Το φάντασμα της χρεωκοπίας

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

«Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω». Σε παράσταση του κλασικού έργου του Ντάριο Φο κινδυνεύει να μετατραπεί η Ελλάδα τις επόμενες βδομάδες, με τις κοινωνικές της ομάδες να αγωνίζονται να ρίξουν, η μία στην άλλη, το κόστος του «μάρμαρου», που καλείται να πληρώσει η χώρα.

Στεναγμό ανακούφισης έβγαλαν οι εγχώριοι «έχοντες και κατέχοντες» συνειδητοποιώντας ότι οι Ευρωπαίοι οδεύουν, με κάποιο τρόπο, προς τη «διάσωση» της Ελλάδας, με όρο επιβολή σκληρότατης λιτότητας, κυρίως στα «συνήθη υποζύγια» (εργαζόμενους, συνταξιούχους, ανέργους). Την πείνα τους καλείται τώρα να … οργανώσει η σοσιαλιστική κυβέρνηση Παπανδρέου, μαζί και την κατεδάφιση έστω και αυτού του τελείως υποτυπώδους ελληνικού κοινωνικού κράτους. Βάναυσα πληγείσα από τη διαρκή διεύρυνση των ανισοτήτων τις δύο τελευταίες δεκαετίες, η κοινωνική συνοχή της χώρας κινδυνεύει να πληγεί ακόμα περισσότερο και να δημιουργηθούν παράλληλα οι προϋποθέσεις για νέες, πιο άγριες εξεγέρσεις.

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Επίκαιρα”, 4.2.2010

Η Ελλάδα εκτιμάται ότι μπορεί να χρησιμεύσει ως πανευρωπαϊκής σημασίας υπόδειγμα και ασφαλώς το να «πειθαρχηθεί» ο ελληνικός λαός, με άπειρα ελαττώματα μεν, αλλά και σπάνιο στην Ευρώπη πνεύμα εξέγερσης και ανεξαρτησίας, έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από το να πειθαρχήσουν οι …καλύτερα μαθημένοι Ούγγροι ή Λιθουανοί. Γιατί τώρα έρχεται το νέο, δεύτερο κύμα της κρίσης και μαζί το ερώτημα: ποιος θα πληρώσει ένα συσσωρευμένο παγκόσμιο χρέος δεκαετιών, ποιος θα πληρώσει τα λεφτά που ξοδεύτηκαν πρόπερσι για τη σωτηρία των τραπεζών και των κεφαλαιούχων διεθνώς; Προφανώς, κανένας από τους «γκάγκστερ» του διεθνούς τραπεζικού συστήματος (γιατί περί γκάγκστερ πρόκειται), όπως η Σίτι Μπανκ ή η Γκόλντμαν Σακς δεν επιθυμεί να πληρώσει!

Πίσω από το ερώτημα ποιος πληρώνει, υπάρχει και το ερώτημα «ποιος κάνει κουμάντο;». Τελειώσανε οι σαχλοσυζητήσεις περί «δημοκρατικού ελλείμματος» (όπως ονομάζουν τον αντιδημοκρατικό χαρακτήρα λήψης αποφάσεων) της ΕΕ – τώρα πρέπει να αποφασίσουμε αν θα επιτρέψουμε στην ‘Ενωση να οργανώνει θεσμικά, όπως είναι φτιαγμένη να κάνει, την εξουσία του χρηματιστικού κεφαλαίου επί των ευρωπαϊκών λαών, κοινωνιών και «κοινοβουλίων» με όλο και πιο διακοσμητικό ρόλο. Γι’ αυτό η απάντηση που θα δοθεί στην Ελλάδα θα παίξει μεγάλο ρόλο στο σύνολο της ευρωπαϊκής κατεύθυνσης.

‘Οσο για τους εγχώριους … «έχοντες και κατέχοντες» δεν θέλουν τη χρεωκοπία της χώρας, που θα έχει και γι’ αυτούς συνέπειες, δεν έχουν όμως καμία διάθεση να βάλουν το χέρι στην τσέπη. Η Αθήνα έχει περισσότερα Χάμερ από ότι η Βυρητός θωρακισμένα, κάθε Σαββατόβραδο προκαλείται συμφόρηση στο Κολωνάκι από τον στόλο των γιγαντιαίων τζιπ «αισθητικής και στυλ νεκροφόρας» που «αγκομαχάνε» στα στενά του (τα θηριώδη τζιπ είναι από τα κύρια, βασικότερα και ενδεικτικότερα σύμβολα-μέσα που χρησιμοποιεί η τάξη των διεφθαρμένων νεοπλούτων μας, για να κρύψει την πολύ πρόσφατη αγροτική της καταγωγή!). Πολλά «παιδιά του Πολυτεχνείου» διαθέτουν τώρα βίλες με κάγκελα που δεν μπορεί να ρίξει κανένα άρμα μάχης, όπως είπε μια μέρα ο Χάρυ Κλυνν. Αλλά, όλα κι όλα, αν διαβάσει κανείς τις φορολογικές και δηλώσεις πόθεν έσχες αυτών των προσώπων, που παριστάνουν την ελίτ μιας χώρας στην χρεωκοπία της οποίας συνέβαλαν όσο κανείς άλλος, τούρχεται να βάλει τα κλάματα. Τόση φτώχεια, τόση ανέχεια! Σε ποιό άλλο μέρος της υφηλίου είναι άραγε τόσο φτωχοί και έχουν παντελώς απαλλαγεί φορολογίας και οποιασδήποτε κοινωνικής υποχρέωσης οι πλούσιοι;

Ακριβώς αυτό μπορεί να οδηγήσει τελικά σε μεγάλες δυσκολίες και την «επιχείρηση λιτότητα». Με ποιο ηθικό βάρος και πειστικότητα θα την επιβάλλει μια κατά τεκμήριο και ανίκανη και διεφθαρμένη πολιτική τάξη; Για να γίνει δεκτή μια τέτοια προσπάθεια, η κοινωνία δεν πρέπει μόνο να πεισθεί ότι είναι αναγκαία. Πρέπει επίσης να πεισθεί ότι είναι δίκαιη. Δεν γίνεται να πέφτει το βάρος στον φουκαρά των 1000 και 1500 ευρώ, την ίδια ώρα που επιδεικνύουν προκλητικά και ασύστολα τον πλούτο και την αναισθησία τους, γιατροί, δικηγόροι, ελεύθεροι επαγγελματίες εργολάβοι. Δεν μπορεί να λένε αξιωματικοί ότι είναι σκληρή η ζωή τους και πρέπει να παίρνουν σύνταξη στα 45 – τι να πει ο μπετατζής δηλαδή, έχουμε τρελλαθεί όλοι σε αυτή τη χώρα; Πως θα γίνει δεκτή η λιτότητα για τους εργαζόμενους όταν, προτού ακόμα παρθούν τα μέτρα, αρχίζουν να διαρρέουν από τα Υπουργεία λόγοι εξαιρέσεων π.χ. της συγκεντρωτικής φορολόγησης εισοδήματος για τους δικαστικούς και άλλες προνομιούχες κατηγορίες;

Τι μπορεί να γίνει

Δεν υπάρχουν σοβαρές πολιτικές δυνάμεις στη χώρα που να το προτείνουν, ούτε κοινωνική υποστήριξη στην ιδέα μιας εξόδου από το ευρώ ή μιας «χρεωκοπίας», μιας άρνησης πληρωμών. Οι δύο αυτές «λύσεις» είναι οι πιο ακραίες, «ριζοσπαστικές», αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι συνιστούν λύσεις για μια μοντέρνα χώρα, τόσο ενσωματωμένη στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, με τόσο χαμηλό επίπεδο παιδείας, τεχνολογίας, παραγωγής (και που, επιπλέον, αντιμετωπίζει πρόβλημα εξωτερικής ασφάλειας και απειλής).

Αν αποκλείσουμε αυτές τις λύσεις τι μπορεί να γίνει; Μια προσπάθεια αποφυγής του χειρότερου θα έπρεπε να περιλάβει δύο άξονες πολιτικής παρέμβασης στο εσωτερικό και δύο διεθνώς:

1. μια προσπάθεια να χτυπηθεί άγρια ο, ως επί το πλείστον, παρασιτικός, συχνά μάλιστα προϊόν διαπλοκής και διαφθοράς, πλούτος των μεσαίων και υψηλών στρωμάτων (συντριπτική φορολόγηση ακίνητης περιουσίας, πολυτελών αυτοκινήτων, πολυτελώς διαβιούντων), ανόρθωση ΕΣΥ-παιδείας, επαναδημιουργία συνεταιριστικού κινήματος αγροτών και καταναλωτών, με δική του τράπεζα.

Το πρόβλημα είναι ότι δεν μοιάζει να υπάρχει το όραμα και η πολιτική δύναμη που να κινητοποιήσει κοινωνικές δυνάμεις στην κατεύθυνση αυτή

2. προσπάθεια παραγωγικής αναδιάταξης, με κέντρο έναν πυρήνα κρατικών επιχειρήσεων και τραπεζών (Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, Εθνική, Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, ΟΤΕ, ΔΕΗ). Συνταγή καταστροφής συνιστά αντίθετα οποιαδήποτε περαιτέρω αποκρατικοποίηση/ιδιωτικοποίηση, εκτός από ειδικές περιπτώσεις και με συγκεκριμένους όρους. Γιατί, εδώ που τα λέμε, πέραν της γενικής συζήτησης για την εκποίηση του εθνικού πλούτου, διερωτάται κανείς και για τους συγκεκριμένους όρους αυτής της πολιτικής. Πως είναι δυνατόν να παίρνουν π.χ. οι Γερμανοί τις ελληνικές τηλεπικοινωνίες και οι Κινέζοι τα λιμάνια, χωρίς να εξασφαλίζεται τουλάχιστο η στήριξη του Βερολίνου και του Πεκίνου στα ελληνικά δημοσιονομικά ή στην εξωτερική πολιτιλκή αν χρειάζεται. Μόνο για τους λογαριασμούς τους στις οφσόρ ενδιαφέρονται οι πολιτικοί μας;

Αλλά κι εδώ πάσχουμε, αν κρίνουμε από τη σχεδόν ανυπαρξία σοβαρής συζήτησης και ιδεών παραγωγικής ανασυγκρότησης. Η χώρα έχει μάθει επί πολλές δεκαετίες στο κλεψιμέικο, όχι στην επένδυση. Στενάζουν τα πανεπιστήμια από την αντιγραφή και είναι χιλιάδες που βγάζουν ένα ικανοποιητικό εισόδημα γράφοντας εργασίες σε φοιτητές πανεπιστημίων, γράφοντας ψεύτικα διδακτορικά κ.ο.κ. Μετά βγαίνουν οι στρατιές των αμαθών και ημιμαθών και παριστάνουν τους επιστήμονες με ότι αυτό συνεπάγεται για την κοινωνία.

«Γεωπολιτική» και «γεωοικονομία» – οι ολέθριες συνέπειες της ατλαντικής «μονοκαλλιέργειας»

Η οικονομική και η εξωτερική πολιτική είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Τέσσερις σχεδόν μήνες μετά την εκλογή της νέας κυβέρνησης, παραμένουν «παγωμένες» οι σχέσεις της Αθήνας με το Παρίσι, με το Βερολίνο, με τη Μόσχα, με τα δυνατά δηλαδή σημεία είτε στρατηγικής, είτε οικονομικής στήριξης της Ελλάδας, τους φυσικούς συμμάχους της στην Ευρώπη. Ο κ. Παπανδρέου δεν έχει δει ακόμα Μέρκελ, Πούτιν, Σαρκοζί και Κινέζους, έχει δει όμως δύο φορές τον Γκόρντον Μπράουν, τουλάχιστο δύο τους ανθρώπους της Γκόλντμαν Σακς και μία τον Ταγίπ Ερντογάν! Αλλά είναι ακριβώς οι συνομιλητές του Πρωθυπουργού, όσο κι αν φαίνεται απίστευτο, είναι οι Βρετανοί κυβερνητικοί και εκδότες και οι αμερικανοεβραϊκές τράπεζες και οίκοι αξιολόγησης, που χτυπάνε σα χταπόδι την Ελλάδα! Τι νόημα έχει μια τέτοια εξωτερική πολιτική; Γιατί η Αθήνα υποστηρίζει πάση δυνάμει την κεντρική επιδίωξη των ΗΠΑ στην περιοχή, τη διεύρυνση της ΕΕ στα Βαλκάνια και την Τουρκία, αν εισπράττει ως αντάλλαγμα κάθε είδους σφαλιάρες από την Ουάσιγκτον;

Διπλωματικοί παρατηρητές υποστηρίζουν ότι η στάση αυτή, όπως και το ουσιαστικό «πάγωμα» των σχεδίων ελληνορωσικών αγωγών, τους οποίους υποστηρίζει διακριτικά το Βερολίνο, ευθύνονται, τουλάχιστον μερικώς, και για το μπαράζ εχθρικών για τη χώρα μας δηλώσεων Γερμανών ιθυνόντων τους τελευταίους μήνες.

Ευρώ και πολιτική

Η ελληνική κρίση δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, αντανακλά τη συστημική κρίση της ευρωζώνης. Ο «συνταγματικός μονεταρισμός» της συνθήκης του Μάαστριχτ συνιστά εγγύηση των κερδών του χρηματιστικού κεφαλαίου, ανεξαρτήτως οικονομικών ή κοινωνικών επιδόσεων. «Παράδοξο νόμισμα» το ευρώ δεν οδηγεί στη συνοχή, αλλά στην αποσύνθεση της Ευρώπης. Συνιστά προνομιακό εργαλείο κατεδάφισης του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους, της μεγαλύτερης ίσως κατάκτησης του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Αφαιρώντας τη νομισματική πολιτική από τη δικαιοδοσία των κρατών, για να την αποδώσει όχι σε κάποια ομοσπονδία αλλά στους εκπροσώπους του χρηματιστικού κεφαλαίου (την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα), καθιστώντας αδύνατες μια σειρά από άλλες δημόσιες παρεμβάσεις στην οικονομία, η συνθήκη του Μάαστριχτ και όσες την συμπλήρωσαν, είναι και ένα μεγάλο βήμα προς τον ολοκληρωτισμό, προς μια παγκόσμια δικτατορία των Τραπεζών, του Κεφαλαίου. Αυτό μπορούσε να κρυφτεί στις εποχές της μεγάλης οικονομικής ανόδου, δεν μπορεί να κρυφτεί σε εποχές κρίσης και κατάρρευσης του συστήματος.

Δεν μπορεί να λύσει αυτό το πρόβλημα η Ελλάδα, είναι όμως ακατανόητο γιατί δεν έχει φωνή, γιατί περιορίζεται να εκλιπαρεί και όχι να επισημαίνει τουλάχιστο κριτικά μια πραγματικότητα που αφορά εκατοντάδες εκατομμύρια Ευρωπαίους, το ίδιο το μέλλον της Ευρώπης, φτιάχνοντας έτσι και πολιτικές συμμαχίες. Που είναι η Σοσιαλιστική Διεθνής, της οποίας προεδρεύει μάλιστα ο ‘Ελληνας Πρωθυπουργός, που είναι το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, που είναι και οι κάπως εθνικές δυνάμεις της ευρωπαϊκής δεξιάς, όπως οι Γκωλικοί; Γιατί κυριαρχεί και στο δημόσιο λόγο η ευρωατλαντική ολιγαρχία;

Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα έχει υποστεί μια τεράστια ηθική βλάβη, εξαιτίας των πολιτικο-οικονομικών πεπραγμένων της, της πρωτοφανούς αναξιοπιστίας και της διαφθοράς της. Στους τομείς αυτούς πρέπει να είναι εξαιρετικά αυστηρή με τον εαυτό της και να δεχθεί οποιαδήποτε μορφή διεθνούς ελέγχου. Καλό θα της κάνει άλλωστε. Από την άλλη μεριά όμως, είναι προφανές ότι εδώ βλέπουμε το κραυγαλέο έλλειμμα αξιοπιστίας ενός συστήματος ευρωπαϊκής ενοποίησης του οποίου, κύρια, «συνταγματική» αρχή είναι η εγγύηση των κερδών του χρηματιστικού κεφαλαίου (νομισματική σταθερότητα και αντιπληθωριστική δράση) και το οποίο λέει ότι θέλει να «ενοποιήσει» την Ευρώπη, εξοστρακίζοντας την αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών της!!! Μπορεί να έχουμε φταίξει, και ασφαλώς έχουμε φταίξει, και πολύ, οι ‘Ελληνες, συνιστά όμως σοβαρή μέθοδο αντιμετώπισης του προβλήματος η καταστροφή μιας χώρας-μέλους της ΕΕ προς… παραδειγματισμό; Δεν γνώριζε η Κομισιόν και οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες τι γινόταν στην Ελλάδα, γιατί ανέχθηκαν και αυτές τη διαφθορά και την παραποίηση στοιχείων; Δεν κέρδιζαν, με την ανοχή αυτή, τον έλεγχο της ελληνικής αγοράς, αν όχι και της ελληνικής πολιτικής; Η Ζίμενς δωροδοκούσε τα δύο κόμματα εξουσίας, δεν δωροδοκούσαν ‘Ελληνες τη Ζίμενς!

Η λεγόμενη Σοσιαλιστική Διεθνής (όπως και το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, ακόμα και όσοι της ευρωπαϊκής Δεξιάς καταλαβαίνουν, γιατί όχι), θάπρεπε νάχουν θέσει εδώ και καιρό αυτά τα ζητήματα και πάντως, οπωσδήποτε μετά το 2005, όταν οι Γάλλοι ψηφοφόροι δήλωσαν, με τον πιο πανηγυρικό τρόπο, τη ριζική αντίθεσή τους στο οικοδόμημα του Μάαστριχτ.

Γιατί η ελληνική κυβέρνηση δεν μεταφέρει την πολιτική σύγκρουση στο επίπεδο μιας ευρωπαϊκής κοινής γνώμης, που είναι εξαιρετικά ανήσυχη για την πορεία της ‘Ενωσης; Τα ελληνικά συνδικάτα γιατί περιορίζονται σε διατύπωση αιτημάτων προς την κυβέρνηση και δεν πρωτοστατούν σε μια πανευρωπαϊκή καμπάνια; Γιατί μας ενδιαφέρει ο Καραμανλής κι ο Παπανδρέου, ποτέ ο Μπαρόζο κι ο Αλμούνια; Η Ελλάδα θα χρησιμεύσει, εκεί που την πάνε, ως πειραματόζωο για τα σχέδια κατεδάφισης του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους. Αυτό ενδιαφέρει όλους τους Ευρωπαίους εργαζόμενους. Αρκετή αυτοκριτική κάναμε στην Ευρώπη, χρειάζεται και να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας, δεν είναι δυνατόν να παρακαλούμε μόνο να μας λυπηθούν. Αντί οι Υπουργοί μας να επαναλαμβάνουν ανούσιες καινοτοπίες περί κερδοσκοπίας, προς καγχάζοντες εκπροσώπους των «κερδοσκόπων», που δεν είναι παρά οι μεγαλύτεροι χρηματοπιστωτικοί οίκοι του πλανήτη (η «κερδοσκοπία» είναι η … κανονική δουλειά τους). Γιατί κανείς δεν θίγει την εταιρεία του κ. Πόλσον πχ με σύμβουλο τον κ. Γκρήνσπαν, αν κάνει αυτά που της καταλογίζουν ότι κάνει, ή όποιον άλλο, όπως κατονόμασαν τουλάχιστο τον Σόρος στη διάρκεια της ασιατικής κρίσης. Η Ελλάδα δεν μπορεί να είναι μόνο θύμα. ‘Εχει προσφέρει εδώ και καιρό στη Γερμανία την αγορά της. Παρέχει επίσης σημαντικότατες υπηρεσίες στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, θα μπορούσε υπό όρους να τις επανεξετάσει. Η Ελλάδα πρέπει να ματώσει για να βάλει τάξη στα του οίκου της, δεν μπορεί όμως να γίνει και η χώρα-καρπαζοεισπράκτορας.