Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
Η σύληση του τάφου του Προέδρου Παπαδόπουλου θέτει σειρά δύσκολών ερωτημάτων, πρώτο εκ των οποίων το κατά πόσον συνδέεται με το κυπριακό. Με τα ελάχιστα στοιχεία που ήδη γνωρίζουμε, μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε, δεν είναι όμως άχρηστο να τις κάνουμε, διατηρώντας βεβαίως επιφύλαξη για νεώτερα στοιχεία.
Ανοησίες και απιθανότητες
1. ‘Ενας παράφρων μπορεί να υπάρχει. Ομάδα παραφρόνων, με στρατιωτική πειθαρχία, που εκτελούν καλά σχεδιασμένη μακάβρια επιχείρηση, μοιάζει περίπου αδύνατη.
2. Αναφέρθηκε η περίπτωση Ελλήνων ακροδεξιών εθνικιστών, που θέλουν να ΅ηρωοποιήσουν΅ τον Παπαδόπουλου . Μοιάζει αφελής ως υπόθεση, προϊόν ΅μανίας΅ του ΑΚΕΛ να βλέπει τον ελληνικό εθνικισμό ως κύριο εχθρό του. (H ΕΣΣΔ κατέρρευσε γιατί ο Γκορμπατσώφ νόμισε ως κύριο εχθρό τους σκληροπυρηνικούς και όχι τη Δύση. Η Κίνα επεβίωσε γιατί διατήρησε πάντα στον πυρήνα της στρατηγικής της την εικόνα της Δύσης ως εχθρού). Γιατί εθνικιστικοί, ακροδεξιοί κύκλοι να θέλουν την προσβολή του Τάσσου; Πρόκειται άλλωστε για ελάχιστους ανθρώπους στην Κύπρο, υπό ασφυκτική παρακολούθηση, Aν ήταν ένοχοι, θα τους έπιαναν σε πέντε λεπτά. Tα πολιτικά προβλήματα τα δημιουργούν τα ίδια τα κόμματα και οι πολιτικοί στον εαυτό τους και δεν χρησιμεύει σε τίποτα να κατασκευάζουν εχθρούς για να τους τα αποδώσουν. Ειρήσθω εν παρόδω, ο ελληνικός ακροδεξιός εθνικισμός εκ γενετής συνδέεται με ξένες δυτικές υπηρεσίες και ποτέ δεν εξυπηρέτησε ελληνικά εθνικά συμφέροντα. Γιατί τέτοιες υπηρεσίες να θέλουν ηρωοποίηση Παπαδόπουλου;
3. Kλοπή για λύτρα. Να κλέψεις σωρό αρχηγού κράτους, βάζοντας όλες τις υπηρεσίες του και τον πληθυσμό να σε κυνηγάει, δεν φαίνεται πολύ έξυπνη ή ασφαλής ως εγκληματική ενέργεια. «Ακόμα κι αν πρόκειται για ακραία πράξη οργανωμένου εγκλήματος, υπό το πρόσχημα λύτρων, δεν θα μπορούσε να συμβεί χωρίς ένα κλίμα πολιτικών διεργασιών σε υπόγεια αλληλεπίδραση με την εγκληματική δράση», λέει ο Καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιάννης Πανούσης. Πίσω από τα λύτρα, πιστεύει, κρύβεται πολιτική στόχευση.
Οι “συμπτώσεις”
Η κλοπή της σoρού έγινε την παραμονή του ετήσιου μνημοσύνου και μετά τον τερματισμό της αξιολόγησης της Τουρκίας, θα συνέπιπτε μάλιστα κανονικά με αυτή, αν δεν είχε κλείσει το θέμα σε επίπεδο Υπουργών (με την αξιολόγηση συνέπεσε και η κορύφωση οικονομικών πιέσεων κατά της Ελλάδας, ένα είδος «Ιμίων της οικονομίας»). Η κλοπή έγινε στην αρχή μιας περιόδου λίγων μηνών, στη διάρκεια των οποίων θα κριθεί η ύπαρξη κυπριακού κράτους, η μορφή «λύσης» και οι προοπτικές της τουρκικής ένταξης στην ΕΕ. Για να αποδεχθούμε ερμηνείες του κοινού ποινικού δικαίου θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι όλα αυτά τα γεγονότα απλώς συμπίπτουν με την κλοπή του λειψάνου, που είναι επίσης τελείως άσχετη με τον ρόλο που έπαιξε και τον ισχυρό συμβολισμό που εκπέμπει και σήμερα ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος, του ‘Όχι στο σχέδιο Ανάν και τα σχέδια των Μπους, Μπλερ και ΣΙΑ. Σας φαίνεται πολύ πιθανή η συρροή τόσων ΅συμπτώσεων΅; (Nα σημειώσουμε επίσης την εμφάνιση, κοντά στο Προεδρικό Μέγαρο, συνθημάτων “η Κύπρος είναι τουρκική”, γραμμένων σε τουρκική γραφή που δεν συνηθίζουν οι Τουρκοκύπριοι…)
Μια “μαφιόζικου” τύπου προειδοποίηση (ποιόν ωφελεί το έγκλημα)
Αν αποκλείσουμε τους τρελλούς και τους εγκληματίες ποινικού δικαίου, γυρνάμε στην πολιτική. Ποιόν ωφελεί το έγκλημα; Τι μήνυμα στέλνει στην πολιτική ελίτ
και την κοινή γνώμη η απαγωγή της σoρού, παραμονές ολοκλήρωσης των συνομιλιών Χριστόφια-Talat και εν όψει εμφάνισης νέου σχεδίου που, όλες οι δημοσκοπήσεις, δείχνουν ότι δεν είναι δημοφιλές.
Αν είσαστε πολιτικός στην Κύπρο και ενδεχομένως θέλατε να πείτε ¨Όχι, δεν θα σκεφτείτε τις συνέπειες που μπορεί να έχει αυτό το ¨Όχι σε σας και την οικογένειά σας; Δεν θα “διαβάζατε” στην απαγωγή το μήνυμα: “θα κυνηγήσουμε μέχρι τον τάφο κι ακόμα πιο πέρα όποιον μας φέρει εμπόδια, όποιον πει ‘Όχι, όποιον μας κοροϊδέψει». Η προειδοποίηση απευθύνεται καταρχήν στον ίδιο τον κ. Χριστόφια, στην περίπτωση που διστάσει να “τελειώσει” τη δουλειά, επιλέγοντας να μην συνυπογράψει ένα αντιδημοφιλές, μη βιώσιμο σχέδιο. Εκτός του κ. Χριστόφια, το ΅μήνυμα΅ απευθύνεται στα παιδιά του τέως Προέδρου και δύο-τρεις ακόμα πολιτικούς που σκέφτονται ενδεχομένως να επαναλάβουν αυτό που έκανε ο Τάσσος το 2004. Είναι σαν κάποιος να τους λέει: “Ξανασκεφτείτε το, ξανασκεφτείτε με ποιες δυνάμεις τα βάζετε”.
Το μήνυμα απευθύνεται ευρύτερα στο σύνολο της ελληνικής πολιτικής τάξης και τον κυπριακό λαό, επιχειρώντας να “ξυπνήσει” ισχυρά ρεύματα φόβου και υποτέλειας που διατρέχουν το συλλογικό ασυνείδητο. «Σταματήστε να κάνετε τον ξύπνιο. Αρκετά μας πρήξατε το 2004 και μας καθυστερήσατε έξη χρόνια. Θυμηθείτε τι σας έχουμε κάνει στο παρελθόν, δείτε τι μπορούμε να κάνουμε στο ίδιο σας το νησί, κάτω από τη μύτη της αστυνομίας σας, στον ίδιο σας τον Πρόεδρο, σύμβολο της αντίστασης και της δύναμής σας. Μη διανοηθείτε να επαναλάβετε τα ίδια. Υπογράψτε να τελειώνουμε. Το ξέρετε, όλη η ιστορία σας το μαθαίνει, μπορεί να αργήσουμε, θα βρούμε όμως τον τρόπο να νικήσουμε. ‘Η μήπως θα σας σώσει μια μπατιρισμένη Ελλάδα;».
Βεβαίως, η τακτική αυτή είναι “δίκοπο μαχαίρι”, μπορεί να οδηγήσει στο αντίθετο αποτέλεσμα. Αλλά αυτό δεν εμποδίζει να τη δοκιμάσουν όσοι τη χρειάζονται. Στο κάτω-κάτω, εμπειρία δύο αιώνων ξένων επεμβάσεων στον ελληνικό χώρο δείχνει να επιβεβαιώνει την μακροχρόνια αποτελεσματικότητα τέτοιων μεθόδων, ιδίως στο επίπεδο των ΅ελίτ΅. Αν αυτή η υπόθεση εργασίας είναι σωστή, τότε βρισκόμαστε στην αρχή, τις πρώτες δοκιμές μιας μελετημένης καμπάνιας ψυχολογικού πολέμου διεθνών δυνάμεων εναντίον του κυπριακού λαού και της τωρινής ή δυνάμει ηγεσίας του.
Ο αναγνώστης μπορεί να μας αντιτάξει τρία ερωτήματα-αντιρρήσεις: Γίνονται τέτοια πράγματα; Υπάρχει τόσο σοβαρό διακύβευμα; Δεν υπάρχουν πιο αθώες, πολιτικές μέθοδοι για τις επιδιώξεις αυτές; Για το πρώτο από τα ερωτήματα αυτά παραπέμπουμε στο σύνολο της νεώτερης ελληνικής ιστορίας. Αποτελεί, σε πολύ μεγάλο βαθμό, μια απίστευτη ιστορία συνωμοσιών, πραξικοπημάτων, δολοφονιών, εξαγορών με μία κεντρική επιδίωξη: τον έλεγχο του άφθαστης στρατηγικής αξίας ελληνικού χώρου. Τα άλλα δύο ερωτήματα είναι πιο ενδιαφέροντα.
Το διακύβευμα: Τουρκία, Κύπρος, Ευρώπη.
Η τουρκική ένταξη στην ΕΕ παίζει κεντρικό ρόλο στην ευρωπαϊκή, μεσανατολική, αν όχι και ρωσική πολιτική ΗΠΑ και Βρετανίας. Οριστικοποιεί τη μετατροπή της ‘Ενωσης σε υποτελή των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ ζώνη ελεύθερων ανταλλαγών, υποχείριο των ΅αγορών΅, πολιτικά μη ενοποιήσιμη, στρατηγικά μη χειραφετήσιμη. Μπορεί να φαίνεται δύσκολα πραγματοποιήσιμη, όσο όμως δεν συναντά ανυπέρβλητα εμπόδια, παραμένει κεντρική διεθνής πολιτική ΗΠΑ-Βρετανίας παράγοντας αποτελέσματα.
Το κυπριακό, η στρατιωτική κατοχή κράτους-μέλους της ΕΕ συνιστά ακραίο παραλογισμό και το κυριότερο εμπόδιο στην τουρκική ένταξη, αλλά και τις ομαλές σχέσεις Δύσης-Τουρκίας. ‘Οσο παραμένει άλυτο θα αποτελεί τεράστια νάρκη στον δρόμο της Τουρκίας. Αν λυθεί με λύση τύπου Ανάν, αφαιρώντας από τη συντριπτική πλειοψηφία των Κυπρίων το δικαίωμα να ασκούν εξουσία στο νησί, δηλαδή το κράτος τους, όπως προέβλεπε αυτό το σχέδιο και όπου οδηγούν, δυστυχώς, οι προτάσεις Χριστόφια στις διαπραγματεύσεις, τότε η Τουρκία θα μπει από τώρα στην ΕΕ, η Κύπρος, το πιο στρατηγικό ίσως σημείο της υφηλίου, με τεράστιο πιθανώς οικονομικό ενδιαφέρον, θα ξαναπεράσει στον έλεγχο των αποικιοκρατικών δυνάμεων και η Ελλάδα θα γίνει προτεκτοράτο.
Σας φαίνονται απίθανα αυτά; Κατανοητό, για δείτε το όμως καλύτερα. Η Τουρκία θα μπει από τώρα στην ΕΕ, πρώτον γιατί θα αποκτήσει βαρύνουσα επιρροή στην ψήφο της Λευκωσίας στα ευρωπαϊκά όργανα δια του προωθούμενου σχεδίου λύσης, δεύτερον γιατί αν θελήσει κάποιος να μπλοκάρει στο μέλλον την πλήρη ένταξή της, θα διακινδυνεύσει μια Βοσνία στο νησί. Τη δυνατότητα τέτοιας κρίσης εμπεριέχει η σκόπιμη ασάφεια και το αδόκιμο των συζητούμενων ρυθμίσεων κυριαρχίας (εκ περιτροπής προεδρία, σταθμισμένη ψήφος, δύο κράτη σε συσκευασία ενός με δύο αστυνομίες και άρα δύο ντε φάκτο κυριαρχίες, κατάργηση δικαιώματος και μέσου αυτοάμυνας του κράτους). Με άλλα λόγια, οι Ελληνοκύπριοι, συντριπτική πλειοψηφία του κυπριακού λαού, 82%) θα καταστούν όμηροι της καλής θέλησης Λονδίνου, ¨Αγκυρας και Ουάσιγκτον, η πρώτη αποικία παγκοσμίως που θα παραιτηθεί οικειοθελώς και από τον τύπο της ανεξαρτησίας που απέκτησε με την επανάσταση του 1955-59.
Καμία ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να αδιαφορήσει για την ασφάλεια ενός εκατομμυρίου Ελλήνων. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα είναι ελεύθερη, αν περάσει τέτοιο σχέδιο, όχι να κάνει πολιτική με τη Ρωσία, αλλά ούτε να ασκήσει καλά καλά την κυριαρχία της σε Αιγαίο και Θράκη. Αντί να επιλύσουμε τα ελληνοτουρκικά, θα κάνουμε πιθανότερη μια γενική, υπό πολύ δυσμενέστερους όρους σύρραξη με την Τουρκία.
Για τις διεθνείς δυνάμεις που εδώ και αιώνες θεωρούν την Ανατολική Μεσόγειο δική τους θάλασσα, το στρατηγικό διακύβευμα είναι κολοσσιαίο. Με παρόμοια λύση του κυπριακού, ΗΠΑ και Βρετανία πετυχαίνουν με έναν σμπάρο πολλά τρυγόνια, επανακτώντας την αποικία τους, που ποτέ δεν αποδέχθηκαν την έστω και κολοβωμένη ανεξαρτησία της, εμπεδώνοντας τον έλεγχο επί του ελληνικού χώρου, που θεωρείται πάντα υποψήφιος «απιστίας» με τους Ρώσους, οριστικοποιώντας τον ατλαντικό έλεγχο της ΕΕ και «δένοντας» την Τουρκία στο δυτικό άρμα.
Βεβαίως, Ουάσιγκτον και Λονδίνο, αληθινοί και διαχρονικοί σκηνοθέτες του κυπριακού είναι ορθολογικοί παίκτες. Δεν θα το αποτολμούσαν, θα επεδίωκαν να ικανοποιηθούν με λιγότερα αν έβλεπαν ότι δεν γίνεται, ή ότι το κόστος από την επιδίωξη μπορεί να γίνει δυσανάλογο. Αλλά δεν το βλέπουν και δεν το είδαν επί αιώνες. Δεν διαπιστώνουν σοβαρή αντίσταση από την ελλαδική και κυπριακή ελίτ που θα αύξανε υπέρμετρα το κόστος για τους ίδιους παρόμοιων επιδιώξεων. Ούτε η πολιτική, ούτε η οικονομική ελίτ των δύο κρατών επιθυμεί να τα βάλει μαζί τους, ακόμα και για ζητήματα που αφορούν τον πυρήνα εθνικής και κρατικής κυριαρχίας. Το τελικό αποτέλεσμα θα είναι, βεβαίως, όχι η βελτίωση των σχέσεων με τους «συμμάχους», αλλά η πιθανότητα μείζονος κρίσεως. Γιατί, όπως εύστοχα παρατήρησε ο σημερινός αρχηγός της ΝΔ το 2004, μόνο όποιος μπορεί να πει όχι, μπορεί να πει και ναι.
Δεν επαρκούν τα πολιτικά μέσα;
Θα μπορούσαν να περιορισθούν σε κλασικές προσπάθειες άσκησης πολιτικής επιρροής και αυτό έκαναν μέχρι τώρα, ιδίως ευνοώντας παντοιοτρόπως την εκλογική ήττα του Παπαδόπουλου το 2008 και ανεχόμενοι, κατά τρόπο πολύ ασυνήθιστο για την πάγια πολιτική τους, την ανάδειξη στην εξουσία ενός ΚΚ. Η επιδίωξή τους είναι η επανάληψη στην Κύπρο του σεναρίου της Ελλάδας του 1944-45, τηρουμένων των αναλογιών. (Συνήθως αντιμετωπίζουμε τη δεκαετία του 1940 από τη σκοπιά της εσωτερικής σύγκρουσης, στην πραγματικότητα όμως πρέπει να θεωρείται απαύγασμα της βρετανικής στρατηγικής, ένας από τους συγκλονιστικότερους θριάμβους του Ουίνστον Τσώρτσιλ και της Βρετανικής Αυτοκρατορίας στην ιστορία της. Οι Βρετανοί έπρεπε να ανακτήσουν μια χώρα που ελεγχόταν κατά 90% από ένα ΚΚΕ με πλειοψηφική πολιτική επιρροή, μεγάλο, εμπειροπόλεμο στρατό και τις δάφνες της αντίστασης . Κατάφεραν αυτό που δεν θα μπορούσε ούτε στο όνειρό του να κάνει ο στρατός τους, βάζοντας τους αντιπάλους τους να δράσουν υπέρ τους! Τύφλα νάχουν Μακιαβέλι και Ταλλεϋράνδος)
Όπως είπαμε ΗΠΑ και Βρετανία διαθέτουν ικανοποιητική επιρροή στην ελλαδική και κυπριακή “ελίτ”. Δεν υπάρχει λόγος να προσφύγουν σε άλλες, πιο ΅περίεργες΅ μεθόδους. Το πρόβλημα που ανέκυψε όμως είναι ότι σειρά δημοσκοπήσεων επί πολλούς μήνες δείχνει ότι οι Ελληνοκύπριοι απορρίπτουν το σχέδιο και τις προτάσεις των δικών τους ηγετών, καθιστώντας μια έγκριση σε δημοψήφισμα αμφίβολη, με τις σημερινές συνθήκες. Αυτό θα αυξήσει και τους δισταγμούς Χριστόφια που δεν θέλει να πάει σε δημοψήφισμα και να χάσει.
Πρέπει επομένως να συμβούν, ει δυνατόν, γεγονότα, που να αλλάξουν το σημερινό κλίμα, να περιορίσουν τις αντιρρήσεις, να δημιουργήσουν σύγχυση ως προς το διακύβευμα. Αντί οι Κύπριοι να συζητάνε για τις συγκεκριμένες ρυθμίσεις του μέλλοντός τους (εκ περιτροπής προεδρία, σταθμισμένη ψήφο, πώς θα λειτουργεί αυτό το μόρφωμα και δεν θα καταρρεύσει όπως οι συμφωνίες του 1960) να συζητάνε ποιος πήρε τη σωρό του Παπαδόπουλου, αν κάνει καλό ο εθνικισμός, ίσως αύριο ποιος έβαλε βόμβα ή έκανε απόπειρα, οτιδήποτε άλλο πέραν του συγκεκριμένου διλήμματος ενώπιόν τους. Για να μην επαναληφθούν τα καλά του 2004, όταν ανετράπη ολόκληρος ο σχεδιασμός, ο κυπριακός λαός πρέπει να πάει σε δημοψήφισμα φοβισμένος, εγκλωβισμένος, εκβιασμένος, διεθνώς απομονωμένος και εσωτερικά διχασμένος. Ανεξάρτητα λοιπόν από τι έγινε με τη σωρό, στρατηγικοί αναλυτές δεν αποκλείουν να δούμε σημεία και τέρατα στο αμέσως προσεχές μέλλον στο νησί.
Συμπέρασμα
Η άμυνα απέναντι σε παρόμοιες απειλές περιλαμβάνει βεβαίως ένα επιχειρησιακό σκέλος, κυρίως όμως είναι πολιτική. Με δεδομένο το εύρος των δυνάμεων που απειλούν την εθνική ανεξαρτησία και κυριαρχία της Ελλάδας και της Κύπρου, θα χρειαζόταν εδώ και καιρό η συγκρότηση εθνικού μετώπου. Ορθώς ο Πρόεδρος της Κύπρου ζητάει λαϊκή και πολιτική συσπείρωση. Αλλά τέτοιο μέτωπο μπορεί και πρέπει να συγκροτηθεί μόνο στη βάση της υπεράσπισης του πυρήνα της κρατικής κυριαρχίας Κύπρου και Ελλάδας. Δεν είναι δυνατόν εν ονόματι της προστασίας μιας μειονότητος, της ανάγκης σύντομης επίλυσης του κυπριακού και των ελληνοτουρκικών, της ανάγκης να αποφευχθεί μια διχοτόμηση, που εμπεριέχεται άλλωστε στις σημερινές ελληνικές προτάσεις, να καταλύεται το κυπριακό κράτος. Οι πολιτικές αυτές, ειρήσθω εν παρόδω, δεν θα φτιάξουν, θα καταστρέψουν στο τέλος τις σχέσεις και με την Τουρκία και με τους “συμμάχους”.
Η “κόκκινη γραμμή” που ξεχωρίζει μια κακή συμφωνία από μια εθνική καταστροφή είναι η διατήρηση των Ελληνοκυπρίων, εκεί τουλάχιστο που ζουν, υπό την προστασία κανονικού, συντεταγμένου, διεθνώς αναγνωρισμένου κράτους, με κανόνα πλειοψηφίας, δικαίωμα αυτοάμυνας και στρατό, χωρίς επεμβατικά δικαιώματα τρίτων. Όπως είχε πει ο Ανδρέας Παπανδρέου, “αν χαθεί η Κύπρος, θα χαθεί και η Ελλάδα”.
Αυτά θα μπορούσαν εν τέλει και να εξηγηθούν στους δυτικούς συμμάχους, γιατί η ιστορία με την τουρκική ένταξη κινδυνεύει να γίνει το πολιτικο – διπλωματικό ισοδύναμο του παραλογισμού στο Ιράκ. Αλλά κανείς δεν θα πάρει στα σοβαρά ηγεσίες κρατών που δεν παίρνουν στα σοβαρά οι ίδιες τον εαυτό τους, τα κράτη τους, την κυριαρχία τους.
Το άρθρο αυτό θα δημοσιευτεί στο περιοδικό “Επίκαιρα” την Παρασκευή 18.12.2009