Για ένα παγκόσμιο, καθολικό δικαίωμα στην Υγεία

«Η συγκέντρωση διαμαρτυρίας των εργαζομένων των νοσοκομείων ‘Σαν Πάολο’ και ‘Σαν Κάρλο’ έξω από τα γραφεία της Περιφέρειας της Λομβαρδίας αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου για την κατάσταση της Υγείας στη Λομβαρδία, που καυχιέται ότι έχει το καλύτερο σύστημα Υγείας όχι μόνο στην Ιταλία, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Με την πανδημία δεν κατάφερε να δώσει μια επαρκή απάντηση, με αποτέλεσμα να είμαστε σήμερα η Περιφέρεια με τον μεγαλύτερο αριθμό θανάτων σε όλη την Ευρώπη, πλησιάζοντας τους 200 θανάτους από κορωνοϊό για κάθε 100.000 κατοίκους», προειδοποίησε ο Βιτόριο Ανιολέτο, γιατρός, πανεπιστημιακός, ακτιβιστής, πρώην ευρωβουλευτής και πρώην εκπρόσωπος του Κοινωνικού Φόρουμ της Γένοβα, στη διαδικτυακή εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία Ιταλίας και της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης της Λομβαρδίας με τίτλος “Μιλάνο, Μπέργκαμο, Θεσσαλονίκη. Ο τρόμος της Covid και του νεοφιλελευθερισμού”, που παρακολούθησαν πάνω από χίλιοι επισκέπτες.

«Η Λομβαρδία εγκατέλειψε εντελώς την πρωτοβάθμια Υγεία και την υγεία που αφορά το σύνολο του πληθυσμού, αφού, ακόμη και πριν τον κορωνοϊό, για να κλείσει ραντεβού για εξειδικευμένη επίσκεψη έπρεπε να περιμένει κάποιος έως και έξι μήνες. Την ίδια στιγμή, διαμέσου του δημοσίου συστήματος Υγείας υπάρχει ένας ισχυρότατος ιδιωτικός τομέας. Το 75% των προϋπολογισμού της Περιφέρειας της Λομβαρδίας αφορά την Υγεία, αλλά το 40% των δαπανών για την Υγεία πάει σε ιδιωτικές δομές που έχουν συμβάσεις με το Δημόσιο. Οι ιδιώτες ενδιαφέρονται μόνο για το κέρδος και όχι για την προληπτική ιατρική, η οποία αποτελεί για τους ιδιώτες έναν ανταγωνιστή, γιατί προλαμβάνοντας τις ασθένειες μειώνονται τα κέρδη του ιδιωτικού τομέα. Το 1918 η Ιταλία είχε 530.00 δημόσιες νοσοκομειακές κλίνες, σήμερα έχουμε περίπου 220.000», συνέχισε ο Ανιολέτο, ευχαριστώντας μάλιστα τον Αν. Ξανθό για τη συνέντευξη που παραχώρησε στην έκδοση του βιβλίου του «Χωρίς αναπνοή», που αποτέλεσε μια εκδοτική επιτυχία μεσούσης της πανδημίας.

«Οι πλούσιες χώρες, που αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού, έχουν αγοράσει ήδη το 57% των εμβολίων. Δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν θα έχουν πρόσβαση στα εμβόλια. Πρέπει να συγκεντρώσουμε ένα εκατομμύριο υπογραφές για να υποχρεώσουμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επανεξετάσει την πολιτική των αδειών παρασκευής τους. Με την πανδημία είδαμε το πλέον αποκρουστικό πρόσωπο του νεοφιλελευθερισμού. Η τραγωδία της πανδημίας προσφέρει την ευκαιρία να φέρουμε την Υγεία στην πρώτη θέση της κοινωνικής σύγκρουσης και αντιπαράθεσης. Θα πρέπει να οργανώσουμε ένα μεγάλο και παγκόσμιο κίνημα, γιατί όλα τα δυτικά συστήματα Υγείας και η πολιτική των φαρμάκων κυριαρχούνται από τη νεοφιλελεύθερη λογική. Χρειαζόμαστε ένα παγκόσμιο κίνημα που θα διεκδικήσει το καθολικό δικαίωμα στην Υγεία», κατέληξε ο Β. Ανιολέτο.

Ξανθός: Ατυχία η κυβέρνηση Μητσοτάκη

«Υπάρχουν πάρα πολλές αναλογίες μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδας στη διαχείριση των προβλημάτων της πανδημίας. Με την εμφάνιση του κορωνοϊού στην Ελλάδα είχαμε την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε τη μεγάλη αυτή απειλή εξαιτίας της τραγωδίας που έζησε η Ιταλία… Δυστυχώς όμως, λόγω ελλείμματος προετοιμασίας, τη βιώνουμε αυτή την περίοδο. Από τον Σεπτέμβριο χάσαμε τον έλεγχο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μεγάλο αριθμό νοσηλειών στα νοσοκομεία. Η Ελλάδα είναι σήμερα στις πρώτες χώρες της Ευρώπης σε θανάτους αναλογικά με τον πληθυσμό. Ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα και ιδιαίτερα στη Θεσσαλονίκη, το σύστημα Υγείας έχει καταρρεύσει πλήρως, ασκείται ιατρική με όρους πολέμου και, δυστυχώς, αυτή η διαχείριση παίρνει διαστάσεις τραγωδίας», προειδοποίησε, από την πλευρά του, ο Ανδρέας Ξανθός, βουλευτής, τομεάρχης του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία και πρώην υπουργός Υγείας, εκτιμώντας ότι «η Ελλάδα έχει την ατυχία να έχει σε αυτή την κρίση μια νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση, η οποία δεν πιστεύει στο δημόσιο σύστημα Υγείας».

«Στην Ελλάδα θεωρούμε ότι είναι η ώρα της μάχης για να σωθούν ανθρώπινες ζωές, για να μείνει όρθιο το σύστημα Υγείας και να αντέξει το νοσηλευτικό προσωπικό και η κοινωνία. Πολιτικές ευθύνες σαφέστατα υπάρχουν και αποδίδονται. Η αναζήτηση ποινικών ευθυνών είναι προφανώς δικαίωμα των συγγενών των θυμάτων και συλλογικοτήτων, αλλά θεωρούμε ότι δεν είναι η Δικαιοσύνη αυτή που θα λύσει τα πολιτικά προβλήματα… Ζητήσαμε παρέμβαση του εισαγγελέα για την καταγραφή των στοιχείων. Δεν θα συμπεριφερθούμε όπως συμπεριφερόταν στο παρελθόν η σημερινή κυβέρνηση, όταν ήταν αντιπολίτευση… Δεν θα γίνουμε τυμβωρύχοι», τόνισε ο Αν. Ξανθός απαντώντας σε ερώτηση του διαδικτυακού κοινού.

Τον συντονισμό της εκδήλωσης, που πραγματοποιήθηκε τη Κυριακή 13 Δεκεμβρίου, είχε αναλάβει ο δημοσιογράφος της «Αυγής» Αργύρης Παναγόπουλος. Την εκδήλωση παρακολούθησαν άμεσα on line περισσότεροι από χίλιοι επισκέπτες.

Αναλυτικά οι παρεμβάσεις:

Ανδρέας Ξανθός: Ώρα μάχης για τη ζωή και το δικαίωμα στην Υγεία σε Ελλάδα και Ευρώπη

Παρακολούθησα με ενδιαφέρον τις τοποθετήσεις των δύο εξαιρετικών συντρόφων, του Βιτόριο Ανιολέτο και του Φραντσέκο Μακάριο, που νομίζω ότι έδωσαν μια πολύ καλή εικόνα για τη δραματική επίπτωση της μεγάλης υγειονομικής κρίσης στη περιοχή της Λομβαρδίας, του Μπέργκαμο, της Βόρειας Ιταλίας.

Οφείλω να υπογραμμίσω εξαρχής ότι υπάρχουν πάρα πολλές αναλογίες ανάμεσα στην Ιταλία και την Ελλάδα με τα προβλήματα που έχουμε για τη διαχείριση της πανδημίας.

Στην Ελλάδα αυτή την περίοδο βιώνουμε ένα σφοδρό δεύτερο κύμα και μια εξελισσόμενη υγειονομική τραγωδία. Στην πρώτη φάση είχαμε την τύχη να υπάρχει μια χρονοκαθυστέρηση στην εμφάνιση του ιού στην Ελλάδα και είχαμε την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε τη μεγάλη αυτή απειλή εξαιτίας της τραγωδίας που έζησε η γειτονική μας χώρα, η Ιταλία. Η χρονοκαθυστέρηση της εμφάνισης του ιού οφείλεται επίσης στο γεγονός ότι η Ελλάδα και η οικονομία της δεν είχαν αυτόν τον ανοικτό χαρακτήρα και τις συναλλαγές ιδιαίτερα με την Κίνα, με αποτέλεσμα να αποφύγουμε να ζήσουμε μια τραγωδία στην πρώτη φάση, την οποία όμως δυστυχώς λόγω ελλείμματος προετοιμασίας τη βιώνουμε αυτή την περίοδο.

Χάσαμε πολύτιμο χρόνο

Στην Ελλάδα χάθηκε πολύτιμος χρόνος μετά το πρώτο lockdown και την πρώτη καραντίνα. Δεν περιφρουρήσαμε αυτό το συγκριτικό πλεονέκτημα. Υπήρξε μια τραγικά ανεπαρκής προετοιμασία για το δεύτερο κύμα, που ξέραμε ότι θα έρθει και θα είναι σφοδρό. Υπήρχαν τα προβλήματα, όπως ανέφερε για την Ιταλία και ο σύντροφος Ανιολέτο, και στην πρωτοβάθμια Υγεία, την οργανωμένη εμπλοκή της και στην κατ’ οίκον παρακολούθηση και φροντίδα στο σπίτι των ανθρώπων που ήταν σε καραντίνα. Επίσης δεν υπήρξε στοχευμένη διεξαγωγή των τεστ, πρόληψη και ιχνηλάτηση στο γενικό πληθυσμό και έλεγχος της διασποράς του ιού σε εστίες υπερμετάδοσης, όπως είναι τα μέσα μαζικής μεταφοράς, τα εργοστάσια, οι κλειστές δομές.

Έτσι φθάσαμε από το Σεπτέμβρη και μετά να έχουμε μια μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων, να χαθεί ο έλεγχος και τώρα να πιέζεται αφόρητα και το σύστημα Υγείας και η κοινωνία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να έχουμε καθημερινά μεγάλο αριθμό νοσηλειών στα νοσοκομεία, εισαγωγών για νοσηλεία, μεγάλο αριθμό διασωληνομένων και ανθρώπων που αναζητούν κρεβάτι στην εντατική και φυσικά πολύ μεγάλο αριθμό θανάτων.

Ιατρική πολέμου στα νοσοκομεία

Η Ελλάδα είναι τώρα στις πρώτες χώρες στην Ευρώπη σε αναλογία θανάτων ανά 100.000 κατοίκων και ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα και ιδιαίτερα στη Θεσσαλονίκη το σύστημα Υγείας έχει καταρρεύσει πλήρως και ασκείται ιατρική με όρους πολέμου και δυστυχώς αυτή η διαχείριση παίρνει διαστάσεις τραγωδίας, που έχει αρκετά κοινά σημεία με την εικόνα που μας περιέγραψαν οι Ιταλοί σύντροφοι προηγουμένως. Έχουν μειωθεί τα στάνταρντ φροντίδας, όλο το σύστημα Υγείας έχει προσανατολιστεί στην φροντίδα των ασθενών με κορωνοϊό, έχει εγκαταλειφθεί η κάλυψη όλων των άλλων υγειονομικών αναγκών και υπάρχουν σαφέστατα και αποτρέψιμοι θάνατοι.

Ο νεοφιλελευθερισμός σύμμαχος του ιού

Έχουμε δυστυχώς την ατυχία αυτή την περίοδο στην Ελλάδα να διαχειρίζεται αυτή τη μείζονα κρίση, την υγειονομική, την οικονομική και κοινωνική μια νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση, η οποία δεν πιστεύει στο δημόσιο σύστημα Υγείας, δεν πιστεύει στο κοινωνικό κράτος, δεν πιστεύει στον κρατικό παρεμβατισμό στην αγορά, δεν πιστεύει σε πολιτικές ισότητας και κοινωνικής αναδιανομής.

Όπως και σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης, έτσι και στην Ελλάδα, ο νεοφιλελευθερισμός έχει βάλει τη σφραγίδα του στη διαχείριση της πανδημίας και της κρίσης και αυτό έχει προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες στην ανθεκτικότητα του συστήματος Υγείας και στην ανθεκτικότητα της κοινωνίας. Η ιδεολογική εμμονή της κυβέρνησης να μην ενισχύει το κοινωνικό κράτος και το  σύστημα Υγείας δεν έχει αποτρέψει ένα κύμα ύφεσης και φτωχοποίησης, το οποίο απειλεί πια την κοινωνική συνοχή και την αξιοπρέπεια στην Ελλάδα.

Συμφωνώ με τα πολιτικά συμπεράσματα τα οποία ανέφερε προηγουμένως ο σύντροφος Ανιολέτο, δηλαδή την αξία του δημόσιου συστήματος Υγείας, την αξία προβολής μιας εναλλακτικής πρότασης για ένα σύγχρονο δημόσιο σύστημα Υγείας με βάση τις νέες ανάγκες και τις νέες προκλήσεις που έχει δημιουργήσει η πανδημία με έμβαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα και όχι μόνο στο νοσοκομείο, με έμφαση στην κατ’ οίκον παρακολούθηση και φροντίδα, στην αποθεραπεία, τη μετα-νοσοκομειακή φροντίδα, την αποκατάσταση, την ψυχοκοινωνική υποστήριξη, δεδομένου ότι το ψυχικό τραύμα είναι πολύ έντονο αυτή την περίοδο και στους ασθενείς και στις οικογένειές τους και γενικά στην κοινωνία, εξαιτίας της κρίσης.

Αναδιοργάνωση του συστήματος Υγείας

Απαιτείται μια μεγάλη αναδιοργάνωση του συστήματος Υγείας, έμφαση στην ιατρική της εργασίας, στην περιβαλλοντική Υγεία και φυσικά στις υπηρεσίες δημόσιας Υγείας, γιατί η δημόσια Υγεία είναι η μόνη που πραγματικά στηρίζει τον πληθυσμό και δημοκρατικά απευθύνεται ισότιμα σε όλο τον πληθυσμό.

Μπροστά στις νέες ανάγκες και στις νέες ανισότητες που πυροδοτεί η πανδημία θεωρώ ότι δημιουργείται ένα προνομιακό πεδίο δράσης για την Αριστερά, για τη διεθνή Αριστερά και ιδιαίτερα για την ευρωπαϊκή Αριστερά και να αναδείξει το πρόταγμα της ισότητας, της καθολικής κάλυψης, των ισχυρών δημόσιων συστημάτων Υγείας και του ισχυρού κοινωνικού κράτους έτσι ώστε να ενισχύεται η κοινωνική συνοχή, να στηρίζεται ο κόσμος της εργασίας, να υπάρχει μια προοπτική βιώσιμης επανεκκίνησης της οικονομίας και της ανάπτυξης.

Νομίζω ότι αυτό είναι το πρόταγμα αυτής της φάσης και θεωρώ ότι ο ΣΥΡΙΖΑ στις επόμενες ημέρες θα παρουσιάσει το δικό του εναλλακτικό σχέδιο για την επόμενη μέρα μετά την πανδημία στο δημόσιο σύστημα Υγείας και τη συνολική πρότασή του για την αξιολόγηση και χρήση των ευρωπαϊκών πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης για να επουλωθούν οι πληγές της κρίσης και να σταθεί όρθια η κοινωνία.

Αυτή την περίοδο το νεοφιλελεύθερο αφήγημα για την υπεροχή της αγοράς έναντι του κράτους έχει υποστεί μια σημαντική ρωγμή. Η Αριστερά έχει υποχρέωση να διευρύνει αυτή τη ρωγμή, να προβάλλει ένα αντι-νεοφιλελεύθερο σχέδιο εξόδου από την κρίση, να μην αφήσει χώρο να εκφράσει την κοινωνική δυσφορία μια συνομωσιολογική, σκοταδιστική και αντιεπιστημονική ακροδεξιά.

Συμφωνώ απολύτως με τη θετική εξέλιξη της ανακάλυψης των νέων εμβολίων και της κεντρικής πρωτοβουλίας που πήρε η Κομισιόν για την πρόσβαση στα νέα εμβόλια όλων των χωρών και των κοινωνιών της Ευρώπης με ισότιμο τρόπο  και συμφωνώ απολύτως με την αιχμή που ανέδειξε προηγουμένως ο Βιτόριο Ανιολέτο για την ανάγκη ενός νέου διεθνούς πλαισίου στον χώρο του φαρμάκου, που θα αμφισβητήσει τη λογική της πατέντας, που θα προωθεί τη λογική των δίκαιων τιμών στα φάρμακα υψηλού κόστους και της ισότιμης και καθολικής πρόσβασης όλων των πολιτών και των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο στις σύγχρονες θεραπείες και στα εμβόλια, γιατί όπως έχει πει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εάν δεν είμαστε όλοι ασφαλείς δεν είναι κανένας ασφαλής.

Ώρα της μάχης και όχι τυμβωρυχίας

Απαντώντας στις ερωτήσεις που έθεσε το κοινό ο Ανδρέας Ξανθός υπογράμμισε ότι στο πεδίο της αναζήτησης ευθυνών, κυρίως από την εμπειρία της Ισπανίας, σε αυτή τη φάση τουλάχιστον στην Ελλάδα θεωρούμε ότι είναι η ώρα της μάχης για να σωθούν ανθρώπινες ζωές, για να μείνει όρθιο το σύστημα Υγείας και να αντέξει το νοσηλευτικό προσωπικό και η κοινωνία.

Πολιτικές ευθύνες σαφέστατα υπάρχουν και αποδίδονται. Αυτές τις ημέρες με την ευκαιρία της συζήτησης του προϋπολογισμού υπάρχει μια πολύ σκληρή αντιπαράθεση στην Ελλάδα. Αλλά θεωρούμε ότι το θέμα της ποινικής πτυχής και της αναζήτησης ποινικών ευθυνών προφανώς είναι δικαίωμα των συγγενών των θυμάτων, ενδεχομένως και συλλογικοτήτων, όπως οι σύλλογοι ασθενών, ή άλλοι φορείς.

Θεωρούμε ότι δεν είναι η Δικαιοσύνη αυτή που θα λύσει τα πολιτικά προβλήματα και τις επιπτώσεις από αυτή την κυριαρχία της νεοφιλελεύθερης αντίληψης για την ιδιωτικοποίηση, την απαξίωση των δημοσίων συστημάτων Υγείας, για τον κυρίαρχο ρόλο της αγοράς.

Νομίζω ότι πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας στο να αντιστρέψουμε αυτή την κυριαρχία και να διευρύνουμε τη ρωγμή και να υπάρξει ένα εναλλακτικό σχέδιο απέναντι στο νεοφιλελευθερισμό το οποίο θα εγγυηθεί την έξοδο από την κρίση με την κοινωνία όρθια και το σύστημα Υγείας όρθιο.

Παρέμβαση εισαγγελέα για διαφάνεια στοιχείων

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να κάνουμε προσφυγή στη δικαιοσύνη. Ζητήσαμε πρόσφατα την παρέμβαση του εισαγγελέα για να διερευνηθούν καταγγελίες που υπήρξαν στον Τύπο για αδιαφανή διαχείριση των δεδομένων και των στοιχείων τα οποία προκύπτουν από τους ελέγχους που κάνει ο οργανισμός δημόσιας Υγείας, από τα κρούσματα τα οποία καταγράφονται, απαιτώντας διαφάνεια και αξιόπιστη ενημέρωση της κοινωνίας και των επιστημόνων. Ζητήσαμε και έγινε η παρέμβαση του εισαγγελέα, που διέταξε προκαταρκτική εξέταση για τη διερεύνηση αυτών των καταγγελιών.

Αυτό πάντως που έχουμε αποφασίσει είναι ότι δεν θα συμπεριφερθούμε όπως συμπεριφερόταν στο παρελθόν η σημερινή κυβέρνηση όταν ήταν στην αντιπολίτευση, η οποία έκανε πολιτική τυμβωρυχίας με νεκρούς που υπήρχαν στην Ελλάδα από άλλες φυσικές καταστροφές, αλλά και από νεκρούς που υπήρχαν από κρίσεις δημόσιας υγείας, όπως η εποχική γρίπη και τα θύματά της, όπως η έξαρση της ιλαράς, όπως ο ιός του Δυτικού Νείλου κλπ.

Δεν θα κάνουμε θανατο-πολιτική και δεν θα συμπεριφερθούμε όπως συμπεριφέρεται η δεξιά, το Λαϊκό Κόμμα και το ακροδεξιό Vox στην Ισπανία, τα οποία αποκαλούν τον Σάντσεθ και την κυβέρνηση σοσιαλιστών και Αριστεράς δολοφόνους.

Πρόσβαση σε φάρμακα και εμβόλια

Σχετικά με τις αναφορές στις αλλαγές της πολιτικής φαρμάκου διεθνώς και στην Ευρώπη θεωρώ ότι η πανδημία ανέδειξε αυτό το αίτημα και αυτή την ανάγκη για την πρόσβαση όλων των πολιτών, όλων των χωρών του κόσμου στη φαρμακευτική καινοτομία, στα νέα φάρμακα, στις νέες θεραπείες, χωρίς τη λογική της πατέντας, χωρίς τη λογική του αποκλεισμού των φτωχών χωρών και των φτωχών ανθρώπων από την πρόσβαση σε αυτές τις θεραπείες.

Υπάρχει μια ιστορική δικαίωση των αγώνων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Φόρουμ και των αγώνων του κινήματος της Γένοβας, στο οποίο έβαλε την σφραγίδα του ο σύντροφος Βιτόριο Ανιολέτο. Το ζητούμενο σήμερα είναι η αναθέρμανση αυτού του κινήματος, ένα παγκόσμιο και πανευρωπαϊκό κίνημα για το δικαίωμα στην Υγεία όλων των ανθρώπων.

Αυτή είναι μια μεγάλη πρόκληση για την Αριστερά, ξεπερνώντας βεβαίως την πραγματική δυσκολία που υπάρχει για την ανάπτυξη κινημάτων σε μια περίοδο που είναι περιορισμένη η κοινωνική κινητικότητα. Αυτή είναι μια εγγενής δυσκολία σε αυτή τη φάση, αλλά θεωρώ ότι μπορούμε να επινοήσουμε τρόπους επικοινωνίας, διασύνδεσης, συνεργασίας πέρα από τα όρια της κάθε χώρας, ξεκινώντας ιδιαίτερα από την Ευρωπαϊκή Αριστερά.

Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για αυτή την πρωτοβουλία και την εξαιρετική ευκαιρία συζήτησης, που θεωρώ και ως μια εκδήλωση αλληλεγγύης ανάμεσα στους δυο λαούς, της Ελλάδας και της Ιταλίας, που βιώνουν την ίδια δυσκολία, την ίδια τραγωδία, τα ίδια προβλήματα και που πρέπει να διεκδικήσουν από κοινού μια άλλη πορεία, μια άλλη Ευρώπη, πιο δημοκρατική, πιο κοινωνική με έμφαση στα δικαιώματα των πολιτών και ιδιαίτερα στο θεμελιώδες δικαίωμα της Υγείας.

*Ο Ανδρέας Ξανθός είναι γιατρός, βουλευτής και τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ και διετέλεσε υπουργός Υγείας

Πανδημία και ψυχική υγεία – Η ανθρωπότητα στον καθρέπτη της

Του Γιώργου Λαζαριώτη*

Η πανδημία αποτελεί μια συνθήκη πρωτόγνωρη για όλη τη μεταπολεμική ανθρωπότητα. Ή τουλάχιστον, την βιώνουμε σαν τέτοια λόγω της ταχύτητας της επέκτασής της και της έκτασης της ζημιάς που προκαλεί αλυσιδωτά, σε αντίθεση με άλλες επιδημίες πρόσφατες ή πιο μακρινές στο χρόνο. Από την άλλη πλευρά, εμείς είμαστε παιδιά ετούτης της ιστορικής εποχής και αυτό είναι το μόνο φυσικό πλαίσιο αναφοράς της εμπειρίας μας με το οποίο μπορούμε να το συγκρίνουμε.

Από τις πρώτες κιόλας μέρες της επιδημίας, δεδομένου ότι σύντομα έγιναν εμφανή τα χαρακτηριστικά της και έγινε κατανοητό ότι δεν θα ήταν κάτι σύντομο και φευγαλέο, ξεκίνησε πλήθος ερευνών, μελετών και παρακολούθησης φαινομένων στον τομέα της ψυχολογίας και της ψυχιατρικής, είτε σε τοπικά πλαίσια, είτε διεθνώς και ακόμη παγκοσμίως. Το ενδιαφερόμενο αντικείμενο, άλλωστε, είναι ολόκληρος ο παγκόσμιος πληθυσμός!

Τα χαρακτηριστικά της πανδημίας

Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ότι αρχικά είχαμε την απουσία ενδείξεων συναγερμού. Γεγονός που απέκλεισε μια επαρκή προετοιμασία ή την προπαρασκευαστική προσαρμογή. Έτσι περάσαμε από το «μακρινό» για εμάς Γουχάν στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο μέσα σε λίγες εβδομάδες. Αυτό έχει πολλές και πολλαπλές, σοβαρές συνέπειες για την υγεία και τη ζωή των ανθρώπων καθώς και για την ψυχική τους υγεία, που θα μπορούσαμε να τις διακρίνουμε σε άμεσες και μακροπρόθεσμες συνέπειες

Οι βιολογικές, φυσιολογικές συνέπειες είναι κυρίως άμεσες και έχουν χαρακτήρα επείγοντος. Αλλά και οι συνέπειες στην ευεξία και την ψυχική υγεία εμφανίζονται επίσης τόσο σαν άμεσες όσο και μακροπρόθεσμες.

Η κοινωνική αποστασιοποίηση, η καραντίνα, το γενικευμένο lockdown, το κλείσιμο των δραστηριοτήτων, οικονομικών αλλά και ανθρωπίνων, επηρεάζουν και θα επηρεάσουν την οικονομία για μεγάλο χρονικό διάστημα αλλά και την υγεία, τόσο σωματική όσο και ψυχική. Σε μια συστημική αντιμετώπιση, πρέπει πάντα να τις θεωρούμε άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, όπως και με τους υπόλοιπους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας!

Οι επιπτώσεις της πανδημίας στην ψυχική ευεξία και υγεία

Αυτές αφορούν κυρίως το φάσμα διαταραχών άγχους, κατάθλιψης, ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, υποχονδρίας και παρανοϊκού ιδεασμού.

Εμφανίζονται λοιπόν συμπτώματα και κρίσεις άγχους και δυσθυμίας, κρίσεις πανικού, αίσθηση ανεπάρκειας, διαδεδομένη και συνεχής αίσθηση αβεβαιότητας, η οποία καθιστά δύσκολη την τοποθέτηση του εαυτού μας στον χρονικό άξονα παρόν – μέλλον, δυσκολεύει στον σχεδιασμό του μέλλοντος, προσθέτοντας έτσι περαιτέρω ψυχοκοινωνικό άγχος.

Αυτά έχουν ως αποτέλεσμα την εκδήλωση επιθετικότητας, φόβου, βίας και ενδοοικογενειακής βίας, ενώ δρομολογούν μηχανισμούς άρνησης της πραγματικότητας, αλλοίωση της αντίληψης, δυσκολιών και διαταραχών στις διαπροσωπικές σχέσεις – «πείνα» για σχέσεις, δυσκολίες ή διαταραχές ενσυναίσθησης ή και αντικατοπτρισμού στον Άλλο. Οι νέοι και οι πολύ νέοι επηρεάζονται περισσότερο από αυτήν τη δυσκολία, η οποία περιλαμβάνει, ακόμη πιο σημαντικό, τα βρέφη.

Η πλήξη και το κενό αποτελούν επικρατέστερο συναίσθημα, στους νέους περισσότερο από ό, τι στους ώριμους και ηλικιωμένους. Η απουσία νοήματος και «βάρους» της ζωής κάποιου, όπως η έλλειψη ή η μειωμένη εμπειρία ζωής και το γενεεικό χάσμα επηρεάζουν τις δύο τελευταίες πτυχές, με διαφορές βέβαια μεταξύ διαφόρων πολιτισμών και κοινωνικών μοντέλων.

Εμφανίζεται μια αίσθηση ασημαντότητας, που υπονομεύει την αυτοεκτίμηση, στο βαθμό που δεν νοιώθουμε να είμαστε αντικείμενο επαρκών και αποτελεσματικών απαντήσεων από τους αρμόδιους θεσμούς και οργανισμούς.

Αναφερόμενοι στις πληθυσμιακές ομάδες με εμφανείς ψυχιατρικές διαταραχές, αυτές είναι πολύ πιο ευάλωτες και ο κίνδυνος για αυτές αυξάνεται, όπως επίσης και σε ιδιαίτερες ομάδες, όπως οι επαγγελματίες υγείας και άτομα με χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση ή ηλικιωμένοι.

Κατόπιν, το digital divide, το ψηφιακό χάσμα, αυξάνει περαιτέρω τον αποκλεισμό πολλών από αυτές τις ομάδες από τη δυνατότητα γρήγορης και λειτουργικής προσαρμογής στη νέα κατάσταση που βιώνουμε.

Σε ορισμένες από αυτές, λοιπόν, ο κίνδυνος κατάθλιψης, άγχους και burn-out (εξάντλησης) είναι πολύ πιο συγκεκριμένος, καθώς και ο κίνδυνος «ηθικής βλάβης» που σχετίζεται με τις ηθικές προκλήσεις και το αίσθημα αδυναμίας απέναντι στο κακό.

Τι κάνουμε;

Ας ξεκαθαρίσουμε ότι η αγωνία, το άγχος, ο φόβος είναι φυσιολογικές αντιδράσεις ενόψει μιας απειλητικής, απρόβλεπτης και διαδεδομένης κατάστασης όπως η πανδημία.

Το άγχος, η αϋπνία, οι διαταραχές συγκέντρωσης, η ευερεθιστότητα, οι διαπροσωπικές συγκρούσεις, είναι αναμενόμενες αντιδράσεις σε παρόμοιες καταστάσεις

Η απειλή άλλωστε είναι διπλή: κίνδυνος από τον ίδιο τον ιό και κίνδυνοι που σχετίζονται με τις συνέπειες της καραντίνας: Η διάρκεια, οι εξωτερικές συνθήκες και οι ψυχο-κοινωνικές συνθήκες επηρεάζουν έντονα την δυνατότητα ανθεκτικότητας τόσο ατομικά όσο και συλλογικά.

Θα μπορούσαμε να ορίσουμε τη συνθήκη που θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση των ψυχολογικών επιπτώσεων της πανδημίας ως «ανθεκτικότητα».

Αυτή μπορεί να εμπεδωθεί με την προώθηση της κοινωνικής δια-σύνδεσης (η κοινωνική απομόνωση, η μοναξιά είναι ιδιαίτερα και αρνητικά χαρακτηριστικά της κρίσης), τον προγραμματισμό των καθημερινών δραστηριοτήτων και την αυτο-φροντίδα, τη διατροφή και την άσκηση, την αύξηση του επιπέδου ελέγχου (του αυτό-αντιληπτού και του πραγματικού) σε αγχογόνες καταστάσεις. (π.χ. παίρνοντας πάντα μέτρα για τη μείωση του κινδύνου μόλυνσης), τη διευκόλυνση στην πρόσβαση στην βασική ψυχική φροντίδα (πρωτοβάθμια υποστήριξη, ειδική φροντίδα). Κοινωνικές και ψυχολογικές παρεμβάσεις θα μπορούσαν να βελτιώσουν σημαντικά την ευεξία και την ψυχική υγεία.

Σε κοινωνικό και  διεθνές επίπεδο, πρέπει να τονίσουμε πόσο απαραίτητη είναι η ανταλλαγή δεδομένων αναφορικά με την ανθεκτικότητα για τη διαχείριση και την αντιμετώπιση του πανδημικού άγχους. Αντίθετα, ο εθνικισμός, το κλείσιμο, έχουν αρνητικό αντίκτυπο σε ότι σχετίζεται με το άγχος.

Για την προστασία των πιο αδύναμων ομάδων του πληθυσμού, αυτών που διατρέχουν μεγαλύτερους κινδύνους, θα πρέπει να τους παρέχεται πρόσβαση σε δομές και υπηρεσίες υγείας, οικονομίας, πληροφόρησης και εκπαίδευσης. Όντας όλοι στην ίδια κατάσταση, δεν μπορούμε να αφήσουμε εκτός τους αδύναμους. Αντίθετα, η δυνατότητα ελέγχου της απειλής πρέπει να κοινοποιείται με σαφή και συνεκτικά, επιστημονικά μηνύματα, από τα θεσμικά ιδρύματα, τις κυβερνήσεις και τους διαφόρους οργανισμούς.

Θα πρέπει, τέλος,  να δοθεί περισσότερη προσοχή στην ψυχική υγεία, ενώ είναι επίσης επείγουσα ανάγκη να αυξηθεί η εστίασή μας στις στρατηγικές που προάγουν την ανθεκτικότητα, τόσο ατομικά όσο και κοινωνικά.

*Ο Γιώργος Λαζαριώτης είναι ψυχολόγος στη Βερόνα

Β. Ανιολέτο: Για ένα καθολικό δικαίωμα στην Υγεία

Πρώτα απ’ όλα θα ήθελα να ευχαριστήσω τον ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ της Ιταλίας για τη διοργάνωση αυτής της συνάντησης και θα ήθελα να ευχαριστήσω πάρα πολύ τον Ανδρέα Ξανθό, που ήταν υπουργός Υγείας στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, για τη συνεισφορά του με τη συνέντευξή που παραχώρησε στο βιβλίο μου «Χωρίς Αναπνοή», που εκδόθηκε πριν από ένα μήνα. Η συνεργασία μας συνεχίζεται εδώ και αρκετό καιρό και εύχομαι να συνεχιστεί.

Η Υγεία στη Λομβαρδία

Αυτό που συμβαίνει αυτές τις ημέρες στα νοσοκομεία Σαν Πάολο και Σαν Κάρλο του Μιλάνου και που θα δει αύριο Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου τους εργαζόμενους να απεργούν και να διαδηλώνουν έξω από τα γραφεία της Περιφέρειας της Λομβαρδίας αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου για την κατάσταση της Υγείας στη Λομβαρδία, που καυχιέται ότι είναι η Περιφέρεια με ένα από τα καλύτερα συστήματα Υγείας όχι μόνο στην Ιταλία, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Με την πανδημία δεν κατάφερε να δώσει μια επαρκή απάντηση, με αποτέλεσμα να είμαστε σήμερα η Περιφέρεια με τον μεγαλύτερο αριθμό θανάτων σε όλη την Ευρώπη, πλησιάζοντας τους 200 θανάτους από κορωνοϊό για κάθε 100.000 κατοίκους

Το σύστημα Υγείας στη Λομβαρδία είναι σίγουρα πάρα πολύ καλά οργανωμένο εάν αναφερόμαστε στη φροντίδα, τη φροντίδα με τη χρήση υψηλής τεχνολογίας και τις τελευταίες θεραπείες που έφθασαν στην αγορά. Μα αυτές οι θεραπείες είναι εξαιρετικά δαπανηρές και αφορούν μόνο έναν πολύ περιορισμένο αριθμό ασθενών.

Η Λομβαρδία εγκατέλειψε εντελώς την πρωτοβάθμια Υγεία και την υγεία που αφορά το σύνολο του πληθυσμού της Λομβαρδίας, αφού, ακόμη και πριν τον κορωνοϊό, για να κλείσει κάποιος ραντεβού για ιατρική επίσκεψη εκτός παθολόγου έπρεπε να περιμένει αρκετές φορές και πάνω από έξι μήνες.

Η εισβολή του ιδιωτικού τομέα

Το άλλο μεγάλο πρόβλημα της Υγείας στη Λομβαρδία αφορά το γεγονός ότι μέσα στο δημόσιο σύστημα Υγείας, διαμέσου συμβάσεων, υπάρχει ένας ισχυρότατος ιδιωτικός τομέας.

Το 75% των προϋπολογισμού της Περιφέρειας της Λομβαρδίας αφορά την Υγεία, αλλά το 40% των δαπανών για την Υγεία πάει σε ιδιωτικές δομές που έχουν συμβάσεις με το Δημόσιο. Οι ιδιωτικές δομές Υγείας, όπως η κάθε ιδιωτική επιχείρηση, έχουν ως στόχο το κέρδος. Για τον ιδιωτικό τομέα Υγείας όχι μόνο η προληπτική ιατρική δεν παρουσιάζει κανένα απολύτως ενδιαφέρον, αλλά αποτελεί έναν ανταγωνιστή, γιατί προλαμβάνοντας τις ασθένειες μειώνεται ο αριθμός των ατόμων που ασθενούν και ως εκ τούτου τα κέρδη του ιδιωτικού τομέα.

Την ίδια στιγμή η ιδιωτική Υγεία προσπαθεί διαμέσου συμβάσεων με το δημόσιο σύστημα Υγείας να επεκταθεί εκεί που μπορεί να έχει υψηλότερα κέρδη, όπως την καρδιολογία, τον χειρουργικό τομέα, τις χρόνιες ασθένειες, ενώ δεν ενδιαφέρεται καθόλου να υπογράψει συμβάσεις με το δημόσιο σύστημα Υγείας για να προσφέρει υπηρεσίες Πρώτων Βοηθειών ή σε καταστάσεις ανάγκης, γιατί σε αυτούς τους τομείς τα κέρδη είναι πολύ πιο χαμηλά.

Η διασπορά του ιού

Όταν έφθασε ο κορωνοϊός βρήκε την πρωτοβάθμια Υγεία της Λομβαρδίας σε πλήρη εγκατάλειψη, με έναν περιορισμένο αριθμό γιατρών και χωρίς κανένα εργαλείο.

Για παράδειγμα δεν υπήρχε κανένα πρόγραμμα επιτήρησης της Υγείας, με αποτέλεσμα ο κορωνοϊός για ένα δίμηνο να κινείται ελεύθερος σε όλη την Λομβαρδία χωρίς κανείς να το καταλάβει. Οι γιατροί ανέφεραν περιπτώσεις πνευμονιών, αλλά δεν ξεκίνησε καμία έρευνα για τα ελέγξει την κατάσταση. Ανακαλύψαμε την παρουσία του κορωνοϊού στις 20 Φεβρουαρίου, ενώ ο ιός κυκλοφορούσε στη Λομβαρδία τουλάχιστον για ένα δίμηνο και ίσως για ένα τρίμηνο.

Όταν κατάλαβαν ότι ο ιός κυκλοφορεί στη Λομβαρδία δεν προχώρησαν σε καμία επιδημιολογική έρευνα για να καταλάβουν πως κινείτο.

Το Σχέδιο κατά των Πανδημιών, που έχουν όλες οι Περιφέρειες και οι χώρες της Ευρώπης, στη Λομβαρδία δεν είχε επικαιροποιηθεί και είχε μείνει στο 2006, με αποτέλεσμα να είναι εντελώς ανεπαρκές, Οι οικογενειακοί γιατροί, που είναι οι πρώτοι που έρχονται σε επαφή με τους πολίτες εγκαταλείφθηκαν στη μοίρα τους, αφού δεν τους έδωσαν ούτε μάσκες ούτε κανένα άλλο εργαλείο αυτοπροστασίας. Τους έδωσαν μάσκες και μάλιστα σε περιορισμένο αριθμό τουλάχιστον 10 ημέρες μετά την ανακάλυψη του ιού.

Η κατ’ οίκον περίθαλψη των κρουσμάτων του κορωνοϊού λειτουργούσε μόνο στα χαρτιά. Στην πραγματικότητα δεν υπήρχε. Οι πρωτοβάθμιες δομές Υγείας USCA, που θα έπρεπε υπάρχει κάθε μία ανά 50.000 κατοίκους την πρώτη φάση της πανδημίας στη Λομβαρδία υπήρχε μια για κάθε 300.000 κατοίκους

Με αυτό τον τρόπο τα κρούσματα που παρουσίαζαν τα πρώτα συμπτώματα, ακόμη και εάν δεν αισθάνονταν πολύ άσχημα, έπρεπε να πάνε αναγκαστικά στις Πρώτες Βοήθειες, γιατί διαφορετικά θα είχαν εγκαταλειφθεί στο σπίτι τους, γιατί ο οικογενειακός γιατρός χωρίς μέσα αυτοπροστασίας, όπως μάσκα και γάντια, δεν μπορούσε να τους επισκεφθεί, ενώ την ίδια στιγμή οι πρωτοβάθμιες δομές Υγείας USCA ήταν εξαιρετικά λίγες.

Τα κρούσματα μόλις αισθάνονταν τα συμπτώματα πήγαιναν αμέσως στα νοσοκομεία με αποτέλεσμα να φθάσει ένας πολύ μεγάλος αριθμός κρουσμάτων .

Δραματικές περικοπές νοσοκομειακών κλινών

Την τελευταία 20ετία το περιφερειακό και εθνικό σύστημα Υγείας μειώθηκε δραστικά και κυρίως σε ότι αφορά τις νοσοκομειακές κλίνες.

Το 1981 η Ιταλία, που υιοθέτησε το πρώτο δημόσιο καθολικό σύστημα Υγείας στην Ευρώπη,  είχε 530.00 δημόσιες νοσοκομειακές κλίνες, σήμερα έχουμε περίπου 220.000, λιγότερες από τις μισές κλίνες που είχαμε το 1981.

Οι περικοπές στον αριθμό των νοσοκομειακών κλινών πραγματοποιήθηκε για να δοθεί μεγάλος χώρος στις ιδιωτικές δομές Υγείας, που αντικαθιστούσαν πολλές δημόσιες δομές Υγείας.

Στο βιβλίο μου υπάρχουν οι μαρτυρίες δύο διευθυντών κλινικών που περιγράφουν πως αναγκάστηκαν να κάνουν τη δραματική επιλογή ασθενών όταν οι ΜΕΘ και τα νοσοκομεία γέμισαν με κρούσματα.

Όταν τα νοσοκομεία γέμισαν ο πρόεδρος της Περιφέρειας της Λομβαρδίας και οι δήμαρχοι θα μπορούσαν και έπρεπε να επιτάξουν τις ιδιωτικές κλινικές και πιθανώς ορισμένα ξενοδοχεία για να φιλοξενήσουν τα άτομα σε καραντίνα ή τα άτομα πού ήταν ακόμη θετικά, αλλά είχαν ξεπεράσει τα οξεία συμπτώματα. Ο πρόεδρος της Περιφέρειας και οι δήμαρχοι της Λομβαρδίας δεν είχαν το θάρρος να επιτάξουν τις ιδιωτικές δομές Υγείας και τα ξενοδοχεία, γιατί για ιδεολογικούς λόγους δεν θέλησαν να ακουμπήσουν την ιδιωτική ιδιοκτησία. Αυτή η επιλογή προκάλεσε άλλη μια καταστροφή.

Έβαλαν τα κρούσματα στα γηροκομεία

Εκείνη τη στιγμή η Περιφέρεια που κυβερνάτε εδώ και μια 20ετία από τη δεξιά εξέδωσε μια εγκύκλιο που συμβούλευε τα κρούσματα που είχαν ξεπεράσει τα οξεία συμπτώματα του κορωνοϊού να πάνε να φιλοξενηθούν στα δημόσια γηροκομεία και τους οίκους ευγηρίας. Δεν υποχρέωνε τα κρούσματα, αλλά καλούσε τα γηροκομεία να φιλοξενήσουν τα άτομα που ήταν μολυσμένα από τον κορωνοϊό. Αυτή ήταν μια τραγική επιλογή που αύξησε τον κίνδυνο για τα άτομα που βρίσκονταν στα γηροκομεία και τους οίκους ευγηρίας. Ήταν σαν  να βάζανε ένα σπίρτο σε έναν αχυρώνα. Με αυτόν τον τρόπο χιλιάδες άτομα που ήταν στα γηροκομεία και τους οίκους ευγηρίας μολύνθηκαν και κατέληξαν στο θάνατο.

Βιομήχανοι εναντίον lockdown

Μια άλλη τραγική επιλογή της Περιφέρειας και της εθνικής κυβέρνησης ή καλύτερα μια μη επιλογή αφορά το γεγονός ότι δεν ανακήρυξαν «Κόκκινη Περιοχή» τη Λομβαρδία και δεν εφάρμοσαν ένα άμεσο και σκληρό lockdown στην επαρχία του Μπέργκαμο. Δεν το έκαναν γιατί η συνομοσπονδία βιομηχάνων Confindustria πίεσε την Περιφέρεια και την κυβέρνηση να μην κλείσουν τους χώρους εργασίας, γιατί εάν είχαμε μια «Κόκκινη Ζώνη» δεν θα μπορούσαν να διασφαλίσουν τα κέρδη τους. Με αυτόν τον τρόπο η περιοχή του Μπέργκαμο μετατράπηκε στη μεγαλύτερη εστία του κορωνοϊού σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Μια έρευνα των New York Times, που δημοσιεύτηκε πριν από δύο εβδομάδες, υποστηρίζει ότι η πόλη του Μπέργκαμο αποτέλεσε την πόλη που πλήγηκε περισσότερο από τον κορωνοϊό σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η Δημοκρατική Ιατρική (Medicina Democratica), ο σύλλογος των προοδευτικών και αριστερών γιατρών,  και πολλοί διαφορετικοί σύλλογοι και κοινωνικές και πολιτικές οργανώσεις της Αριστεράς είχαμε δρομολογήσει μια εκστρατεία ζητώντας από την εθνική κυβέρνηση να θέσει υπό επιτροπεία το σύστημα Υγείας της Λομβαρδίας τοποθετώντας έναν Επίτροπο, δηλαδή να αφαιρέσει τις αρμοδιότητες της Υγείας από τον Αντιπεριφερειάρχη Υγείας και να τοποθετήσει έναν Επίτροπο, για να αποτρέψουμε μια λανθασμένη αντιμετώπιση ενός πιθανού δεύτερου κύματος το φθινόπωρο, όπως ακριβώς συνέβη με το πρώτο κύμα.

Παρόλο που καταφέραμε να συγκεντρώσουμε στη Λομβαρδία περίπου 100.000 υπογραφές η κυβέρνηση όχι μόνο δεν έκανε τίποτα, αλλά δεν μας έδωσε ούτε μια απάντηση. Με αποτέλεσμα και το δεύτερο κύμα που εκδηλώθηκε το φθινόπωρο να το διαχειρίζεται ο ίδιος Αντιπεριφερειάρχης Υγείας και ο ίδιος πρόεδρος της Περιφέρειας της Λομβαρδίας.

Το αποτέλεσμα ήταν ότι επί πέντε μήνες δεν έκαναν τίποτε απολύτως. Βρεθήκαμε στο δεύτερο κύμα στην ίδια κατάσταση που είχαμε βρεθεί με το πρώτο κύμα, προσθέτοντας επίσης ότι αυτές που κερδίζουν πάρα πολλά από αυτή την κατάσταση είναι οι ιδιωτικές δομές Υγείας.

Τεστ με το σταγονόμετρο ή με 300 ευρώ

Η Περιφέρεια της Λομβαρδίας κάνει ελάχιστα τεστ και τα κάνει τα τεστ μόνο σε αυτούς που έχουν εκδηλώσει συμπτώματα, ενώ δεν κάνει τεστ πριν επιστρέψει ένα άτομο στην εργασία του. Αυτό το κενό το καλύπτουν τα ιδιωτικά εργαστήρια που κάνουν τεστ, που καθορίζουν από μόνα τους τις τιμές. Εμείς καταγγείλαμε ένα ιδιωτικό νοσοκομείο που έκανε το τεστ για 300 ευρώ.

Η πανδημία με την τραγικότητά της μας διδάσκει πολλά πράγματα. Πρώτο απ’ όλα ότι το σύστημα Υγείας πρέπει να είναι δημόσιο, γιατί οι ιδιώτες έχουν εντελώς διαφορετικά συμφέρονται από την προάσπιση της Υγείας των πολιτών. Δεύτερον, ότι πρέπει να ενισχυθεί η πρωτοβάθμια Υγεία και ότι πρέπει να ξεπεραστεί ένα μοντέλο Υγείας «νοσοκομειακο-κεντρικό».

Το ευρωπαϊκό δικαίωμα στην Υγεία

Είναι σημαντικό αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ιταλία, γιατί αρκετές δεκάδες συλλόγους δημιούργησαν ένα συντονιστικό για το δικαίωμα στην Υγεία και όλοι μαζί επεξεργάζονται μια εναλλακτική πρόταση έναντι του σημερινού συστήματος Υγείας.

Είναι επίσης πολύ σημαντική η πρωτοβουλία που πήραμε ως Ευρωπαίοι πολίτες μαζί με οκτώ ερευνητές με στόχο να συγκεντρώσουμε έως τις 30 Νοεμβρίου του 2021 ένα εκατομμύριο υπογραφές στην Ευρωπαϊκή Ένωση για να ζητήσουμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επανεξετάσεις τους κανονισμούς για την αδειοδότηση – πατέντες των φαρμάκων και να ζητήσουμε οι εταιρείες που παράγουν φάρμακα και εμβόλια με τη συνεισφορά δημόσιων πόρων να μην μπορούν να έχουν για μια 20ετία την άδεια κυκλοφορίας – πατέντα των παρασκευασμάτων για να κερδίζουν τεράστια κέρδη.

Ο στόχος μας είναι να έχουμε φάρμακα και εμβόλια για όλους και όχι κέρδη εκμεταλλευόμενοι την πανδημία. Η εκστρατεία λέγεται «Δικαίωμα στην Φροντίδα» και προσκαλώ όλους σας να υπογράψετε για να πετύχουμε αυτό το στόχο.

Απαντήσεις σε ερωτήσεις

Απαντώντας σε ερωτήσεις που είχαν διατυπωθεί διαδικτυακά από το κοινό ο  Βιτόριο Ανιολέτο υπογράμμισε ότι στην  Ιταλία και την Ισπανία έχουν κατατεθεί πολλές μηνύσεις. Οι εισαγγελικές αρχές του Μιλάνου και του Μπέργκαμο εργάζονται νυχθημερόν ερευνώντας την απόδοση ευθυνών και σε θεσμικό επίπεδο για όλα αυτά που συνέβησαν στην Λομβαρδία.

Οι περισσότερες μηνύσεις κατατέθηκαν από τους συγγενείς των θυμάτων, κυρίως αυτών που πέθαναν στα γηροκομεία και τους οίκους ευγηρίας ή από κοινωνικές πραγματικότητες, όπως η Δημοκρατική Ιατρική, συλλόγους για τα δικαιώματα των ασθενών ή από κόμματα, όπως της Κομουνιστικής Επανίδρυσης.

Η πιο σημαντική έρευνα διεξάγεται από τις εισαγγελικές αρχές του Μπέργκαμο, που εξετάζουν γιατί η περιοχή δεν κηρύχθηκε «Κόκκινη Ζώνη», γιατί είχε άσχημες συνέπειες για τον πληθυσμό.

Πριν από δύο εβδομάδες κατέθεσα το βιβλίο μου στις δικαστικές αρχές του Μιλάνου και ζήτησα να διεξάγουν έρευνα για ορισμένα ζητήματα, και κυρίως για δύο θέματα, γιατί δεν ξεκίνησε ένα σχέδιο επιτήρησης όταν οι γιατροί στα τέλη Νοεμβρίου με αρχές Δεκεμβρίου είχαν καταγράψει την παρουσία του κορωνοϊού στη Λομβαρδία και η Περιφέρεια δεν έκανε τίποτα χάνοντας πάνω από ένα μήνα, και δεύτερον γιατί οι υπηρεσίες της Ιατρικής της Εργασίας περιθωριοποιήθηκαν στην πράξη και επί ένα μήνα στο Μιλάνου δεν τους επιτράπηκε να διεξάγουν έρευνα για την κατάσταση στους χώρους εργασίας και την κατάσταση των εργαζομένων, με άξονα αυτούς στα γηροκομεία και τους οίκους ευγηρίας.

Σε ό,τι αφορά τη Γερμανία μου προκαλεί εντύπωση που έχει πολύ λιγότερους θανάτους από τον κορωνοϊό σε σχέση με την Ιταλία. Φοβάμαι ότι με την χαλάρωση των μέτρων και το άνοιγμα δραστηριοτήτων στην Ιταλία, για να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα της αγοράς, θα βρεθούμε τον Ιανουάριο σε μια πολύ άσχημα κατάσταση.

Οι φτωχοί χωρίς εμβόλια

Το θέμα του κόστους των εμβολίων είναι πολύ σημαντικό. Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ χρηματοδότησαν με τεράστιους πόρους τις πολυεθνικές που παράγουν τα εμβόλια. Για το λόγο αυτό είναι εντελώς απαράδεκτο οι πολυεθνικές αυτές να κρατήσουν την άδεια κυκλοφορίας –πατέντες των εμβολίων εμποδίζοντας άλλους να παράγουν αυτούς τα εμβόλια. Αυτό σημαίνει ότι εάν τα εμβόλια λειτουργήσουν θα θέλουμε ένα μεγάλο διάστημα για να εμβολιάσουμε τον πληθυσμό της Ευρώπης.

Οι πλούσιες δυτικές χώρες, που αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού, έχουν κλείσει και αγοράσει ήδη το 57% των εμβολίων που θα παραχθούν τους επόμενους μήνες. Δισεκατομμύρια άνθρωποι που ανήκουν στις πιο φτωχές ή τις λιγότερο φτωχές χώρες δεν θα έχουν πρόσβαση στα εμβόλια.

Πρέπει να συγκεντρώσουμε ένα εκατομμύριο υπογραφές για να υποχρεώσουμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επανεξετάσει την πολιτική των αδειών παρασκευής τους. Με ξεχνάμε ότι η Βραζιλία και η Ινδία ζήτησαν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου να διακόψουν την ισχύ των αδειών των εμβολίων εναντίον του κορωνοϊού, αλλά στις 23 Οκτωβρίου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου απέρριψε το αίτημά τους έχοντας την πλήρη υποστήριξη των ΗΠΑ και την πλήρη σιωπή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Πολλές επιλογές, όπως ανέφερε και ο Ανδρέας Ξανθός, εξαρτούνται από την πολιτική αξιολόγηση και τις πολιτικές επιλογές. Για παράδειγμα στην Πορτογαλία, που οικονομικά είναι πιο αδύναμη από την Ιταλία  και έχει ένα σύστημα Υγείας πιο αδύναμο, η προοδευτική και αριστερή κυβέρνησή της ενίσχυσε την πρωτοβάθμια Υγεία, που λειτούργησε πολύ καλά αποτρέποντας τον συνωστισμό στα νοσοκομεία με αποτέλεσμα να διευκολύνει τη μείωση των θυμάτων.

Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι η πανδημία έδειξε το πλέον αποκρουστικό πρόσωπο του νεοφιλελευθερισμού, όπου το κέρδος των λίγων αξίζει περισσότερο από την υγεία των πολλών,

Η τραγωδία της πανδημίας προσφέρει την ευκαιρία να φέρουμε την Υγεία στην πρώτη θέση της κοινωνικής σύγκρουσης και αντιπαράθεσης στο επόμενο διάστημα. Κινδυνεύει η ζωή όλων των ανθρώπων και δεν είναι ένα σύνθημα. Θα πρέπει να οργανώσουμε ένα μεγάλο και παγκόσμιο κίνημα, γιατί όλα τα δυτικά συστήματα Υγείας και η πολιτική των φαρμάκων κυριαρχούνται από τη νεοφιλελεύθερη λογική. Χρειαζόμαστε ένα παγκόσμιο κίνημα που θα διεκδικήσει το καθολικό δικαίωμα στην Υγεία.

*Ο Βιτόριο Ανιολέτο είναι γιατρός, πανεπιστημιακός και ακτιβιστής, πρώην εκπρόσωπος του Κοινωνικού Φόρουμ της Γένοβας και πρώην ευρωβουλευτής της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης. Τα τελευταία χρόνια διακρίθηκε στο Μιλάνο και τη Λομβαρδία στον αγώνα κατά των ιδιωτικοποιήσεων και την υπεράσπιση του δημοσίου συστήματος Υγείας.