Η ακροδεξιά ρυθμιστής στην Ισπανία

Του Γιώργη – Βύρωνα Δάβου *
13 Φεβρουαρίου 2021

Όταν τον Δεκέμβριο του 2019 το ακροδεξιό κόμμα Vox γινόταν με 52 βουλευτές η τρίτη μεγαλύτερη δύναμη στο Κοινοβούλιο της Ισπανίας κανείς δεν περίμενε ότι η παράταξη που ήδη είχε καταστεί ρυθμιστής στη διακυβέρνηση σε επίπεδο τοπικών κυβερνήσεων και δήμων, θα έφθανε να επηρεάζει τις εξελίξεις και σε εθνικό επίπεδο. Και μάλιστα ότι θα γινόταν ποτέ ο ακρογωνιαίος λίθος για να περάσει νομοσχέδιο μίας κυβέρνησης των “ορκισμένων” εχθρών του Vox, των Σοσιαλιστών του PSOE και των αριστερών Podemos.

Ποιος θα φανταζόταν ότι ίδιος ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ θα έφθανε να δηλώνει μέσα στο Κοινοβούλιο, θέλοντας να ψέξει τον ηγέτη της συντηρητικής αντιπολίτευσης Πάμπλο Κασάδο πως “ακόμη και το Vox του δίνει μαθήματα (εθνικής) υπευθυνότητας”; Γιατί την Πέμπτη 28 Ιανουαρίου το κρίσιμο νομοσχέδιο για την έγκριση από την Ισπανία των διατάξεων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης στάθηκε ικανό να περάσει στο Κοινοβούλιο μόνο και μόνο χάρις στην αποχή από την ψηφοφορία του ακροδεξιού κόμματος, σε μία επίφοβη συγκυρία λόγω της αρνητικής ψήφου των έμμεσων στυλοβατών της συγκυβέρνησης, ήτοι της Ρεπουμπλικανικής Αριστεράς της Καταλωνίας (ERC).

Η ανοίκεια τούτη σύμπλευση στην ψηφοφορία εκείνη και οι περίεργες διαβουλεύσεις και αμοιβαίες φιλοφρονήσεις των εκπροσώπων των Σοσιαλιστών και του Vox, αλλά και η στάση των άλλων δύο δεξιών κομμάτων αποκαλύπτουν τη βαθιά “σχιζοφρένεια” του πολιτικάντικου και εκλογικιστικού καιροσκοπισμού των πολιτικών παρατάξεων στην Ισπανία.

Μία εξέλιξη που προκαλεί αγανάκτηση ακόμη και στους ίδιους τους Ισπανούς, καθώς αποκαλύπτει τόσο την αποτυχία του πολιτικού συστήματος, όσο και την ανυπαρξία ιδεολογικών αρχών, που θέλουν να υποστηρίζουν ότι διαφυλάττουν τα πολιτικά κόμματα. Γιατί, δεν είναι μόνον η αναπάντεχη προσέγγιση όταν κατά τα λοιπά οι Σοσιαλιστές και οι Podemos κατηγορούν το Vox ως νοσταλγό του Φρανκισμού και ως απόρριμμα της ιστορίας, ενώ το ακροδεξιό κόμμα διατείνεται πως οι Σοσιαλιστές του Πέδρο Σάντσεθ είναι αυτονομιστές που θέλουν, μαζί με τους βδελυρούς ολετήρες Podemos και τους Καταλανούς και Βάσκους, να διασπάσουν την Ισπανία. Είναι και που και τα άλλα δύο δεξιά κόμματα, το συντητηρητικό Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ) και οι νεοφιλελεύθεροι-κεντροδεξιοί Ciudadanos καταψήφισαν το ευρωπαϊκό πρόγραμμα χρηματοδότησης που οι ίδιοι οι σύμμαχοί τους στην Ε.Ε. απεργάσθηκαν και ενέκριναν. Βέβαια, στήριξαν την απόφασή τους στην πρόφαση ότι ο πρωθυπουργός Σάντσεθ δεν θέλησε να διαπραγματευθεί το κείμενο του νομοσχεδίου με την αντιπολίτευση, ώστε να κυρωθεί η καλλύτερη δυνατή μορφή του για την Ισπανία, αλλά προχώρησε στην telle quelle παραλλαγή των Βρυξελλών – δηλ. εκείνη που οι ευρωβουλευτές τους ψήφισαν στο Ευρωκοινοβούλιο χωρίς αντιρρήσεις!

Το γεγονός είναι πως στην ψηφοφορία αυτή δημιουργήθηκε το πρώτο σημαντικό ρήγμα στο μέτωπο των “τριών δεξιών”, που είχε απαθανατισθεί στη γνωστή φωτογραφία στη διαδήλωση υπέρ της ενότητας της Ισπανίας στο Κολόν και το οποίο είχε παγιωθεί με την συνεργασία τους για την άλωση σημαντικών τοπικών κυβερνήσεων (Μαδρίτη, Ανδαλουσία) και δήμων (Μαδρίτη). Μόνο που το Vox, έχοντας με τις επιθετικές του πολιτικές πρωτοβουλίες κατά τη διάρκεια της πανδημίας (π.χ. τις περιώνυμες αυτοκινητο-διαδηλώσεις) υποσκελίσει το ΡΡ και τους Ciudadanos, επιδιώκει πλέον να περάσει στο επόμενο στάδιο και να διεκδικήσει τον ηγετικό ρόλο στη δεξιά παράταξη και όχι απλώς τον ρόλο της βακτηρίας.

H μάχη για την ηγεμονία στη δεξιά, τη χρονική συγκυρία μάλιστα που παίζεται η εύθραυστη ισορροπία δυνάμεων στην Καταλωνία ενόψει των τοπικών εκλογών της 14ης Φεβρουαρίου, αρχίζει πλέον να οξύνεται εμφανώς. Μετά το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας για το Ταμείο Ανασυγκρότησης, ο επικεφαλής του ΡΡ με οργίλο ύφος εξίσωσε το Vox με το προσκείμενο στην αυτονομιστική οργάνωση ΕΤΑ βασικό ακροαριστερό κόμμα EH Bildu, υιοθετώντας τη γνωστή συκοφαντική δημαγωγία της “θεωρίας των δύο άκρων”. Επιζητώντας να τρομάξει τους ψηφοφόρους του που έχουν μετοικήσει στην ακροδεξιά παράταξη, ο Κασάδο κατηγόρησε το Vox ότι συνέβαλε στη διάσωση του “πελατειακού συστήματος” (sic) που έχει θεμελιώσει η κυβέρνηση για την διανομή των ευρωπαϊκών κονδυλίων του Υπερταμείο – λες και ουδέποτε υπήρξαν τα τόσα σκάνδαλα, τα διπλά ταμεία του κόμματός του, το σκάνδαλο Gurtel κτλ., για τα οποία ακόμη σύρονται στελέχη του στα δικαστήρια.

Μολαταύτα, η “υποχώρηση” της κυβέρνησης, που προκειμένου να διαφυλάξει τα απαραίτητα δείχνει διατεθειμένη να συμμαχήσει και με τον διάβολο, έχει ενοχλήσει τους συνήθεις συμμάχους της, οι οποίοι την προειδοποιούν για τις μελλοντικές επιλογές της και υπογραμμίζουν (ιδίως οι Καταλανοί κι οι Βάσκοι) πως μία προσέγγιση με την άκρα δεξιά σε μελλοντικές ψηφοφορίες ενδέχεται να διασπάσει τη “συμφωνία κυρίων”, που μέχρι σήμερα έχει προσφέρει κοινοβουλευτικό έρεισμα στην κυβέρνηση μειοψηφίας. Η ERC, μάλιστα βλέπει στο αποτέλεσμα τη δικαίωση της απόφασής του να μην υπερψηφίσει το νομοσχέδιο: “Η έγκρισή του, χάρις στην αποχή του Vox, ενός κόμματος που στηρίζει την οικονομική ολιγαρχία και την κυριαρχία της Μαδρίτης έναντι των Περιφερειών, αποδεικνύει τον προσανατολισμό του”.

Τη διολίσθηση της κυβέρνησης σε επικίνδυνους συμβιβασμούς επισημαίνουν και τα άλλα κόμματα, ιδίως εκείνα που εκπροσωπούν τις Αυτόνομες Περιφέρειες. Εκείνα δηλ. που αποτελούν συχνά πυκνά στόχο του Vox, που τα κατηγορεί ότι απεργάζονται τη διάσπαση της ισπανικής κυριαρχίας και χρεώνει στην κυβέρνηση συνενοχή στη διαιρετική αυτή προσπάθεια.

Δεν είναι λιγοι που διαισθάνονται ότι η πρώτη τούτη προσέγγιση με το Vox, που θα μπορούσε να προσφέρει στον Σάντσεθ μία δεύτερη εναλλακτική για να λύσει τον γρίφο που κάθε φορά του θέτουν τα αυτονομιστικά κόμματα σε κρίσιμες ψηφοφορίες (αλλά και να διεμβολίσει τη συμμαχία των “τριών δεξιών” και να τη διασπά) ενδέχεται να σημάνει υποχωρήσεις σε σημαντικές μεταρρυθμιστικές προσπάθειες. Με πρώτο και καλύτερο στόχο του τον νόμο για την δημόσια εκπαίδευση, τον “Νόμο Θελάα”, ιδιαίτερα στα σημεία του που αφορούν την κατάργηση της υποχρεωτικότητας της καστιλιάνικης γλώσσας, την εισαγωγή της ιστορίας της δημοκρατίας, την κατάργηση του μαθήματος των Θρησκευτικών και του διαχωρισμού φύλων (αρρένων-θηλέων), τη σεξουαλική αγωγή και κυρίως την κατάργηση των σχολείων, που λειτουργούν ως ιδιωτικά, αλλά με κρατική επιχορήγηση και την ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης, όπως και την μεταρρύθμιση για να μειωθούν οι λόγοι και ο αριθμός των μεταξεταστέων ή απορριπτέων σε κάθε τάξη (η Ισπανία κατέχει μία από τις πρώτες θέσεις στους πίνακες αυτούς, που συνέπεια έχουν να εγκαταλείπουν περισσότεροι νέοι την εκπαίδευση).

Η διαφαινόμενη υποχώρηση σε ορισμένα σημεία του νόμου, ιδίως σε ό,τι αφορά την επιλογή των καθηγητών και σε άλλα τεχνικά ζητήματα, έρχεται και έπειτα από τις μεγάλες διαδηλώσεις, στις οποίες πρωτοστάτησε το Vox.

Με δεδομένο ότι η κυβέρνηση δεν φαίνεται να τα πηγαίνει καλά στις δημοσκοπήσεις και με επίσης δεδομένο ότι η απόδοσή της αναφορικά με τις υποσχέσεις που είχε δώσει στην κοινωνία και πριν, αλλά πολύ περισσότερο μετά την συγκρότησή της, δεν ήταν η αναμενόμενη (καθώς ούτε και η αύξηση του κατώτατου μισθού και των συντάξεων ήταν στο αναμενόμενο επίπεδο, ούτε και οι κλαδικές διαπραγματεύσεις βαδίζουν προς την κατεύθυνση που οι εργαζόμενοι θα ήθελαν, ενώ κυρίως η εργασιακή μεταρρύθμιση, παρά τις διακηρύξεις της κυβέρνησης, βασίζεται περισσότερο στις οδηγίες των Βρυξελλών, παρά λαμβάνει υπ’ όψη τις προσδοκίες των εργαζομένων) η ισπανική πολιτική ζωή βαδίζει όλο και περισσότερο προς μία ακόμη πιο βαθιά “ιταλοποίησή της”, η οποία δεν γνωρίζει ιδεολογικούς φραγμούς στις συνεργασίες ακόμη και με τον “ταξικό εχθρό”.

Το QAnon της Ιβηρικής

Το Vox τον τελευταίο καιρό βρίσκεται σε μία πρωτόγνωρη πρωτοκαθεδρία στη δημοσιότητα γύρω από τα πολιτικά τεκταινόμενα. Ιδίως μετά τα γεγονότα στην Ουάσιγκτον και την άλωση του Καπιτωλίου από τους οπαδούς τους Ντόναλντ Τραμπ και την κατάργηση του λογαριασμού του πρώην Αμερικανού προέδρου από το Twitter. Ξαφνικά, το Vox αναδύεται ως σημαιοφόρος της κοινωνικής ομάδας εκείνης που δεν θέλει να της υπαγορεύουν πώς θα ζει και θα ανατρέφει τα παιδιά της ή να της υπαγορεύουν οι ξένοι και οι πλατφόρμες επικοινωνίας ποιοί θα είναι οι ηγέτες της και τι θα λένε. Καθότι, όπως ο Τραμπ, το Vox εκμεταλλεύεται στο έπακρο τις δυνατότητες που προσφέρει για προπαγάνδα, διασπορά ψευδών ειδήσεων και τερατολογιών το κάθε μέσο κοινωνικής δικτύωσης, επωφελείται απόλυτα από την διαμάχη που έχει ξεσπάσει (ακόμη και μεταξύ των προοδευτικών στοχαστών) για τη δυνατότητα των διαχειριστών τους να σιωπούν τα προφίλ.

Μάλιστα, τη στιγμή που το Twitter κατέβασε πάλι τον λογαριασμό του Vox για “διασπορά μίσους κατά των Μουσουλμάνων”, επειδή έκανε αναφορά σε “παράδοξη Ισλαμοποίηση της Καταλωνίας”, με αφορμή τις καταλανικές εκλογές, το ακροδεξιό κόμμα κατηγόρησε την πλατφόρμα πως “σφετερίζεται τις λειτουργίες των δημοκρατικών κρατών” και πως εμποδίζοντάς τα να μεταφέρουν το μήνυμά τους “επιτίθενται εναντίον της ελευθερίες και της δημοκρατίας”.

Κι εδώ ερχόμαστε σε ένα άλλο κεφάλαιο

Μπορεί το Twitter να επεμβαίνει και να “κατεβάζει” μία προς μία τις πλατφόρμες των ακροδεξιών ομάδων που στηρίζουν τον απερχόμενο πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και του ίδιου του Vox, ώστε να μη διασπείρουν τα μηνύματα μίσους, στην Ισπανία οι θιασώτες του συνωμοσιολογικού κινήματος Qanon δεν σταματούν να πολλαπλασιάζονται.

Η ισπανική εκδοχή του Qanon μάλιστα διαθέτει 14 κανάλια στην εφαρμογή Telegram. Στα 13 από αυτά ο οποιοσδήποτε μπορεί να εγγραφεί χωρίς να του ζητηθεί κανένα προαπαιτούμενο. Μόνο στο ένα που απομένει, με την ονομασία “Ψηφιακοί Στρατιώτες” (Soldados Digitales) αξιώνει να υποβάλλει κάποιος τα στοιχεία του προτού οι διαχειριστές του συστήματος τον εγκρίνουν.

Τα γεγονότα στο Καπιτώλιο στάθηκαν για τους Ισπανούς “αλληλέγγυους” του Τραμπ να αισθανθούν πως εκείνοι πρέπει να φέρουν στην πλάτη τους πλέον το βάρος της “ενημέρωσης” των ομοϊδεατών τους για τις συνωμοσίες που εξυφαίνονται εναντίον των ιδεολόγων της πατρίδας, του αίματος, της λευκής φυλής, των σταυροφόρων κατά του επελαύνοντος Ισλάμ – ιδίως στην Ευρώπη που πρέπει να παραμείνει άσπιλη. Ιδιαίτερα, μετά την παρέμβαση του Πάπα, το κυριότερο κανάλι των ακροδεξιών και συνωμοσιολόγων της Ισπανίας με την ονομασία Alpaxino κλιμάκωσε τα δημοσιεύματα για τις πιθανές ραδιουργίες των διεθνών μυστικών και σκοτεινών δυνάμεων που δεν σταματούν ούτε μπροστά στην δύναμη της θρησκείας.

Αναφορικά με την επίθεση στο Καπιτώλιο, το Alpaxino τόνιζε πως “σήμερα είναι μια φανταστική μέρα για να ελέγξεις ποιος είναι προδότης.” Στις 11 Ιανουαρίου η ίδια πλατφόρμα έγραφε πως “Οι QΑnons χτυπήθηκαν από όλες τις πλευρές. Ναι μεν είμαστε συνωμοσιο-παρανοϊκοί, ναι μεν είμαστε ακροδεξιοί, όμως εμείς εδώ δεν επιτρέπουμε κανένα είδος διάκρισης για καμία φυλή, ούτε τώρα ούτε ποτέ άλλοτε”. Σε άλλο ηχητικό μήνυμά του, ο διαχειρηστής του Alpaxino υποστηρίζει πως όσο ο ίδιος, όσο και οι συνάδελφοί τους είναι άνθρωποι που “έχουν βαρεθεί” τα ψέμματα του κατεστημένου και “αναζητούν την αλήθεια”: “είναι ένας πόλεμος μεταξύ του καλού και του κακού. Αυτός που δεν το καταλαβαίνει, χωρίς να το θέλει θα υποφέρει, γιατί θα το καταλάβει” στο τέλος πρόσθετε.

Μία από τις μεγαλύτερες ομάδες της φράξιας των συνωμοσιολόγων, η οποία δημιουργήθηκε τον Μάιο του 2020 με στόχο να στρατολογήσει οπαδούς, δεν κρύβει καν την αναφορά της: “QAnons España Dark to Light” υπογράφει και σήμερα αριθμεί 3.900 ακολούθους. Ως βασικούς της άξονες είχε, τι άλλο, την κρίση του κορονοϊού και τις θεωρίες συνωμοσίας για τον ιό. Τρεις μήνες αργότερα δημιουργήθηκε και το “QAnons España Debate Total”, που πλέον έχει περισσότερους από 1.200 ακόλουθους.

Στις 7 Ιανουαρίου ανακοινώθηκε πως “η QΑnons Spain είναι ήδη γεγονός… και δεν θα εξαφανιστεί στο σκοτάδι”. Τις προηγούμενες ώρες όλες οι σχετικές ομάδες αντάλλαξαν πολλά μηνύματα σχετικά με το τι συνέβη στο Καπιτώλιο: υπήρχαν εκείνοι που είδαν σαφώς το χέρι των “Αntifa”, ενώ άλλοι τόνιζαν ότι ήταν “πατριώτες” που προωθούσαν τη “Δεύτερη Αμερικανική Επανάσταση”. Κατά το παράδειγμα του ομοϊδεάτη του στις ΗΠΑ, ο εμπνευστής του Qanon Spain στο Telegram κρατά κρυφή την ταυτότητά του και πλαισιώνεται από μία ομάδα διαχειριστών της απολύτου εμπιστοσύνης του, που καλύπτονται κι εκείνοι πίσω από ψευδώνυμα.

Όλα τα ακροδεξιά-συνωμοσιολογικά τούτα μέσα είδαν στα γεγονότα στο Καπιτώλιο τη δικαίωση και των δικών τους πεποιθήσεων. Ένα μέλος τους, που υπέγραφε ως Frank δεν έκρυψε την επιθυμία του να δει κάτι παρόμοιο στην Ισπανία. “Λοιπόν, αν αύριο πρόκειται να επιτεθούν 300.000 άνθρωποι στο δικό μας Κοινοβούλιο (…) τότε θα το αλώσουμε. Πιστεύετε ότι 100 αστυνομικοί θα μπορούσαν να το σταματήσουν;” ρώτησε στις 8:57 μ.μ. στις 6 Ιανουαρίου, ενώ το Καπιτώλιο στην Ουάσιγκτον βυθιζόταν στο χάος. Το ίδιο απόγευμα το Alpaxino ζητούσε από τα μέλη του να είναι προσεκτικοί με “τα mass-mierda (σκατά)”, στρέφοντας για άλλη μία φορά τα βέλη του στα μέσα ενημέρωσης.

Όμως δεν είναι οι ανώνυμοι ή οι απλοί θιασώτες των ιδεών τους που σπεύδουν να εγγραφούν σε τέτοιοες πλατφόρμες. Ακόμη και βαρύγδουποι πολιτικοί του ακροδεξιού Vox και των κεντροδεξιών Ciudadanos εντάσσονται στις πλατφόρμες αυτές, όπως το Parler. Με προεξάρχοντα τον επικεφαλής του Vox Σαντιάγο Αμπασκάλ και άλλους μεγαλοσχήμονες του κόμματός του, που χαιρετούσαν ως “επανάσταση” τα γεγονότα στο Καπιτώλιο.

Η ισπανική ακροδεξιά βλέπει στα γεγονότα στις ΗΠΑ τη δική της ευκαιρία να συσπειρώσει εκείνον τον κόσμο που θεωρεί πως ό,τι και η Ισπανία κινδυνεύει από τους εξωτερικούς εχθρούς (το Ισλάμ και τους μετανάστες), τις δυνάμεις που θέλουν να διασπάσουν την ενότητα της χώρας (Καταλωνία, Βάσκοι), να καταλύσουν τον πολιτισμό και την καστιλιάνικη γλώσσα, τα δικαιώματα της οικογένειας και της “ανδροπρέπειας” της φυλής και της ταυτότητάς της (δικαιωματικοί, ομοφυλόφιλοι, λεσβίες) και σπέρνουν τη διχόνοια και τις ταραχές (Podemos, Antifa) και φυσικά τη σπρώχνουν προς τον κομμουνισμό. Δεν είναι τυχαίο πως ο ίδιος ο ιδεολόγος του Τραμπ, ο γνωστός και μη εξαιρετέος λαϊκιστής ακροδεξιός Στιβ Μπάνον, είχε χρίσει το Vox ως αδελφοποιτό κόμμα στην Ισπανία, και μάλιστα είχε φροντίσει να δείξει έμπρακτα την υποστήριξή του στους Iσπανούς ακροδεξιούς πριν τις εκλογές που τους έφεραν περίτρανα στα έδρανα του Κοινοβουλίου, απασχολώντας μέχρι και τον διεθνή Τύπο, που διαπίστωνε πως το προεκλογικό σύνθημα “Να ξανακάνουμε μεγάλη την Ισπανία” μεταφύτευε την ιδεολογία του.

* Ο Γιώργης-Βύρων Δάβος εργάζεται ως δημοσιογράφος και κριτικός Τέχνης και διδάσκει Αισθητική στην Ακαδημία της Μπρέρα (Μιλάνου) και Κοινωνιογλωσσολογία και Λογική Φιλοσοφία της Γλώσσας στο Πανεπιστήμιο του Βίγο (Ισπανία), ενώ στον ελεύθερο χρόνο του….γράφει.

Πηγή: kosmodromio.gr