, οι οποίοι βρέθηκαν πίσω και από το έως σήμερα μικρό κόμμα Más Madrid των αποσχισθέντων από τους Podemos, αλλά ταυτόχρονα και μια προειδοποίηση ότι, υπό νέα ηγεσία ή μία πιο κεντρώα πολιτική εκ μέρους τους, ενδέχεται να βρεθούν με ψαλιδισμένο χώρο τόσο από δεξιά, όσο και από αριστερά.

Κλείνει ο κύκλος της “15ης Μαΐου”;

Εκείνος όμως που βγαίνει βαρύτερα ηττημένος από τις εκλογές είναι ο Πάμπλο Ιγλέσιας. Έχοντας αποτύχει να επιβάλλει μία κοινωνικότερη πολιτική μέσα στην συγκυβέρνηση με τον Πέδρο Σάντσεθ και να αποτρέψει την ακύρωση του κοινωνικού του προγράμματος από τις Βρυξέλλες , απέτυχε σε δεύτερη φάση να συσπειρώσει τη διαιρεμένη μη σοσιαλιστική Αριστερά και να ορθώσει μία πειστική πρόταση απέναντι στην Αγιούσο. Μπορεί οι Unidas Podemos να κέρδισαν σχεδόν δύο ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το 2019, βρέθηκαν ωστόσο ουραγοί, χάνοντας μάλιστα το το προβάδισμα απέναντι στα άλλα κόμματα της αριστερής-κεντροαριστερής παράταξης, ιδίως με το “ατιμωτικό” προσπέρασμά τους από τους “αποστάτες” του Más Madrid.

Η παραίτηση του Ιγλέσιας από κάθε πολιτικό αξίωμα μετά το αποτέλεσμα ακούσθηκε σάμπως ένα θλιβερό σιωπητήριο που κλείνει τον κύκλο που είχε ανοίξει πριν ακριβώς 10 χρόνια στις 15 Μαΐου 2011. Τότε που με τις καταλήψεις στις πλατείες από το κύμα των “Αγανακτισμένων”, αναδείχθηκε ένα καινούργιο πολιτικό υποκείμενο, που γέννησε ελπίδες για μία δραστική παρέμβαση της κοινωνίας των πολιτών στην πολιτική και για συνθήκες “άμεσης δημοκρατίας”, αποτελώντας την καταστατική πράξη για την ίδρυσης των Podemos και στην ανάδειξη του ίδιου του Ιγλέσιας στην ηγεσία τους.

Σε πλήρη αντίθεση με το γιακωβινικό πνεύμα στη λαοθάλασσα των προοδευτικών κινητοποιήσεων του 2011, το σάλπισμα του Ιγλέσιας για να υψωθεί αντίχωμα στη δεξιά-ακροδεξιά επέλαση, δεν είχε την ίδια αποτελεσματικότητα. Η κινητοποίηση που ενθάρρυνε (και όπως αποδεικνύει η αύξηση στα ποσοστά των Más Madrid και Podemos, επιτεύχθηκε) από την προοδευτική προοδευτική παράταξη, προκάλεσε ένα “φαινόμενο πεταλούδας” στις τάξεις των δεξιών, που συνοδεύτηκε από μια ίση ή μεγαλύτερη κινητοποίηση. Τελικά υπερίσχυσε η χωρική και πληθυσμιακή παράμετρος: δεν έχει σημασία η αύξηση της συμμετοχής σε περιοχές της εργατικής τάξης, επειδή ακριβώς η κινητοποίηση έφθασε στο υψηλότερο δυνατό ποσοστό στα παραδοσιακά συντηρητικά προάστια. Ούτε, αναλογικά αυξήθηκε σημαντικά, επειδή τα “ευγενή προάστια”, που κατά κανόνα κινητοποιούνται περισσότερο, το έκαναν με μεγαλύτερο ενθουσιασμό.

Όμως η μεγαλύτερη έκπληξη, που αποδεικνύει την υποχώρηση της επιρροής των Podemos σε εκείνες τις περιοχές και στον κόσμο που συντήρησε το “Κίνημα 15-Μ” είναι το φαινόμενο “μπούμερανγκ”, που είχε η εκστρατεία του Ιγλέσιας για κινητοποίηση άφησε ασυγκίνητο το εκλογικό σώμα στις ιστορικά προοδευτικές νότιες και δορυφορικές πόλεις της περιφέρειας.

Βέβαια, εκείνο που απέδειξαν οι εκλογές αυτές είναι πως τα παραδοσιακά σχήματα και εκλογικά στερεότυπα θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με μεγάλο σκεπτικισμό. Γιατί ναι μεν είναι παραδοσιακό να κερδίζει το ΡΡ με 61% στο αριστοκρατικό προάστιο της Σαλαμάνκα (μεταξύ Πουέρτα ντε Αλκαλά και Κολόν), αλλά όχι και να είναι η δεύτερη δύναμη το Más Madrid (10,5%), ακολουθούμενo από τo Vox, που συγκέντρωσε στην περιοχή αυτή το καλλίτερο ποσοστό του με 10,3%.

Το βέβαιο είναι πως η επικράτηση της Αγιούσο θα περιπλέξει τις πολιτικές εξελίξεις σε εθνικό επίπεδο, αλλά και μακροπρόθεσμα σε ευρωπαϊκή κλίμακα μιας και η περιφερειάρχης και ανερχόμενη αστέρας της Δεξιάς θεωρείται η κατεξοχήν σημαιοφόρος των ιδεών που συγκορμίζουν τον λαϊκισμό του Τραμπ και τη νεοφρανκική, αυταρχική και “machista”, ιδεολογία των χρόνων του 1930

Πηγή: kosmodromio.gr