ΣΑΧΕΛ: Θα γίνει το Αφγανιστάν της Ευρώπης;

ΣΑΧΕΛ: Θα γίνει το Αφγανιστάν της Ευρώπης; Το ερώτημα προκύπτει με την αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων και μετά τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή

Του Βαγγέλη Χωραφά*
13 Οκτωβρίου 2021

Σαϊγκόν 1975, Καμπούλ 2021, Μπαμάκο πότε; Αυτό είναι το ερώτημα που έχει δημιουργηθεί το τελευταίο διάστημα. Ωστόσο οι καταστάσεις στο Αφγανιστάν και στο Μάλι δεν είναι απολύτως συγκρίσιμες.

Η πρόσφατη εμπλοκή της Ρωσίας στην περιοχή και η πιθανολογούμενη αντίστοιχη αμερικανική, αλλάζουν τα δεδομένα. Υπάρχει όμως και ένα κοινό σημείο.

Οι πόλεμοι στο Αφγανιστάν και στο Μάλι-και στην ευρύτερη περιοχή του Σαχέλ-αναδεικνύουν τα όρια των στρατιωτικών επεμβάσεων της Δύσης. Και τις αποτυχίες τους.

Η ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΣΤΟ ΜΑΛΙ

Τον περασμένο Ιούνιο, ο Εμμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε την μείωση της στρατιωτικής παρουσίας στο Μάλι από το 2022 και κατά συνέπεια, της επιχείρησης Barkhane. Πρόκειται για την επιχείρηση που ξεκίνησε το 2014 (προηγήθηκε το 2013 η επιχείρηση Serval)μετά από τις συγκρούσεις με τους ισλαμιστές αντάρτες που είχαν καταλάβει το βόρειο Μάλι.

Ο Γάλλος πρόεδρος ξεκαθάρισε τους στόχους που έχει το Παρίσι: μείωση των στρατευμάτων περίπου στο ήμισυ και μεταφορά του βάρους των επιχειρήσεων στην ευρωπαϊκή αποστολή Takuba Task Force στην οποία πρωταγωνιστεί μέχρι σήμερα η Ιταλία.

Ο Choguel Maiga, μεταβατικός πρωθυπουργός του Μάλι κατηγόρησε την Γαλλία ότι εγκαταλείπει την χώρα. Η Γαλλίδα υπουργός Άμυνας Florence Parly απάντησε λέγοντας ότι «το Μπαμάκο προσπαθεί να ξεπλυθεί στο αίμα των Γάλλων στρατιωτών». Μια δήλωση που δείχνει την δυσανεξία του Παρισιού στην αποσταθεροποίηση του πολιτικού συστήματος του Μάλι και στο συνεχιζόμενο πραξικόπημα της χούντας που διοικεί την χώρα.

Το Μπαμάκο χρειάζεται διεθνή υποστήριξη για να ελέγξει την επικράτεια του. Ο στρατός του Μάλι είναι ικανός περισσότερο για να κάνει πραξικοπήματα, παρά για να αντιμετωπίσει την απειλή των τζιχαντιστών.

Ενώ από την μια πλευρά, η ανοχή της κοινής γνώμης στο Μάλι απένατι στη γαλλική παρουσία έχει φτάσει στο μηδέν, από την άλλη γίνεται κατανοητό ότι η χώρα δεν μπορεί από μόνη της να λύσει τα προβλήματα της.

Με βάση τα σημερινά δεδομένα όλες οι διεθνείς αποστολές, Takuba (EE), Minusma (OHE) και G5-Sahel (Μάλι, Τσαντ, Μαυριτανία, Νίγηρας, Μπουρκίνα Φάσο) θα παραμείνουν ενεργές.

Η ΡΩΣΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Η ανακοίνωση της μείωσης της γαλλικής παρουσίας στο Μάλι, έδωσε την δυνατότητα στην κυβέρνηση να ζητήσει βοήθεια από τη Ρωσία. Όπως διευκρίνισε ο Ρώσος ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ, η βοήθεια δεν ζητήθηκε από τις κρατικές αρχές, αλλά από τον ιδιωτικό τομέα.

Από την εταιρεία μισθοφόρων Wagner που ήδη δραστηριοποιείται στη Λιβύη, στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, στο Σουδάν, στη Μαδαγασκάρη και σε άλλες χώρες, συνολικά 13.

Είναι όμως γνωστό, ότι η Wagner του επονομαζόμενου «μάγειρα του Πούτιν» Evgeni Prigozin, καθοδηγείται πλήρως από το Κρεμλίνο. Επομένως, η άφιξη της Wagner στο Μάλι, σηματοδοτεί την εμπλοκή της Ρωσίας στη περιοχή του Σαχέλ.

Η ρωσική εμπλοκή δημιούργησε νέα διπλωματικά και γεωπολιτικά δεδομένα. Το ότι τα αντι-γαλλικά αισθήματα ήταν κυρίαρχα στο Μάλι και στην ευρύτερη περιοχή του Σαχέλ τα τελευταία χρόνια, ήταν κάτι παραπάνω από εμφανές.

Στο Μάλι, ο ιμάμης Mahmoud Dicko ήταν ο κύριος εκφραστής αυτού του ρεύματος, με μεγάλη επιρροή στα πολιτικά δρώμενα της χώρας, ακόμα και αν αυτά είναι τα δύο πρόσφατα πραξικοπήματα που έχουν φέρει τους στρατιωτικούς στην εξουσία.

Ο Dicko διατηρεί την επικριτική του στάση απέναντι στο Παρίσι, ενώ ταυτόχρονα είναι υπέρ της εμπλοκής ισχυρών διεθνών παραγόντων, όπως η Ρωσία, στις εξελίξεις στο Μάλι.

Η Wagner και αριθμητικά και ποιοτικά δεν μπορεί να υποκαταστήσει τα γαλλικά στρατεύματα. Γιαυτό και η Γαλλία είναι υποχρεωμένη να παραμείνει στο Μάλι, κάτω από την αιγίδα της επιχείρησης Takuba της ΕΕ. Εννοείται ότι το Παρίσι θα έχει τον έλεγχο της επιχείρησης Takuba.

Ωστόσο, οι καταστάσεις στο Σαχέλ και στην Λιβύη αλληλοσχετίζονται. Η ρωσική παρουσία στο Μάλι αναμένεται ότι μεταξύ άλλων, θα ενισχύσει την θέση της Μόσχας στην Λιβύη. Μετά την επιστροφή της στην Μεσόγειο, στην Λιβύη και στη Συρία, η Μόσχα στοχεύει να σταθεροποιηθεί και στην Υποσαχάρια Αφρική. Και το Μάλι αποτελεί ένα πρώτο βήμα.

ΣΑΧΕΛ: Θα γίνει το Αφγανιστάν της Ευρώπης;

Εδώ και τρία χρόνια είχε διαμορφωθεί το ερώτημα αν το Μάλι θα αποτελούσε το Αφγανιστάν της Γαλλίας. Το ερώτημα εντάθηκε μετα τις δηλώσεις Μακρόν για μερική αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων τον περασμένο Ιούνιο και έγινε ακόμα πιο έντονο μετά από την αποχώρηση της Δύσης τον περασμένο Αύγουστο από το Αφγανιστάν.

Μόνο που τότε το ερώτημα είχε εν μέρει μετασχηματιστεί: θα είναι το Μάλι(ή το Σαχέλ) το Αφγανιστάν της ΕΕ; Η γαλλική στρατιωτική παρουσία στο Μάλι δεν είχε βελτιώσει την ασφάλεια στην περιοχή σε στρατηγικό επίπεδο, υπήρχαν μόνο τακτικές επιτυχίες, η τελευταία των οποίων αφορούσε στην εξουδετέρωση του ηγέτη του Ισλαμικού Κράτους στην Ευρύτερη Σαχάρα, Adnan Abu Wahid Al-Sahraoui στις 16 Σεπτεμβρίου.

Η περίπτωση εμφάνισης μιας οργάνωσης όπως οι Ταλιμπάν στο Σαχέλ, θεωρείται απίθανη. Οι Ταλιμπάν δεν μπορεί να συγκριθούν με την πληθώρα των ομάδων του τζιχαντισμού, της εθνικοανεξαρτησιακής λογικής και του τοπικού φυλετισμού που δραστηριοποιούνται στο Σαχέλ.

Δεν υπάρχουν και οι δυναμικές στον πληθυσμό, όπως ήταν οι Παστούν στο Αφγανιστάν. Στο Σαχέλ, οι περισσότεροι ηγέτες των τζιχαντιστών είναι Τουαρέγκ ή Άραβες. Στο Μάλι, ο πληθυσμός της πρωτεύουσας και των γύρω περιοχών είναι Υποσαχάριας προέλευσης, επομένως εθνικά διαφορετικός και ιστορικά αντίπαλος με τους αντάρτες του Βορρά. Το μόνο που τους ενώνει είναι η θρησκεία.

Με τις εκλογές του 2022 να πλησιάζουν, η σύγκριση του Αφγανιστάν με το Μάλι δεν είναι κάτι που επιθυμεί το Παρίσι. Ο Εμμανουέλ Μακρόν δεν θέλει να γίνει ο πρόεδρος που θα διαχειριστεί μια ταπεινωτική αποχώρηση από το Μάλι που οφείλεται στα στρατηγικά λάθη του προκατόχου του.

Γαλλικές δυνάμεις επιχειρούν στον χώρο των G5-Sahel, στο Μάλι, στο Τσαντ, στην Μαυριτανία, στον Νίγηρα και στην Μπουρκίνα Φάσο τα τελευταία 8 χρόνια, αντιμετωπίζοντας ένα μεγάλο φάσμα ένοπλων οργανώσεων που κάποιες δρουν μόνες τους και κάποιες, σχετίζονται με την Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό κράτος.

Η εμπλοκή των τζιχαντιστών σε εθνοτικές αντιπαραθέσεις έχει ενεργοποιήσει θύλακες συγκρούσεων σε ολόκληρο το Σαχέλ.

Με δεδομένη την απόφαση της Γαλλίας για μείωση της στρατιωτικής της παρουσίας το 2022, οι κυβερνήσεις των πέντε χωρώ διαβουλεύονται για να συντονίσουν την δράση τους στον στρατιωτικό τομέα.

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΜΠΛΟΚΗΣ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ ΣΤΟ ΣΑΧΕΛ

Η εμπλοκή της Ρωσίας στην περιοχή, φαίνεται ότι αλλάζει όλα τα δεδομένα. Ήδη, τέσσερα ρωσικά ελικόπτερα και άλλος εξοπλισμός παραδόθηκαν την 1η Οκτωβρίου στο Μπαμάκο.

Αυτό που μπορεί να διαφαίνονταν ως ήττα της Γαλλίας, τώρα μπορεί να μετατραπεί σε ευκαιρία για την ΕΕ. Για πρώτη φορά μια ευρωπαϊκή επιχείρηση αναπτύσσεται σε μία χώρα (καμία σύγκριση με τις Δυτικές επεμβάσεις στη Λιβύη ή στην Συρία για αλλαγές καθεστώτων που δεν άρεσαν στη Δύση) όπως το Μάλι, το οποίο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο του τζιχαντισμού από μόνο του.

Πολλοί στην Ευρώπη βλέπουν την επιχείρηση Takuba σαν μια εμβρυακή μορφή της «Ευρωπαϊκής Άμυνας», του σχεδίου που προωθεί ο Εμμανουέλ Μακρόν και πρόσφατα έχει στηρίξει και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Με τα δεδομένα αυτά, οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν επιβραδύνει τον ρυθμό απόσυρσης στρατευμάτων από την περιοχή και το ίδιο εκτιμάται ότι θα πράξει και το Παρίσι.

Η κατάσταση περιπλέκεται περισσότερο στον βαθμό που ο Σεργκέι Λαβρόφ έκανε έκκληση στην ΕΕ για από κοινού αντιμετώπιση του τζιχαντιστικού κινδύνου στο Μάλι.

Σε αντίθεση με το Παρίσι που δεν φαίνεται να δείχνει ανοχή απέναντι στην μεταβατική κυβέρνηση του Μάλι, η Μόσχα υποστηρίζει ότι αυτή η κυβέρνηση κάνει ότι πρέπει για να γίνουν εκλογές και να γυρίσει η χώρα σε ομαλή πολιτική κατάσταση. Αυτές όμως είναι τακτικές εκτιμήσεις και αλλάζουν.

Το ερώτημα που προκύπτει αφορά τις σχέσεις της Γαλλίας και της ΕΕ με την Ρωσία στην περιοχή.
Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα θα πρέπει να συνυπολογιστεί και ο παράγοντας ΗΠΑ. Προς το παρόν, η αμερικανική παρουσία στην περιοχή περιορίζεται στην ανάσχεση της ρωσικής και κινεζικής επιρροής.

Το τελευταίο πράγμα που θα επιθυμούσε η Ουάσιγκτον θα ήταν η παρουσία Ρώσων μισθοφόρων στην περιοχή να αποδείξει ότι οι διμερείς (Barkhane) και πολυμερείς (Takuba) προσπάθειες των τελευταίων 8 χρόνων, δεν απέδωσαν τίποτα.

Η γεωπολιτική εξέλιξη που προκαλεί η εμφάνιση της Ρωσίας στο Σαχέλ, μπορεί να αναγκάσει τους Αμερικανούς να επιστρέψουν σε ορισμένες περιοχές από τις οποίες είχαν αποσυρθεί επί προεδρίας Τραμπ. Θα πρέπει παράλληλα να ενεργοποιηθεί η υπόσχεση του προέδρου Μπάιντεν προς τον Εμμανουέλ Μακρόν ότι οι ΗΠΑ θα ενισχύσουν την Γαλλία στο Σαχέλ.

Οι παράγοντες που προαναφέρθηκαν, δηλαδή η μείωση των γαλλικών στρατευμάτων στην περιοχή, η συνέχιση της επιχείρησης Takuba ως προάγγελου του ευρωπαϊκού στρατού και η ενδεχόμενη εμπλοκή των Αμερικανών στην περιοχή, θα καθορίσουν και το ενδεχόμενο, καθώς και τον τρόπο συμμετοχής της Ελλάδας στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις στο Σαχέλ.

*O Βαγγέλης Χωραφάς είναι διευθυντής της ιστοσελίδας γεωπολιτικής Geoeurope.org

Πηγή:armyvoice.gr

Τα άρθρα που δημοσιεύουμε δεν απηχούν αναγκαστικά τις απόψεις μας και δεν δεσμεύουν παρά τους συγγραφείς τους. Η δημοσίευσή τους έχει να κάνει όχι με το αν συμφωνούμε με τις θέσεις που υιοθετούν, αλλά με το αν τα κρίνουμε ενδιαφέροντα για τους αναγνώστες μας.